ರಾಜನ ಮರಣಾಂತಿಕ ವ್ಯಥೆಯ ಮಾತು

ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದ್ದೇನೆ: ಒಮ್ಮೆ ಭಗವಾನರು ರಾಜಗೃಹದಲ್ಲಿನ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚ (ಶಿಶು ವೈದ್ಯ) ಜೀವಕನ ಆಮ್ರವನದಲ್ಲಿ ಸಾವಿರದ ಇನ್ನೂರೈವತ್ತು ಭಿಕ್ಷುಗಳ ದೊಡ್ಡ ಸಮೂಹದೊಂದಿಗೆ ತಂಗಿದ್ದರು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರು ತನ್ನ ಉಪ್ಪರಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಅವನ ಮಂತ್ರಿಗಳಿಂದ ಪರಿವೃತನಾಗಿ ಕುಳಿತಿದ್ದನು. ಅಂದು ಚಾತುರ್ಮಾಸದ ಕೊನೆಯ ತಿಂಗಳ ಪುಣ್ಯ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯ ಉಪೋಸಥದ ದಿನ ರಾತ್ರಿ ಕಾಲ; ಹಾಲು ಬೆಳದಿಂಗಳು ಹರಿದಿತ್ತು. ಉಪೋಸಥದ ದಿನವಾದ ಅಂದು ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಆನಂದದಿಂದ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದನು: “ಗೆಳೆಯರೆ, ಬೆಳದಿಂಗಳ ಈ ರಾತ್ರಿ ಎಷ್ಟು ರಮಣೀಯ! ಈ ಬೆಳದಿಂಗಳ ರಾತ್ರಿಯು ಎಷ್ಟು ಸುಂದರ! ಈ ಬೆಳದಿಂಗಳ ರಾತ್ರಿಯು ಎಷ್ಟು ದರ್ಶನೀಯ! ಈ ಬೆಳದಿಂಗಳ ರಾತ್ರಿಯು ಎಷ್ಟು ಆಪ್ಯಾಯಮಾನ! ಈ ಬೆಳದಿಂಗಳ ರಾತ್ರಿಯು ಎಷ್ಟು ಸುಲಕ್ಷಣ! ಯಾವ ಸಮಣ ಅಥವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನನ್ನು ಕಂಡರೆ ಅವರು ನಮ್ಮ ಚಿತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಕೊಡಬಲ್ಲ?”

ಆಗ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವಿನ ಒಬ್ಬ ಮಂತ್ರಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ: “ದೇವ, ಪೂರಣ ಕಸ್ಸಪನು ಒಂದು ಸಂಘಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯನಾದವನು, ಅವನು ಒಂದು ಪಂಗಡಕ್ಕೆ ಆಚರ್ಯ, ಪ್ರಸಿದ್ದನಾದವನು, ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು, ವಾದದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಗನಾದವನು, ಬಹು ಜನರ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರನಾದವನು, ಅನುಭವದಿಂದ ಅರಿವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು, ಬಹು ಹಿಂದೆಯೇ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದವನು, ಹಿರಿಯನಾದವನು ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾದವನು. ದೇವ, ಪೂರಣ ಕಸ್ಸಪನನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಆತನು ತಮ್ಮ ಚಿತ್ತಕ್ಕೆ ತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಡಬಲ್ಲ”. ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದುದನ್ನು ಕೇಳಿ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಸುಮ್ಮನಾದನು.

ಮಗಧದ ರಾಜ ವೇದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವಿನ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಮಂತ್ರಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ: “ದೇವ, ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲಿಯು ಒಂದು ಸಂಘಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯನಾದವನು, ಒಂದು ಪಂಗಡಕ್ಕೆ ಆಚರ್ಯನಾದವನು, ಪ್ರಸಿದ್ದನಾದವನು, ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು, ವಾದದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಗನಾದವನು, ಬಹು ಜನರ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರನಾದವನು, ಅನುಭವದಿಂದ ಅರಿವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು, ಬಹುಕಾಲ ಹಿಂದೆಯೇ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದವನು, ಹಿರಿಯನಾದವನ್ನು ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾದವನು. ದೇವ, ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲನನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಆತನು ತಮ್ಮ ಚಿತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಕೊಡಬಲ್ಲ”. ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದುದನ್ನು ಕೇಳಿ ಮಗಧದ ರಾಜಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಸುಮ್ಮನಾದನು.

ಮಗಧದ ರಾಜ ವೇದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವಿನ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಮಂತ್ರಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ: “ದೇವ, ಅಜಿತ ಕೇಸಕಂಬಳಿಯ (ಕೂದಲನ್ನೇ ಉಡುಗೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡವನು) ಒಂದು ಸಂಘಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯನಾದವನು, ಒಂದು ಪಂಗಡಕ್ಕೆ ಆಚರ್ಯನಾದವನು, ಪ್ರಸಿದ್ದನಾದವನು,ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು, ವಾದದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಗನಾದವನು, ಬಹು ಜನರ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರನಾದವನು, ಅನುಭವದಿಂದ ಅರಿವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು, ಬಹು ಹಿಂದೆಯೇ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದವನು, ಹಿರಿಯನಾದವನು ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾದವನು.ದೇವ, ಅಜಿತ ಕೇಸಕಂಬಳಿಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಆತನು ತಮ್ಮ ಚಿತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಕೊಡಬಲ್ಲ”. ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದುದನ್ನು ಕೇಳಿ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಸುಮ್ಮನಾದನು.

ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವಿನ ಮಗದೊಬ್ಬ ಮಂತ್ರಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದನು: “ದೇವ, ನಮ್ಮ ಪಕುಧ ಕಚ್ಚಾಯನನು ಒಂದು ಸಂಘಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯನಾದವನು, ಒಂದು ಪಂಗಡಕ್ಕೆ ಆಚರ್ಯನಾದವನು, ಪ್ರಸಿದ್ದನಾದವನು, ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು, ವಾದದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಗನಾದವನು, ಬಹು ಜನರ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರನಾದವನು, ಅನುಭವದಿಂದ ಅರಿವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು, ಬಹು ಹಿಂದೆಯೇ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದವನು, ಹಿರಿಯನಾದವನು ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾದವನು. ದೇವ, ಪಕುಧ ಕಚ್ಚಾಯನನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಆತನು, ತಮ್ಮ ಚಿತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಕೊಡಬಲ್ಲ”. ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದದನ್ನು ಕೇಳಿ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಸುಮ್ಮನಾದ.

ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವಿನ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಮಂತ್ರಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದನು: “ದೇವ, ಸಂಜಯ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ರನು ಒಂದು ಸಂಘಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯನಾದವನು, ಒಂದು ಪಂಗಡಕ್ಕೆ ಆಚರ್ಯನಾದವನು, ಪ್ರಸಿದ್ದನಾದವನು, ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು, ವಾದದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಗನಾದವನು, ಬಹು ಜನ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರನಾದವನು, ಅನುಭವದಿಂದ ಅರಿವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು, ಬಹು ಹಿಂದೆಯೇ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದವನು, ಹಿರಿಯನಾದವನು ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾದವನು ದೇವ, ಸಂಜಯ ಬೇಲಟ್ಟ ಪುತ್ರನನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಆತನು ತಮ್ಮ ಚಿತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಕೊಡಬಲ್ಲ.” ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದುದನ್ನು ಕೇಳಿ ಮುಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಸುಮ್ಮನಾದ.

ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವಿನ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಮಂತ್ರಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದನು: “ದೇವ, ನಿಗಂಠ (ಗಂಟುಗಳಿಲ್ಲದವನು) ನಾಥಪುತ್ರನು ಒಂದು ಸಂಘಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯನಾದವನು, ಒಂದು ಪಂಗಡಕ್ಕೆ ಆಚರ್ಯನಾದವನು, ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾದವನು, ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನು. ವಾದದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಗಗಾದವನು, ಬಹುಜನರ ಗೌರವಕ್ಕೆ ಪಾತ್ರನಾದವನು, ಅನುಭವದಿಂದ ಅರಿವನ್ನು ಪಡೆದಿರವವನು, ಬಹು ಹಿಂದೆಯೇ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದವನು, ಹಿರಿಯನಾದವನು ಮತ್ತು ವಯಸ್ಸಾದವನು. ದೇವ, ನಿಗಂಠನಾಥಪುತ್ರನನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಆತನು ತಮ್ಮ ಚಿತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಕೊಡಬಲ್ಲ”. ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದುದನ್ನು ಕೇಳಿ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಸುಮ್ಮನಾದ.

ಕೋಮಾರಭಚ್ಚ ಜೀವಕನ ಮಾತು

ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಜೀವಕ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚನು ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿ ಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವಿನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿಯೇ ಮೌನದಿಂದ ಕುಳಿತಿದ್ದನು. ಆಗ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಕೋಮಾರಭಚ್ಚನನ್ನು ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದನು: “ಗೆಳೆಯ ಜೀವಕ, ಏಕೆ ಮೌನದಿಂದ್ದೀಯೇ?”

“ದೇವ, ಅರಹಂತರು ಸಮ್ಮಾಸಂಬುದ್ದರು ಭಗವಾನರು ಆಮ್ರವನದಲ್ಲಿ ಸಾವಿರದ ಇನ್ನೂರೈವತ್ತು ಭಿಕ್ಷುಗಳ ದೊಡ್ಡ ಸಮೂಹದೊಂದಿಗೆ ತಂಗಿದ್ದಾರೆ. ಆ ಭಗವಾನರ ಕೀರ್ತಿಯು ಹೊರಗಡೆ ಹೀಗೆ ಹಬ್ಬಿದೆ4 ಅರಹ ಸಮ್ಮಾ ಸಂಬುದ್ಧ ವಿಜ್ಞಾಚರಣಸಂಪನ್ನ ಸುಗತ ಲೊಕವಿದೂ ಅನುತ್ತರೋ ಪುರಿಸ ಧಮ್ಮ ಸಾರಿಥಿ ಸತ್ಥಾ ದೇವ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ ದೇವ. ಆ ಭಗವಂತನನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಭಗವಾನರು ನಿಮ್ಮ ಚಿತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮಾಧಾನವನ್ನು ಕೊಡಬಲ್ಲರು.

“ಗೆಳೆಯ ಜೀವಕ, ಆನೆಯ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಸಿದ್ದಪಡಿಸು” ಎಂದು ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಜೀವಕನಿಗೆ ಹೇಳಿದನು. “ಹಾಗೆಯೆ ಆಗಲಿ, ದೇವ” ಎಂದು ಕೋಮಾರಭಚ್ಚ ಜೀವಕನು ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವಿಗೆ ಹೇಳಿದನು. ಹೇಳಿದ ಮೇಲೆ ಐನೂರ ಹೆಣ್ಣಾನೆಗಳನ್ನೂ ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಿದನು. ಆನಂತರ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವಿಗೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದನು: “ಆನೆಯ ವಾಹನಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಿದ್ದೇನೆ, ದೇವ, ತಮಗೆ ಅನುಕೂಲವಾದಂತೆ ಮಾಡಬಹುದು”.

ಮಗಧದರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಐನೂರು ಹೆಣ್ಣಾನೆಗಳ ಪ್ರತಿ ಒಂದರ ಮೇಲೆ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯರು ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದನು. ತಾನು ಗಂಡಾನೆಯನ್ನು ಏರಿ ಪಂಜುಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದ ದೊಡ್ಡ ರಾಜ ಪರಿವಾರದೊಂದಿಗೆ ರಾಜಗೃದಿಂದ ಕೋಮಾರಬಚ್ಚ ಜೀವಕನ ಆಮ್ರವನಕ್ಕೆ ಹೊರಟರು.

ಮಗಧದರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಅಮ್ರವನವನ್ನು ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಭಯಗೊಂಡು ಸ್ತಂಭೀಭೂತನಾದನು; ಅವನ ಕೂದಲೂ ನಿಮಿರಿತು. ಭೀತಿಯಿಂದ ತಲ್ಲಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಕೋಮಾರಭಚ್ಚ ಜೀವಕನನ್ನು ಹೀಗೆ ಪ್ರಶ್ನೆ ಮಾಡಿದನು. “ ಗೆಳೆಯ ಜೀವಕ, ನನ್ನನ್ನು ವಂಚಿಸುತಿಲ್ಲವಷ್ಟೆ? ನನಗೆ ಮೋಸ ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲವಷ್ಟೆ? ಗೆಳೆಯ ಜೀವಕ, ನನ್ನನ್ನು ಶತ್ರುಗಳಿಗೆ ಹಿಡಿದು ಕೊಡುತ್ತಿಲ್ಲವಷ್ಟೆ? ಸಾವಿರದ ಇನ್ನೂರೈವತ್ತು ಭಿಕ್ಷುಗಳ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಭಿಕ್ಷು ಸಮೂಹವಿದ್ದರೂ ಸದ್ದಾಗಲೀ ಸೀನಾಗಲೀ ಕೆಮ್ಮಾಗಲೀ ಒಂದೂ ಕೇಳುತಿಲ್ಲವಲ್ಲ ಏಕೆ?”.

“ಭಯಪಡಬೇಡ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಯಪಡಬೇಡ, ನಾನು ವಂಚಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ, ಮೋಸ ಮಾಡುತ್ತಿಲ್ಲ. ನಿನ್ನನ್ನು ಶತ್ರುಗಳಿಗೆ ಹಿಡಿದುಕೊಡುತ್ತಿಲ್ಲ. ಮುಂದೆ ಹೋಗು, ಮಹಾರಾಜ, ಮುಂದೆ ಹೋಗು. ಈ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ದೀಪಗಳು ಉರಿಯುತ್ತಿವೆ, ನೋಡು”.

ಶ್ರಾಮಣ್ಯಫಲದ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳುವಿಕೆ

ಆನಂತರ ಮಗಧದರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಆನೆಯು ಹೋಗಬಲ್ಲಷ್ಟು ದೂರ ಆನೆಯ ಮೇಲೆ ಹೋಗಿ ಆಮೇಲೆ ಆನೆಯಿಂದಿಳಿದು ಮಂಟಪದ ಹತ್ತಿರಕ್ಕೆ ನಡೆದು ಹೋದನು. ಮಂಟಪವನ್ನು ಸಮೀಸಿದ ನಂತರ ಕೋಮಾರಭಚ್ಚ ಜೀವಕನನ್ನು ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದನು” ಗೆಳೆಯ ಜೀವಕ, ಭಗವಾನರು ಎಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ?”

“ಮಹಾರಾಜ ಮಧ್ಯದ ಕಂಬದ ಹತ್ತಿರ ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಭಿಕ್ಷು ಸಮೂಹದ ಮಧ್ಯೆ ಆಸಿನರಾಗಿರುವವರೇ ಭಗವಾನರು ಅವರೇ ಭಗವಾನರು, ಮಹಾರಾಜ.”

ಮಗಧದರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಭಗವಾನರ ಸಮೀಪಕ್ಕೆ ಹೋದನು. ಹೋಗಿ ಒಂದು ಕಡೆ ನಿಂತುಕೊಂಡನು. ಹೀಗೆ ಒಂದು ಕಡೆ ನಿಂತುಕೊಂಡು ಅಜಾತಶತ್ರು ರಾಜನು ನಿಶ್ಯಬ್ಬವಾಗಿ ಕುಳಿತಿದ್ದ ಪ್ರಸನ್ನತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದ ಭಿಕ್ಷು ಸಂಘವನ್ನು ನೋಡಿ ಭಗವಾನರಿಗೆ ಹೀಗೆ ನಿವೇದಿಸಿ ಕೊಂಡನು:“ನನ್ನ ಮಗನಾದ ಉದಯಭದ್ಧನೂ ಈ ಭಿಕ್ಷು ಸಮೂಹದಂತೆಯೇ ಶಾಂತಚಿತ್ತನಾಗಿ ಇರಬಹುದಲ್ಲವೇ?”

“ಮಹಾರಾಜ, ನಿನ್ನ ಪ್ರೇಮವು ಮಗನ ಕಡೆಗೆ ಹರಿಯಿತೆ?” “ಭಂತೆ ಕುಮಾರ ಉದಯಭದ್ಧನು ನನಗೆ ಪ್ರ್ರಿಯನಾದವನು. ಈ ಭಿಕ್ಷು ಸಂಘವು ಅನುಭವಿ ಸುತ್ತಿರುವ ಶಾಂತಿಯನ್ನೇ ಕುಮಾರ ಉದಯಭದ್ದನು ಅನುಭವಿಸಲಿ ಎಂದು ಹಾರೈಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ”.

ಮಗಧದರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಅನಂತರ ಭಗವಾನರಿಗೆ ನಮಸ್ಕರಿಸಿ ಭಿಕ್ಷು ಸಂಘಕ್ಕೆ ಕೈಮುಗಿದು ಒಂದು ಕಡೆ ಕುಳಿತುಕೊಂಡನು. ಕುಳಿತುಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ರಾಜ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಭಗವಾನರಿಗೆ ಹೀಗೆ ಬಿನ್ನವಿಸಿಕೊಂಡನು. “ಭಂತೆ, ಅಪ್ಪಣೆ ಕೊಡುವುದಾದರೆ ಭಗವಾನರನ್ನು ಒಂದು ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಬೇಕೆಂದಿದ್ದೇನೆ. ನನ್ನ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರ ಕೊಡಲಾದೀತೇ?”

” ಮಹಾರಾಜ ಕೇಳು, ನಿನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ಕೇಳು”.

“ಭಂತೆ, ಹಲವಾರು ವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿದ್ದಾರೆ ಯಾರು ಯಾರೆಂದರೆ: ಗಜಾರೋಹಿಗಳು, ಅಶ್ವಾರೋಹಿಗಳು, ರಥಿಕರು, ಧನುಗ್ರಾಹಿಗಳು, ಧ್ವಜವನ್ನು ಹಿಡಿಯುವವರು (ಚೇಲಕಾ), ಬಿಡಾರಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವವರು(ಚಲಕಾ), ಅಹಾರಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವವರು (ಪಿಂಡದಾಯಕಾ), ಬಿಡಾರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರು (ಉಗ್ಗ), ರಾಜ ಪುತ್ರರು, ಮುಂಚೂಣಿ ಸೈನಿಕರು, (ಪಕ್ಕಂದಿನೋ) ಆನೆಯಷ್ಟು ಬಲವುಳ್ಳವರು (ಮಹಾನಾಗಾ), ಶೂರರು, ಚರ್ಮದ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ ಯೋಧರು (ಚಮ್ಮಯೋಧಿನೋ),ದಾಸೀಪುತ್ರರು, ಅಡಿಗೆ ಮಾಡುವವರು, ಕ್ಷೌರಿಕರು, ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುವವರು, ಸಿಹಿತಿಂಡಿ ಮಾಡುವವರು ಹೂವಾಡಿಗರು, ಆಗಸರು, ನೇಯ್ಗೆಯವರು(ಪೇಸಕಾರಾ), ಬುಟ್ಟಿ ಹೆಣೆಯುವವರು(ನಲಿಕಾರ), ಕುಂಬಾರರು, ಲೆಕ್ಕಿಗರು (ಗಣಕಾ), ಮುದ್ರಕರು5 ಮುಂತಾದವರು ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಯ ಫಲವನ್ನು ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಗಳಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಸುಖದಿಂದಿರುತ್ತಾರೆ, ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ, ಮಾತಾಪಿತರನ್ನೂ ಪತ್ನೀ ಪುತ್ರರನ್ನೂ ಮಿತ್ರರನ್ನೂ ಸಲಹೆಗಾರರನ್ನೂ ಸುಖದಿಂದಿಡುತ್ತಾರೆ; ಅವರಿಗೆ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಾರೆ.ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣಿಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಅದರ ಫಲವಾಗಿ ಮುಂದೆ ಸುಖವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೊಗುತ್ತಾರೆ ಭಂತೆ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಯೇ ಕಾಣಬಹುದಾದ ಅನುಭವಿಸ ಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುವಿರಾ?”.

“ಮಹಾರಾಜ,ಇದೇ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಇತರ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನೇನಾದರೂ ಕೇಳಿದೆಯಾ? ಇದನ್ನು ತಿಳಿಸುವೆಯಾ?”

“ಭಂತೆ, ಇತರ ಸುಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನೂ ಇದೇ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಕೇಳಿದೆ”.

“ಮಹಾರಾಜ, ಆಕ್ಷೇಪಣೆಯಿಲ್ಲವಾದರೆ ಅವರು ಏನು ಉತ್ತರ ಕೊಟ್ಟರೋ ಅದನ್ನು ವಿವರಿಸು.”

“ಭಂತೆ, ಭಗವಾನರೋ ಮತ್ತು ಅವರಂಥವರೋ ಇರುವಾಗ ನನ್ನ ಆಕ್ಷೇಪಣೆ ಏನೇನೂ ಇಲ್ಲ.“

“ಮಹಾರಾಜ, ಅವರು ಹೇಳಿದುದನ್ನು ಹೇಳು.”

ಪೂರ್ಣ ಕಸ್ಸಪನ ಸಂಭಾಷಣೆ

“ಒಂದು ಸಾರಿ ಪೂರಣ ಕಸ್ಸಪನ ಹತ್ತಿರಕ್ಕೆ ಹೋದೆ, ಹೋದ ಮೇಲೆ ಪೂರಣ ಕಸ್ಸಪನಿಗೆ ಶುಭಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದೆನು. ವಿನಯ ಪೂರಿತವಾದ ಆಬಿನಂದನೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ಒಂದು ಕಡೆ ಕುಳಿತುಕೊಂಡೆನು, ಆಮೇಲೆ, ಭಂತೆ, ಪೂರಣ ಕಸ್ಸಪನನ್ನು ಕುರಿತು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದೆ: “ಭಂತೆ ಕಸ್ಸಪ, ಸಾಮಾನ್ಯ ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ ಗಜಾರೋಹಿಗಳು, ಅಶ್ವಾರೋಹಿಗಳು, ರಥಿಕರು, ಧನುಗ್ರಾಹಿಗಳು, ಧ್ವಜವನ್ನು ಹಿಡಿಯವವರು, ಬಿಡಾರಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವವರು, ಆಹಾರ ಪದಾರ್ಥಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಕೋಳ್ಳುವವರು, ಬಿಡದಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವರು, ರಾಜಪುತ್ರರು, ಮುಂಚೂಣಿ ಸೈನಿಕರು, ಆನೆಯಷ್ಟು ಬಲವುಳ್ಳವರು, ಶೂರರು ಚರ್ಮದ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ಧರಿಸುವ ಯೋಧರು, ದಾಶಿಪುತ್ರರು, ಅಡಿಕೆಯವರು, ಕಪ್ಪಕರು, ಕ್ಷೌರಿಕರು, ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುವವರು, ಹುವಾಡಿಗರು, ಆಗಸರು, ನೇಕಾರರು, ಬುಟ್ಟಿ ಹೆಣೆಯುವವರು, ಕುಂಬಾರರು, ಲೆಕ್ಕಿಗರು, ಮುದ್ರಕರು, ಮುಂತಾದವರು ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಯ ಫಲವನ್ನು ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಸುಖದಿಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಮಾತಾ ಪಿತರನ್ನೂ ಪತ್ನೀ ಪುತ್ರರನ್ನೂ ಸಲಹೆಗಾರರನ್ನೂ ಸುಖದಿಂದಿಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರಿಗೆ ಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನೊದಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಅದರ ಫಲವಾಗಿ ಮುಂದೆ ಸುಖವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಗೆಳೆಯ ಕಸ್ಸಪ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಅವನು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಅನುಭವಿಸ ಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತೀಯಾ?”

ಇದಕ್ಕೆ ಭಂತೆ, ಪೂರಣ ಕಸ್ಸಪನು ಹೀಗೆ ಉತ್ತರವಿತ್ತನು: ‘ಮಹಾರಾಜ, ಕೆಟ್ಟುದನ್ನು ಮಾಡುವವನೂ ಮಾಡಿಸುವವನೂ ಅಂಗ ವಿಚ್ಛೇದನ ಮಾಡುವವನು, ಮಾಡಿಸುವವನು, ಶಿಕ್ಷೆ ಕೊಡುವವನೂ ಕೊಡಿಸುವವನೂ, ತಾನೇ ಸಂಕಟವನ್ನುಂಟುಮಾಡದವನು ಅಥವಾ ಪರರಿಂದ ಮಾಡಿಸುವವನೂ, ಪೀಡಿಸುವವನೂ ಅಥವಾ ಪರರ ಮೂಲಕ ಪೀಡಿಸುವವನೂ ಬೇರೆಯವರನ್ನು ಹೆದರಿಸುವವನೂ, ಅಥವಾ ಪರರ ಮೂಲಕ ಹೆದರಿಸುವವನೂ, ಪ್ರಾಣಿ ಹತ್ಯೆ ಮಾಡುವವನೂ, ತನಗೆ ಸೇರಿದುದನ್ನು ತನ್ನಲ್ಲಿಯೇ ಇಟ್ಟು ಕೊಳ್ಳುವವನೂ, ಕನ್ನ ಹೊಡೆಯುವವನೂ, ದರೋಡೆ ಮಾಡುವವನೂ, ಜನರನ್ನು ಕೊಂದು ಅವರಲ್ಲಿರುವುದನ್ನು ಅಪಹರಿಸುವವನೂ, ದಾರಿಹೋಕರ ತಲೆ ಹೊಡೆಯು ವವನೂ, ದಾರಿ ಕಾದು ದೋಚಿಕೊಳ್ಳುವವನೂ, ಪರನಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗು ವವನೂ, ಸುಳ್ಳನ್ನು ಹೇಳುವವನೂ, ಪಾಪವನ್ನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನು ಬೇರೆಯವರಿಂದ ಪಾಪ ಮಾಡುಸುವುದು ಇಲ್ಲ. ಒಬ್ಬನು ತುಂಬ ಹರಿತವಾದ ಚಕ್ರದಿಂದ ಈ ಪೃಥ್ವಿಯಲ್ಲಿನ ಪ್ರಾಣಿಯೊಂದನ್ನು ಒಂದೇ ಮಾಂಸದ ಮುದ್ದೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದರೂ ಮಾಂಸದ ರಾಶಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದರೂ ಅವನಿಗೆ ಪಾಪ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಪಾಪದ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಗಂಗೆಯ ದಕ್ಷಿಣ ತೀರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಯಾರನ್ನಾದರೂ ತೊಂದರೆ ಅಥವ ಘಾಸಿ ಮಾಡಿದರೆ ಛಿದ್ರ ಛಿದ್ರ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಮಾಡಿಸಿದರೆ ತುಳಿದು ಹಾಕಿದರೆ ಅಥವಾ ಹಾಕಿಸಿದರೆ ಅಂಥವನಿಗೆ ಪಾಪ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಪಾಪದ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಗಂಗೆಯ ಉತ್ತರ ತೀರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ದಾನ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ದಾನ ಮಾಡಿಸಿದರೆ, ಯಜ್ಞ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಯಜ್ಞ ಮಾಡಿಸಿದರೆ ಪುಣ್ಯ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಪುಣ್ಯದ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚುವುದಿಲ್ಲ. ದಾನದಿಂದಾಗಲೀ ದಮನದಿಂದಾಗಲೀ, ಸಂಯಮದಿಂದಾಗಲೀ, ಮಂತ್ರವನ್ನೇ ಹೇಳುವುದರಿಂದಗಾಲೀ ಪುಣ್ಯ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಹೆಚ್ಚುವುದಿಲ್ಲ. ಭಂತೆ, ತನ್ನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ ಪೂರಣ ಕಸ್ಸಪನು ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಬರುವ ಫಲವನ್ನು ಹೀಗೆ ವಿವರಿಸಿದನು. ಅವನು ವಿವರಿಸಿದುದು: ‘ಅಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತ.’ ಭಂತೆ, ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಒಬ್ಬನನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ ಲಬುಜ (ಸೀಮೆ ಹಲುಸು?) ವನ್ನು ಲಬುಜವನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವವನ ಹಾಗೆ ಪೂರಣ ಕಸ್ಸಪನು ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಫಲಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ಅಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದನು. ಆಗ, ಭಂತೆ, ನಾನು ಹೀಗೆ ಅಂದುಕೊಂಡೆ: ಸಮಣನಿಗಾಗಲೀ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗಾಗಲೀ ತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಡಲಾರದವನನ್ನು ಕುರಿತು ನಾನು ಯೋಚಿಸಬಾರದು: ಭಂತೆ, ಪೂರಣಕಸ್ಸಪನು ಹೇಳಿದುದನ್ನು ಕೇಳಿ ಅವನಿಗೆ ಅಭಿನಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ. ಅವನನ್ನು ನಿಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ. ಅಭಿನಂದಿಸದೆ ನಿಂದಿಸದೆ ಆತೃಪ್ತನಾಗಿ ಯಾವ ಮಾತನ್ನು ಆಡದೆ ಯಾವುದನ್ನೂ ನಿಶ್ಚಯಿಸದೆ ಅವನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದೆ ನಿರಾಕರಿಸದೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಎದ್ದು ಬಂದೆ.

ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲನ ಸಂಭಾಷಣೆ

“ಒಮ್ಮೆ ಭಂತೆ, ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲನಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದೆ, ಅವನಿಗೆ ಶುಭಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ವಿನಯವಾಗಿ ಅಭಿನಂದನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಒಂದು ಕಡೆ ಕುಳಿತೆ. ಆಮೇಲೆ ಮೊಕ್ಖಾಲಿ ಗೋಸಾಲನನ್ನು ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದೆ: “ಗೆಳೆಯ ಗೋಸಾಲ, ಸಾಮಾನ್ಯ ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ.... ಇಲ್ಲಯೇ ಅನುಭವಿಸಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತೀಯಾ?

“ಆಗ ಭಂತೆ, ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲನು ಹೀಗೆ ಉತ್ತರವಿತ್ತನು: ‘ಮಹಾರಾಜ, ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿನ ಕೊರತೆಗಳಿಗೆ ಯಾವ ಕಾರಣವೂ ಇಲ್ಲ. “ಜೀವಿಗಳು ಶುದ್ದವಾಗಿರುವುದಕ್ಕೂ ಯಾವ ಕಾರಣವೂ ಇಲ್ಲ. ಯಾವ ಕಾರಣವೂ ಇಲ್ಲದೆ ಜೀವಿಗಳು ಪರಿಶುದ್ಧವಾಗುತ್ತವೆ. ಒಬ್ಬನು ಕೊರತೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವುದಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಪರಿಶುದ್ಧನಾಗಿರುವುದಕ್ಕೆ ತಾನಾಗಲೀ ಇತರರಾಗಲೀ ಅಥವಾ ಪುರುಷ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಲೀ ಕಾರಣವಲ್ಲ. ಬಲವಾಗಲೀ ವೀರ್ಯವಾಗಲೀ ಪುರಷ ಕ್ರಿಯೆಯಾಗಲೀ, ಪುರುಷ ಪರಾಕ್ರಮವಾಗಲೀ ಕಾರಣವಲ್ಲ. ಯಾವ ಸತ್ವಕ್ಕೂ, ಯಾವ ಪ್ರಾಣಿಗೂ. ಯಾವ ಭೂತಕ್ಕೂ ಯಾವ ಜೀವಿಗೂ6 ತನ್ನದೆನ್ನುವ ಶಕ್ತಿಯಾಗಲೀ, ಬಲವಾಗಲೀ, ವೀರ್ಯವಾಗಲೀ ಇಲ್ಲ. ಭಾವನೆಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಈ ಕಡೆಯೊ(ನಿಯತಿ) ಆ ಕಡೆಯೋ ಬಗ್ಗಿರುವ ಜೀವಿಗಳಿವೆ(ಸಂಗತಿ). ಈ ಆರು ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದಾದರಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಸುಖ ದುಃಖಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತವೆ. ಹದಿನಾಲ್ಕು ಯೋನಿಗಳಿಂದ ಉದ್ಬವಿಸುವ ಹದಿನಾಲ್ಕು ಶತ ಸಹಸ್ರ ಹುಟ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ. ಬಗೆ ಬಗೆಯ ಆರು ಸಾವಿರ ಜನ್ಮಗಳೂ ಇನ್ನಿತರ ಆರುನೂರು ಜನ್ಮಗಳೂ ಇವೆ. ಐನೂರು ಕರ್ಮಗಳೂ ಮತ್ತೆ ಐದು ಬಗೆಯ (ಇಂದ್ರ್ರಿಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತಹ) ಕರ್ಮಗಳೂ ಇನ್ನೂ ಮೂರು ಬಗೆಯ (ಕಾಯಾ, ವಾಚಾ, ಮನಸಾ) ಕರ್ಮಗಳೂ ಇವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಕರ್ಮ ಅರ್ಧ ಕರ್ಮಗಳು ಇವೆ. (ರೈಸ್ ಡೇವಿಡ್ ಕಾಯ ಅಥವ ವಾಚಾ ಕರ್ಮಗಳು, ಪೂರ್ಣ ಕರ್ಮಗಳೆಂದೂ, ಮನಸ್ಸಿನ ಕರ್ಮವನ್ನು ಅರ್ಧ ಕರ್ಮವೆಂದೂ ವ್ಯಖ್ಯಾನ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಅರವತ್ತೆರಡು ಮಾರ್ಗಗಳು, ಅರವತ್ತೆರಡು ಅಂತರ ಕಲ್ಪಗಳೂ, ಆರು ಅಭಿಜಾತಿಗಳೂ, ಎಂಟು ಪುರುಷ ಭೂಮಿಗಳು, ನಾಲ್ಕು ಸಾವಿರದ ಒಂಬೈನೂರು ಜೀವನ ವೃತ್ತಿಗಳೂ, ನಾಲ್ಕು ಸಾವಿರದ ಒಂಬೈನೂರು ಪರಿವಾಜ್ರಕರೂ, ನಾಲ್ಕು ಸಾವಿರದ ಒಂಬೈನೂರ ನಾಗವಾಸಗಳೂ ಎರಡು ಸಾವಿರ ಇಂದ್ರಿಯಗಳೂ, ಮೂರು ಸಾವಿರ ನಿರಯಗಳೂ, ಮೂವತ್ತಾರು ರಜಧಾತುಗಳೂ, ಏಳು ವಿಧದ ಅರಿವುಳ್ಳ ಪ್ರಾಣಿಗಳೂ, ಏಳು ವಿಧದ ಅರಿವಿಲ್ಲದ ಪ್ರಾಣಿಗಳೂ, ಏಳು ವಿಧದ ಗಂಟುಗಳಿಲ್ಲದ ಪ್ರಾಣಿಗಳೂ, ಏಳು ಬಗೆಯ ದೇವತೆಗಳೂ, ಏಳು ಬಗೆಯ ಮನುಷ್ಯರೂ, ಏಳು ಪಿಶಾಚಿಗಳೂ, ಏಳು ಸ್ವರ(ಸರಸ್ಸು) ಗಳೂ, ಏಳು ಪವುಟಗಳೂ(?) ಏಳುನೂರು ಬೇರೆ ವಿಧದ ಪವುಟಗಳೂ, ಏಳು ಪ್ರಪಾತಗಳೂ, ಏಳುನೂರು ಇತರ ಪ್ರಪಾತಗಳೂ, ಏಳು ಕನಸುಗಳು, ಏಳುನೂರು ಇತರೆ ಕನಸುಗಳು ಇವೆ. ದಡ್ಡರು, ಪಂಡಿತರು ಜನ್ಮದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಜನ್ಮಕ್ಕೆ ಬಿದ್ದು, ಒದ್ದಾಡಿ ದುಃಖದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಸೇರಬೇಕಾದರೆ ಬೇಕಾಗುವ ಶತಸಹಸ್ರ ಮಹಾಕಲ್ಪಗಳು ಇವೆ. “ಶೀಲದಿಂದಾಗಲೀ ವ್ರತದಿಂದಾಗಲೀ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದಾಗಲೀ, ಬ್ರಹ್ಮಚಾರ್ಯದಿಂದಲೂ ಪರಿಪಕ್ವವಾಗದ ಕರ್ಮವು ಪರಿಪಕ್ವವಾಗದಂತೆ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ. ಅಥವಾ ಪರಿಪಕ್ವವಾದ ಕರ್ಮದ ಮಟ್ಟವನ್ನೂ ಕಡಿಮೆಮಾಡುತ್ತೇನೆ’ ಎಂದೂ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ಜಾಣರಾಗಲೀ, ದಡ್ಡರಾಗಲೀ ಹಾಗೇ ಮಾಡಲಾರರು. ಅಳತೆಗೆ ಸಿಗುವ ಸುಖ ದುಃಖಗಳು ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ದಿಕ್ಕನ್ನೂ ಬದಲಾಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಹೆಚ್ಚುವುದಿಲ್ಲ, ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ, ಉಕ್ಕುವುದಿಲ್ಲ, ಇಳಿಯುವುದು ಇಲ್ಲ. ಸೂತ್ರದಿಂದ ಬಂಧಿಸಿರುವ ಗೋಳವೊಂದನ್ನು ಉರಳಿಸಿದಾಗ ಹೇಗೆ ಅದು ದಾರವಿರುವಷ್ಟು ದೂರ ಮಾತ್ರ ಹೋಗಬಲ್ಲದೊ ಹಾಗೇ ಜಾಣರಾಗಲೀ, ದಡ್ಡರಾಗಲೀ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿಯೇ ನಿಗದಿಯಾದಷ್ಟು ಕಾಲ ಒದ್ದಾಡಿಯೇ ದುಃಖದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಕಾಣಬೇಕು.

“ಭಂತೇ, ತನ್ನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲನು ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಬರುವ ಫಲವನ್ನು ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದಂತೆ ವಿವರಿಸಿದನು. ಅವನು ವಿವರಿಸಿದುದ್ದು ‘ಸಂಸಾರ ಶುದ್ಧಿ’ ಸಿದ್ದಾಂತ, ಭಂತೆ, ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಲಬುಜವನ್ನೂ, ಲಬುಜವನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನು ವಿವರಿಸುವವನ ಹಾಗೆ ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲನು ಸಮಣನಾಗವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯುವ ಫಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ” ಸಂಸಾರ ಶುದ್ದಿ” ಸಿದ್ದಾಂತವನ್ನು ವಿವರಿಸಿಬಿಟ್ಟನು. ಆಗ ಭಂತೆ ನಾನು ಹೀಗೆ ಅಂದುಕೊಂಡೆ, ಸಮಣನಿಗಾಗಲೀ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ನಿಗಾಗಲೀ ತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಡಲಾರದವನನ್ನು ಕುರಿತು ನಾನು ಯೋಚಿಸಬಾರದು. ಮಕ್ಖಲಿ ಗೋಸಾಲನ್ನು ಹೇಳಿದನ್ನು ನಾನು ಅಭಿನಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ, ನಿಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ. ಅಭಿನಂದಿಸದೆ, ನಿಂದಿಸದೆ ಅತೃಪ್ತನಾಗಿ ಯಾವ ಮಾತನ್ನೂ ಆಡದೆ ಯಾವುದನ್ನೂ ನಿಶ್ಚಿಯಸದೆ ಅವನ ಮಾತುಗಳನ್ನೂ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದೆ ನಿರಾಕರಿಸದೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಎದ್ದು ಬಂದೆ.

ಅಜಿತ ಕೇಶಕಂಬಳಿಯ ಸಂಭಾಷಣೆ

ಒಮ್ಮೆ ಭಂತೆ, ಅಜಿತ ಕೇಸಕಂಬಳಿಯಲ್ಲಿಗೆ ಹೋದೆ. ಅವನಿಗೆ ಶುಭಶಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ವಿನಯವಾಗಿ ಅಭಿನಂದನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಒಂದು ಕಡೆ ಕುಳಿತೆ. ಆಮೇಲೆ ಅಜಿತ ಕೇಸಕಂಬಳಿಯನ್ನು ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದೆ, “ಗೆಳೆಯ ಅಜಿತ, ಸಾಮಾನ್ಯ ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ.... ಇಲ್ಲಿಯೇ ಅನುಭವಿಸಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತೀಯಾ?”

ಆಗ ಭಂತೆ, ಅಜಿತ ಕೇಸಕಂಬಳಿಯು ಹೀಗೆ ಉತ್ತರವಿತ್ತನು. ಮಹಾರಾಜ, ಧಾನ ಮಾಡುವುದರಿಂದಾಲಿ, ಯಷ್ವಿ(ಯಾಗ) ಯಿಂದಾಗಲಿ ಹುತ(ದಕ್ಷಣೆ) ಕೊಡುವುದುದಿಂದಾಗಲೀ ಯಾವ ಫಲವೂ ಇಲ್ಲ. ಸುಖ ದುಃಖಗಳಿಗೆ ಕಾರಣಗಳಾದ ಕರ್ಮಗಳ ಫಲವು ವಿಪಾಕಹೊಂದುವುದು ಇಲ್ಲ, ಈ ಲೋಕವೂ ಇಲ್ಲ. ಪರಲೋಕವೂ ಇಲ್ಲ ತಾಯಿ ತಂದೆಯಾಗಲೀ ಅವರಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಜೀವಿಗಳೆಂಬುವುದಾಗಲೀ ಇಲ್ಲ. ಸುಮ್ಯಕ್ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ತಾವೇ ತಿಳಿದು ಸುಮ್ಯಕ್ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲೇ ಹೋಗುತ್ತಾ ಉತ್ಕೃಷ್ಟವಾದುದನ್ನು ಸಾಧಿಸಿ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಅದನ್ನು ತಿಳಿಸಬಲ್ಲ ಸಮಣ ಬ್ರಹ್ಮಾಣರು ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. ಪುರಷನೆನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವನು ನಾಲ್ಕು ಮಾಹಾ ಭೂತಗಳಿಂದ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ಸತ್ತಮೇಲೆ ಪೃಥ್ವಿ ಭೂತವು ಪೃಥ್ವಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅಪೋ ಭೂತವು ಅಪದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ತೇಜೋ ಭೂತವು ತೇಜಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡುಬಿಡುತ್ತದೆ. ವಾಯುಭೂತವು ವಾಯುವಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡುಬಿಡುತ್ತವೆ. ಇಂದ್ರಿಯಗಳೂ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸಂಗಮವಾಗುತ್ತವೆ. ಶವ ಸಾಗಿಸುವವರು ಐದನೆಯವರಾಗಿ ಬಂದು ಪುರಷರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಮಸಣಕ್ಕೆ ಹೋಗುವವರೆಗೆ ಗುಣಗಾನ ಆಗುತ್ತವೆ. ಅಲ್ಲಿ ಮೂಳೆಯು ಇದ್ದಲಾಗುತ್ತದೆ (ಕಾಪೋತಕಾನಿ) ಕೊಟ್ಟ ಅಹುತಿಯು (ದಕ್ಷಿಣೆ) ಬೂದಿ ಯಾಗುತ್ತದೆ. ದಾನವೆನ್ನುವುದು ತಿಳಿಯದವರು ಹೊಗಳುವಂಥದು. ಅದು ತುಚ್ಛವಾದುದು; ಅದು ಸುಳ್ಳು; ಉಪಯೋಗವಿಲ್ಲದುದು. ಹಣವನ್ನು ಗಳಿಸಬೇಕೆನ್ನುವವರು ಹೊಗಳುವಂಥದು. ಜಾಣರಾಗಲಿ ದಡ್ಡರಾಗಲಿ ಕಾಯವು ಬಿದ್ದುಹೋದ ಮೇಲೆ ಛಿದ್ರ ಛಿದ್ರರಾಗಿ ವಿನಾಶ ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ. ಮರಣವಾದ ಮೇಲೆ ಏನೂ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.

“ಭಂತೆ, ತನ್ನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ ಅಜಿತನು ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದಂತೆ ವಿವರಿಸಿದನು. ಅವನದು ‘ಉಚ್ಛೇದವಾದ’ ಸಿದ್ದಾಂತ ಭಂತೆ, ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಲಬುಜವನ್ನೂ, ಲಬುಜವನ್ನೂ ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವವನ ಹಾಗೆ ಅಜಿತ ಕೇಸಕಂಬಳಿಯು ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಫಲಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ಉಚ್ಛೇದವಾದನ್ನು ವಿವರಿಸಿಬಿಟ್ಟನು. ಆಗ ಭಂತೆ, ನಾನು ಹೀಗೆ ಅಂದುಕೊಂಡೆ. ‘ಸಮಣನಿಗಾಗಲೀ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗಾಗಲೀ ತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಡಲಾರದವನನ್ನು ಕುರಿತು ತಾನು ಯೋಚಿಸಬಾರದು. ಅಜಿತ ಕೇಸ ಕಂಬಳಿಯು ಹೇಳಿದುದ್ದನ್ನು ನಾನು ಅಭಿನಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ, ನಿಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ. ಅಭಿನಂದಿಸದೆ, ನಿಂದಿಸದೆ ಯಾವ ಮಾತನ್ನು ಆಡದೆ ಯಾವುದನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸದೆ ಅವನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದೆ, ನಿರಾಕರಿಸದೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಎದ್ದುಬಂದೆ.

ಪಕುಧಕಚ್ಚಾಯನನ ಸಂಭಾಷಣೆ

“ಒಮ್ಮೆ ಭಂತೆ, ಪಕುಧ ಕಚ್ಚಾಯನನು ಬಳಿಗೆ ಹೋದೆ. ಅವನಿಗೆ ಶುಭಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ವಿನಯವಾಗಿ ಅಭಿನಂದನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಒಂದು ಕಡೆ ಕುಳಿತೆ. ಆಮೇಲೆ ಪಕುಧ ಕಚ್ಚಾಯನನ್ನು ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದೆ- “ಗೆಳೆಯ ಕಚ್ಚಾಯನ, ಸಾಮಾನ್ಯ ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ.... ಇಲ್ಲಿಯೇ ಅನುಭವಿಸಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತೀಯಾ?”

“ಆಗ ಭಂತೆ, ಪಕುಧ ಕಚ್ಚಾಯನನು ಹೀಗೆ ಉತ್ತರವಿತ್ತನು- ‘ಮಹಾರಾಜ ಈ ಏಳು ಕಾಯಗಳನ್ನು ಯಾರು ಮಾಡಿಲ್ಲ, ಮಾಡಿಸಿಲ್ಲ, ನಿರ್ಮಿಸಿಯೂ ಇಲ್ಲ, ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿಯೂ ಇಲ್ಲ; ಅವು ಪರ್ವತಕೂಟದಂತೆ ಸ್ಥಿರ, ಗೋಪುರದಂತೆ ಭದ್ರ, ಅವು ಅಚಲ. ಯಾವ ಪರಿಣಾಮಕ್ಕೂ ಒಳಗಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪರಸ್ಪರ ಅವಲಂಬಿಗಳಲ್ಲ; ಸುಖವನ್ನಾಗಲೀ, ದುಃಖವನ್ನಾಗಲೀ ಸುಖ ದುಃಖಗಳನ್ನಾಗಲೀ ಅನುಭವಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆ ಏಳು ಕಾಯಗಳು ಯಾವುವು? ಪೃಥ್ವೀಕಾಯ, ಆಪೋಕಾಯ, ತೇಜೋಕಾಯ, ವಾಯುಕಾಯ, ಸುಖ, ದುಃಖ, ಜೀವ- ಇವೇ ಆ ಏಳು ಕಾಯಗಳು. ಆ ಏಳು ಕಾಯಗಳನ್ನು ಯಾರು ಮಾಡಿಲ್ಲ, ಮಾಡಿಸಿಯೂ ಇಲ್ಲ, ನಿರ್ಮಿಸಿಯೂ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿಸಿಯೂ ಇಲ್ಲ. ಇವು ಪರ್ವತ ಕೂಟದಂತೆ ಸ್ಥಿರ, ಗೋಪುರದಂತೆ ಭದ್ರ ಅವು ಅಚಲ; ಯಾವ ಪರಿಣಾಮಕ್ಕೂ ಒಳಗಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದನ್ನೊಂದು ಅವಲಂಬಿಸಿಲ್ಲ, ಸುಖವನ್ನಾಗಲಿ, ದುಃಖವನ್ನಾಗಲೀ, ಸುಖ ದುಃಖಗಳನ್ನಾಗಲೀ ಅನುಭವಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಆದುದರಿಂದ ಕೊಲ್ಲುವವನಾಗಲೀ, ಕೊಲ್ಲಿಸುವವನಾಗಲೀ, ಕೇಳುವವನಾಗಲೀ, ಕೇಳುವಂತೆ ಮಾಡುವವನಾಗಲೀ, ತಿಳಿದಿರುವವನಾಗಲೀ, ತಿಳಿವಳಿಕೆಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುವನಾಗಲೀ ಇಲ್ಲ. ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಶಸ್ತ್ರಗಳಿಂದ ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಾಕುವವರು ಅವುಗಳ ಜೀವವನ್ನು ತೆಗೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಏಳು ಕಾಯಗಳ ನಡುವೆ ಶಸ್ತ್ರವು ನುಗ್ಗುತ್ತದೆ ಅಷ್ಟೆ.

“ಭಂತೆ, ತನ್ನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ ಪಕುಧ ಕಚ್ಚಾಯನನು ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ಹೀಗೆ ವಿವರಿಸಿದನು; ಅವನದು ‘ಅಞ್ಞೇನ ಅಞ್ಞಂ’ (ಒಂದರ ಜೊತೆಗೆ ಮತ್ತೊಂದು) ಎನ್ನುವ ಸಿದ್ದಾಂತ. ಭಂತೆ, ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಲಬುಜವನ್ನೂ, ಲಬುಜವನ್ನೂ ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವವನ ಹಾಗೆ ಪಕುಧಕಚ್ಚಾಯವನು ಸಮಾಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಫಲಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಅಞ್ಞೇನ ಅಞ್ಞಂ ವಾದವನು ವಿವರಿಸಿಬಿಟ್ಟನು. ಆಗ, ಭಂತೆ, ನಾನು ಹೀಗೆ ಅಂದುಕೊಂಡೆ! ‘ಸಮಣನಿಗಾಗಲೀ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗಾಗಲಿ ತೃಪ್ತಿಕೊಡಲಾರದವನನ್ನು ಕುರಿತು ನಾನು ಯೋಚಿಸಬಾರದು! ಪಕುಧ ಕಚ್ಚಾಯನನು ಹೇಳಿದುದನ್ನು ಕೇಳಿ ನಾನು ಅಭಿನಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ, ನಿಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ. ಅಭಿನಂದಿಸದೆ, ನಿಂದಿಸದೆ ಯಾವ ಮಾತನ್ನು ಆಡದೆ ಯಾವುದನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸದೆ ಅವನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದೆ ನಿರಾಕರಿಸದೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಎದ್ದು ಬಂದೆ.

ನಿಗಂಠನಾಥಪುತ್ರರ ಸಂಬಾಷಣೆ

“ಒಮ್ಮೆ, ಭಂತೆ, ನಿಗಂಠ ನಾಟಪುತ್ರನ ಬಳಿಗೆ ಹೋದೆ ಅವನಿಗೆ ಶುಭಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ವಿನಯವಾಗಿ ಅಭಿನಂದನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಒಂದು ಕಡೆ ಕುಳಿತೆ. ಆಮೇಲೆ ನಿಗಂಠ ನಾಟಪುತ್ರನನ್ನು ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದೆ- “ ಗೆಳೆಯ ಅಗ್ಗಿವೇಶನ, (ನಾಟಪುತ್ರನ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು) ಸಾಮಾನ್ಯ ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ.... ಇಲ್ಲಿಯೇ ಅನುಭವಿಸಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತೀಯಾ?”

“ಆಗ ಭಂತೆ, ನಿಗಂಠ ನಾಟಪುತ್ರನು ಹೀಗೆ ಉತ್ತರಿಸುವನು, ‘ಮಹಾರಾಜ, ನಿಗಂಠನಾದವನ್ನು (ಗಂಟುಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವವನು) ನಾಲ್ಕು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಯಮವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ ನಿಗಂಠ ನಾದವನ ಸಂಯಮವನ್ನು ಹೇಗೆ ನಾಲ್ಕು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಧಿಸಿದ್ದಾನೆ? ನಿಗಂಠನು ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಪಾನೀಯಗಳನ್ನೂ, ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಕೇಡುಗಳನ್ನೂ, ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ದಾತುಗಳನ್ನೂ, ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಕೆಟ್ಟ ವಾಸನೆಗಳನ್ನೂ ದೂರವಿಟ್ಟು ಸಂಯಮವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರುತ್ತಾನೆ. ಹೀಗೆ, ಮಹಾರಾಜ, ನಾಲ್ಕು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಯಮವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರುವ ನಿಗಂಠನು ಗುರಿಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಿರುವವನೂ (ಗತತ್ತೋ) ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಹತೋಟಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟಿರುವವನೂ(ಯತೆತ್ತೇ) ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸ್ಥಿರವಾಗಿಟ್ಟಿರುವವನೂ ಆಗಿ ನಿಗಂಠನೆನಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ”.

“ಭಂತೆ, ತನ್ನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ ನಿಗಂಠ ನಾಟಪುತ್ರನು ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಒಬ್ಬನು ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ನಡೆಯಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ಹೀಗೆ ವಿವರಿಸಿದನು. ಅವನದು ‘ಚಾತುಯಾವ ಸಂವರ’ ಎನ್ನುವ ಸಿದ್ದಾಂತ ಭಂತೆ, ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಲಬುಜವನ್ನೂ, ಲಬುಜವನ್ನೂ ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನು ವರ್ಣಿಸುವವನ ಹಾಗೆ ನಿಗಂಠ ನಾಟಪುತ್ರನು ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಒಬ್ಬನು ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಫಲಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ಚಾತುಯಾಮ ಸಂವರ ವಾದವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಬಿಟ್ಟನು. ಆಗ ಭಂತೆ, ನಾನು ಹೀಗೆ ಅಂದುಕೊಂಡೆ. ‘ಸಮಣನಿಗಾಗಲೀ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗಾಗಲೀ ತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಡಲಾರದವನನ್ನು ಕುರಿತು ತಾನು ಯೋಚಿಸಬಾರದು”. ನಿಗಂಠ ನಾಟಪುತ್ರನು ಹೇಳಿದುದ್ದನ್ನು ಕೇಳಿ ನಾನು ಅಭಿನಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ, ನಿಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ. ಅಭಿನಂದಿಸದೆ, ನಿಂದಿಸದೆ ಯಾವ ಮಾತನ್ನು ಆಡದೆ ಯಾವುದನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸದೆ ಅವನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದೆ, ನಿರಾಕರಿಸದೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಎದ್ದು ಬಂದೆ.

ಸಂಜಯ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ರನ ಸಂಭಾಷಣೆ

“ಒಮ್ಮೆ, ಭಂತೆ, ಸಂಜಯ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ರನ ಬಳಿಗೆ ಹೋದೆ, ಅವನಿಗೆ ಶುಭಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ವಿನಯವಾಗಿ ಅಭಿನಂದನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿ ಒಂದು ಕಡೆ ಕುಳಿತೆ. ಆಮೇಲೆ ಸಂಜಯ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ರನನ್ನು ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದೆ- ‘ಗೆಳೆಯ ಸಂಜಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ.... ಇಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತೀಯಾ?”

“ಆಗ, ಭಂತೆ, ಸಂಜಯ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ರನು ಹೀಗೆ ಉತ್ತರವಿತ್ತನು. ಪರಲೋಕವಿದೆಯೆ ಎಂದು ನನ್ನನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ ‘ಪರಲೋಕವಿದೆ ಎಂದು ನನಗೆ ತೋಚಿದರೆ, ಪರಲೋಕವಿದೆ ಎಂದೇ ಹೇಳಬೇಕೆನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ನಾನು ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ನಾನು ಅದನ್ನೂ ನಿರಾಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಬೇರೆಯದನ್ನೂ ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನೂ ನಿರಾಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ ವೆಂದಾಗಲೀ ನಿರಾಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲವೆಂದಾಗಲೀ ಹೇಳುವುದು ಇಲ್ಲ. ಪರಲೋಕ ವಿಲ್ಲವೇ ಎಂದು ಕೇಳಿದರೆ.... ಪರಿಲೋಕವಿದೆಯೇ ಮತ್ತು ಪರಲೋಕವಿಲ್ಲವೇ ಎಂದು ಕೇಳಿದರೆ.... ಪರಲೋಕವಿಲ್ಲದಿರುವುದು ಪರಲೋಕವಿರುವುದೂ ಎರಡೂ ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂದು ಕೇಳಿದರೆ - ಜೀವಿಗಳು ಇದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆಯೇ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿವೆಯೇ, ಜೀವಿಗಳು ಇದ್ದಕ್ಕಿದಂತೆಯೇ ಹುಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲವೇ - ಜೀವಿಗಳು ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆಯೇ ಹುಟ್ಟುವುದು ಉಂಟೇ ಹುಟ್ಟದಿರುವುದು ಉಂಟೇ.... ಜೀವಿಗಳು ಇದ್ದಕ್ಕಿದಂತೆಯೇ ಹುಟ್ಟಿದೆಯೂ ಹುಟ್ಟದಿರದೆಯೂ ಇರಬಹುದೇ.... ಕರ್ಮಗಳ ಫಲವು ವಿಪಾಕಹೊಂದಿ ಸುಖ ದುಃಖ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆಯೇ.... ಕರ್ಮಗಳ ಫಲವು ವಿಪಾಕಹೊಂದಿ ಸುಖ ದುಃಖ ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲವೇ.... ಕರ್ಮಗಳ ಫಲವು ವಿಪಾಕ ಹೊಂದಿ ಸುಖ ದುಃಖ ಉಂಟಾಗುವುದೂ ಉಂಟಾಗದಿರುವುದು ಸಾಧ್ಯವೇ.... ಕರ್ಮಗಳ ಫಲವು ವಿಪಾಕಹೊಂದಿ ಸುಖ ದುಃಖ ಉಂಟಾಗದಿರುವುದೂ ಉಂಟಾಗದಿಲ್ಲದಿರುವುದೂ ಎರಡೂ ಸಾಧ್ಯವೇ.... ಮರಣ ಹೊಂದಿದ ಮೇಲೆ ತಥಾಗತನು ಇರುತ್ತಾನೆಯೇ... ಮರಣ ಹೊಂದಿದ ಮೇಲೆ ತಥಾಗತನು ಇರುವುದಿಲ್ಲವೇ.... ಮರಣಹೊಂದಿದ ಮೇಲೆ ತಥಾಗತನು ಇದ್ದೂ ಇಲ್ಲದಿರುವುದೂ ಸಾಧ್ಯವೇ.... ಮರಣ ಹೊಂದಿದ ಮೇಲೆ ತಥಾಗತನು ಇರುವುದೂ ಇಲ್ಲ ಇಲ್ಲದಿರುವುದೂ ಇಲ್ಲ ಎಂಬ ಎರಡೂ ಸ್ಥಿತಿಗಳೂ ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂದೂ ನನ್ನನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ ನನಗೆ ಹಾಗೆ ತೋಚಿದರೆ ಹಾಗೆಯೇ ಹೇಳ ಬೇಕೆನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ನಿರಾಕರಿಸುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಬೇರೆಯದನ್ನೂ ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲ. ಬೇರೆಯದನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುವುದೂ ಇಲ್ಲ. ಒಪ್ಪುವುದಿಲ್ಲವೆಂದಾಗಲೀ ನಿರಾಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲವೆಂದಾಗಲೀ ಹೇಳುವುದೂ ಇಲ್ಲ.”

“ಭಂತೇ, ತನ್ನನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ ಸಂಜಯ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ರನು ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಒಬ್ಬನು ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ಹೀಗೆ ವಿವರಿಸಿದನು. ಅವನದು ವಿಕ್ಖೇಪವಾದ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಲಬುಜವನ್ನೂ, ಲಬುಜವನ್ನೂ ವರ್ಣಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿದಾಗ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣನ್ನೂ ವರ್ಣಿಸುವವನ ಹಾಗೆ ಸಂಜಯ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ರನು ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಒಬ್ಬನು ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಹುದಾದ ಫಲಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ವಿಕ್ಖೇಪ ವಾದವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಬಿಟ್ಟನು. ಆಗ, ಭಂತೆ, ನಾನು ಹೀಗೆ ಅಂದುಕೊಂಡೆ-. ‘ಈ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣರೆಲ್ಲರೂ ಮೂರ್ಖರೂ ಇಲ್ಲವೇ ತಿಳುವಳಿಕೆಯಿಲ್ಲದವರು. ಸಮಣನಿಗಾಗಲೀ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗಾಗಲೀ ತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಡಲಾರದವನನ್ನು ಕುರಿತು ನಾನು ಯೋಚಿಸಬಾರದು”. ಸಂಜಯ ಬೇಲಟ್ಠಪುತ್ರನು ಹೇಳಿದುದ್ದನ್ನು ಕೇಳಿ ನಾನು ಅವನನ್ನು ಅಭಿನಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ, ನಿಂದಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ. ಅಭಿನಂದಿಸದೆ, ನಿಂದಿಸದೆ ಯಾವ ಮಾತನ್ನು ಆಡದೆ ಯಾವುದನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸದೆ ಅವನ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದೆ, ನಿರಾಕರಿಸದೆ ಅಲ್ಲಿಂದ ಎದ್ದು ಬಂದೆ.

ಸಮಣನಿಗೆ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಸಿಗುವ ಪ್ರಥಮ ಫಲ

“ಆದುದರಿಂದ, ಭಂತೆ, ಈಗ ಭಗವಂತನನ್ನೇ ಕೇಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ- ‘ಭಂತೆ, ಸಾಮಾನ್ಯ ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ.... ಇಲ್ಲಿಯೇ ಅನುಭವಿಸಬಹುದಾದ ಫಲವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತೀರಾ?’”

“ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ ಮಹಾರಾಜ, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ನಾನೊಂದು ಪ್ರತಿ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಕೇಳುತ್ತೇನೆ. ನಿನಗೆ ಹೇಗನ್ನಿಸುತ್ತದೆಯೋ ಅದರಂತೆ ಉತ್ತರ ಹೇಳಬಹುದು. ನಿನ್ನ ಸೇವೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಒಬ್ಬ ದಾಸನು ನಿನಗಿಂತ ಮೊದಲೇ ಎದ್ದು ನೀನು ಮಲಗಿದ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿ ಕಿಂಕರನಾಗಿ ನೀನು ಹೇಳಿದಂತೆ ಮಾಡುವವನಾಗಿ ನೀನು ಮೆಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾತನಾಡುವವನಾಗಿ ನಿನ್ನ ಇಂಗಿತವನ್ನಿರಿತು ಅದರಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವನಾಗಿ ಒಮ್ಮೆ ಹೀಗೆಂದು ಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಎಂದು ಭಾವಿಸು- ‘ಆಶ್ಚರ್ಯ, ಅದ್ಭುತ, ಮಾಡಿದ ಪುಣ್ಯವು ವಿಪಾಕ ಹೊಂದಿ ಪುಣ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತದೆ! ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವೂ ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯ. ನಾನೂ ಒಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯ. ಮಗಧ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಐದು ಕಾಮ ಗುಣಗಳನ್ನು ಪಡೆದು ಎಲ್ಲಾ ಭೋಗಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ನಾನು ಅವನನ್ನು ದೇವನೆಂದೇ ತಿಳಿದಿದ್ದೇನೆ. ನಾನಾದರೋ ಹೇಳಿದಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿರುವ ಒಬ್ಬ ದಾಸ. ಅವನಿಗಿಂತ ಮೊದಲೇ ಎದ್ದು ಅವನು ಮಲಗಿದ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿ ಅವನಿಗೆ ಕಿಂಕರನಾಗಿ ಅವನ ಇಂಗಿತದಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿದೆ. ಅವನು ಮೆಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾತನಾಡಬೇಕಾಗಿದೆ. ಅವನು ವ್ರತಗಳನ್ನು ಪುಣ್ಯ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ನಾನು ಗಡ್ಡ ಕೂದಲುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಕಾಷಾಯ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದು ಅನಗಾರಿಕನಾಗಿ ಪಬ್ಬಜಿತನಾಗುತ್ತೇನೆ.’ ಹೀಗೆ ಯೋಚಿಸಿದ ಅವನು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದ ನಂತರ ಗಡ್ಡ ಕೂದಲುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದು ಅನಗಾರಿಕನಾಗಿ ಪಬ್ಬಜಿತನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಪಬ್ಬಜಿತನಾದ ಅವನು ಸಮಣನಾಗಿ ಕಾಯ, ವಾಚ, ಮನಸ, ಸಂಯಮಿಯಾಗಿ ಆಹಾರ ವಸತಿಗಳಷ್ಟರಿಂದಲೇ ಸಂತೃಷ್ಟಿ ಹೊಂದಿ ವಿವೇಕಿಯಾಗಿ ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ಆನಂದವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವವನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಸಾಧಾರಣ ಜನರು ನಿನಗೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಬಹುದು “ದೇವ ನೀನು ಏಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲೆ ಎದ್ದು ನೀನು ಮಲಗಿದ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿ ಕಿಂಕರನಾಗಿ ನೀನು ಹೇಳಿದಂತೆ ಮಾಡುವವನಾಗಿ ನೀನು ಮೆಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾತನಾಡುವವನಾಗಿ ನಿನ್ನ ಇಂಗಿತವನ್ನಿರಿತು ಅದರಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವವನಾಗಿ ಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ನಿನ್ನ ಒಬ್ಬ ದಾಸನು ಕೂದಲು ಗಡ್ಡಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿಕೊಂಡು ಕಾಷಾಯ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದು ಅನಗಾರಿಕನಾಗಿ ಪಬ್ಬಜಿತನಾಗಿದ್ದಾನೆ.’ ಪಬ್ಬಜಿತನಾದ ಅವನು ಸಮಣನಾಗಿ ಕಾಯ, ವಾಚ, ಮನಸ, ಸಂಯಮಿಯಾಗಿ ಆಹಾರ ವಸತಿಗಳಷ್ಟರಿಂದಲೇ ಸಂತೃಷ್ಟಿ ಹೊಂದಿ ವಿವೇಕಿಯಾಗಿ ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ.” ನೀನು ಆಗ ಆ ಸಮಣನಿಗೆ- ‘ಆ ಸಮಣನು ಹಿಂದಿನಂತೆಯೇ ನಾನು ಏಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲೇ ಎದ್ದು ನಾನು ಮಲಗಿದ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿ ಕಿಂಕರನಾಗಿ ನನ್ನ ಇಂಗಿತವನ್ನರಿತು ಅದರಂತೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿ ನಾನು ಮೆಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ ನನ್ನ ಸೇವೆ ಮಾಡಲಿ’ ಎಂದು ಹೇಳುವುದಕ್ಕಾಗುತ್ತದೆಯೇ?”

“ಭಂತೆ, ಇಲ್ಲ ಅವನನ್ನು ಅಭಿನಂದಿಸುತ್ತೇನೆ, ಗೌರವಿಸುತ್ತೇನೆ. ಆಸನದಿಂದ ಭಕ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತೇನೆ. ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಭಿನ್ನವಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ಚೀವರ ಪಿಂಡ ಪಾತ್ರೆ ಇಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಒಂದು ವಸತಿ, ಔಷದಿ ಮೊದಲಾದ ಭಿಕ್ಷುವಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಪರಿಕರಗಳನ್ನೊದಗಿಸಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಅವನ ರಕ್ಷಣಗೆ ನಿಯಮದಂತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ.”

“ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಫಲ ಲಭಿಸುತ್ತದೆಯೊ ಇಲ್ಲವೋ ಎನ್ನುವುದರ ಬಗೆಗೆ ನಿನಗೆ ಏನನ್ನಿಸುತ್ತದೆ?” “ಭಂತೆ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಫಲ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ.” “ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಲಭಿಸುವ ಮತ್ತು ಕಾಣುವ ಪ್ರಥಮ ಫಲವೂ ಇದು.”

ಶ್ರಮಣನಿಗೆ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಸಿಗುವ ಎರಡನೆಯ ಫಲ

“ಭಂತೆ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯೇ ದೊರೆಯುವ ಮತ್ತು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣುವ ಬೇರೆ ಫಲಗಳಾವುವು ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತೀರಾ?”

“ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ, ಮಹಾರಾಜ, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ನಾನೊಂದು ಪ್ರತಿ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಕೇಳುತ್ತೇನೆ. ನಿನಗೆ ಹೇಗೆನ್ನಿಸುತ್ತದೆಯೊ ಅದರಂತೆ ಉತ್ತರ ಹೇಳಬಹುದು. ಮಹಾರಾಜ, ಕೃಷಿಕನಾಗಿ ಕರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ದಾನ್ಯ ರಾಶಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಗೃಹಸ್ಥನೊಬ್ಬನನ್ನು ಹೀಗೆಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆಂದು ಭಾವಿಸು. ‘ಆಶ್ಚರ್ಯ, ಅದ್ಬುತ, ಪುಣ್ಯವು ವಿಪಾಕಹೊಂದಿ ಪುಣ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಕೊಂಡುಯ್ಯೊತ್ತದೆ. ಈ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಐದು ಕಾಮ ಗುಣಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಭೋಗಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ನಾನು ಅವನನ್ನು ದೇವನೆಂದೇ ತಿಳಿದಿದ್ದೇನೆ. ನಾನಾದರೋ ಕೃಷಿಕ, ಗೃಹಪತಿ; ಕರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ದಾನ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವವನು, ಅವನು ವ್ರತಗಳನ್ನು ಪುಣ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ನಾನು ಕೂದಲು ಗಡ್ಡಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಕಾಷಾಯ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದು ಪಬ್ಬಜಿತನಾಗುತ್ತೇನೆ....

“ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದನಂತರ ಅವನು ಅಲ್ಪವಾದದ್ದೋ ಮಹತ್ತಾದದ್ದೋ ಇದ್ದ ಆಸ್ತಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತ್ಯಜಿಸಿ ಅಲ್ಪ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ನೆಂಟರಿಷ್ಟರನ್ನು ತೊರೆದು ಇದ್ದ ಕೂದಲು ಗಡ್ಡಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಕಾಷಾಯ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದು ಅನಗಾರಿಕನಾಗಿ ಪಬ್ಬಜಿತನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಪಬ್ಬಜಿತನಾದ ಅವನು ಸಮಣನಾಗಿ ಕಾಯ, ವಾಚ, ಮನಸ, ಸಂಯಮಿಯಾಗಿ ಆಹಾರ ವಸತಿಗಳಷ್ಟರಿಂದಲೇ ಸಂತೃಷ್ಟಿ ಹೊಂದಿ ವಿವೇಕಿಯಾಗಿ ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ.” ಆಗ ಸಾಧರಣ ಜನರು ಅವನ ಬಗೆಗೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳಬಹುದು- “ದೇವ, ಕೃಷಿಕನಾಗಿ ಕರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ದಾನ್ಯದ ರಾಶಿಯನ್ನು ಬೆಳಸಿದ ಒಬ್ಬ ಗೃಹಸ್ಥನು ಕೂದಲು ಗಡ್ಡಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಕಾಷಾಯ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಮನೆಯೊಂದನ್ನು ತೊರೆದು ಅನಗಾರಿಕನಾಗಿ ಪಬ್ಬಜಿತನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಪಬ್ಬಜಿತನಾದ ಅವನು ಸಮಣನಾಗಿ ಕಾಯ, ವಾಚ, ಮನಸ, ಸಂಯಮಿಯಾಗಿ ಆಹಾರ ವಸತಿಗಳಷ್ಟರಿಂದಲೇ ಸಂತೃಷ್ಟನಾಗಿ, ವಿವೇಕಿಯಾಗಿ ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ; ಆಗ ನೀನು ಆ ಸಮಣನನ್ನು ಕುರಿತು ಹೀಗೆ ಹೇಳುವುದಕ್ಕಾಗುತ್ತದೆಯೇ?- ಆ ಮನುಷ್ಯನು ಪುನಃ ಕೃಷಿಕನಾಗಿ ಕರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ರಾಜ್ಯದ ಐಶ್ವರ್ಯವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವ ಗೃಹಸ್ಥನಾಗಲಿ.”

ಭಂತೇ, ಇಲ್ಲ, ಅವನನ್ನು ಅಭಿನಂದಿಸುತ್ತೇವೆ, ಗೌರವಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆಸನದಿಂದ ಎದ್ದು ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಅಪಾರವಾದ ಗೌರವನ್ನು ತೋರಿಸಿ ಚೀವರ, ಪಿಂಡಪಾತ್ರೆ, ಇಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ವಸತಿ, ಔಷದಿ, ಮುಂತಾದ ಭಿಕ್ಷುಗಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಪರಿಕರಗಳನ್ನೊದಗಿಸಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುಂತೆ ಕೇಳಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಅವನ್ನು ಅವನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ನಿಯಮದಂತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡುತ್ತೇವೆ.”

“ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಫಲ ದೊರಕುತ್ತದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ನಿನಗೆ ಏನನ್ನಿಸುತ್ತದೆ?’ “ಭಂತೇ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಫಲ ದೊರಕುತ್ತದೆ. “ಮಹಾರಾಜ ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ದೊರೆಯುವ ಎರಡನೆಯ ಫಲವು ಇದು ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತೇವೆ.”

ಪರಿಶುದ್ಧ ಹಾಗೂ ಉನ್ನತವಾದ ಶ್ರಾಮಣ್ಯ ಫಲ

“ಭಂತೆ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯೇ ದೊರೆಯುವ ಮತ್ತೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣುವ ಮತ್ತು ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿರುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಉನ್ನತವಾದ ಮತ್ತು ರುಚಿಕರವಾದ ಫಲವು ಬೇರೆ ಏನಾದರೂ ಇದೆಯೇ ಎಂಬುವುದನ್ನು ವಿವರಿಸುವಿರಾ?” “ವಿವರಿಸುತ್ತೇನೆ, ಮಹಾರಾಜ, ಮನಸಿಟ್ಟು ಕೇಳು.” “ಭಂತೇ, ಆಗಬಹುದು”. ಹೀಗೆ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಭಗವಂತನಿಗೆ ಹೇಳಿದನು.

ಭಗವಾನರು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು - “ಮಹಾರಾಜ, ಅರಹಂತನು ಸಮ್ಮಾಸಂಬುದ್ದನು ವಿಜ್ಜಾಚರಣಸಂಪನ್ನನೂ ಸುಗತನೂ ಲೋಕವಿದುವೂ ಪುರಿಸದಮ್ಮ ಸಾರಥಿಯೂ ದೇವಮಾನವರಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠನೂ ಬುದ್ಧನೂ ಭಗವಾನನು ಆದ ತಥಾಗತನು ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಉದಯಿಸುತ್ತಾನೆ. ದೇವತೆಗಳ, ಮಾರರ, ಬ್ರಹ್ಮರ, ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಪ್ರಜೆಗಳ, ದೇವ ಮಾನವರ ಲೋಕಗಳೆಲ್ಲ ತಾನೇ ಅರಿತವನಾಗಿ ಸತ್ಯ ಸಾಕ್ಷತ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆದಿಯಲ್ಲಿ, ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣಕಾರಿಯಾದ, ಸಾರ್ಥಕವಾದ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾದ, ಪರಿಪೂರ್ಣವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಲವಾದ ಧಮ್ಮವನ್ನು ಪ್ರಕಾಶಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ.

“ಆಗ ಆ ಧರ್ಮವನ್ನು ಗೃಹಪತಿಯೋ, ಗೃಹಪತಿ ಪುತ್ರನೋ, ಬೇರೆಯವನೋ, ಕುಲೀನನೋ ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. ಕೇಳಿದ ಮೇಲೆ ತಥಾಗತನಲ್ಲಿ ಶ್ರದ್ಧೆಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ. ಆಮೇಲೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಅಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ- ‘ಲೋಕದ ಬದುಕು ಬಾದೆಯಿಂದ ತುಂಬಿದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ನಡೆಯಬೇಕಾದ ದಾರಿಯು ಧೂಳಿನಿಂದ ತುಂಬಿದೆ. ಪಬ್ಬಜ್ಜನಾದರೋ ಆಕಾಶದಂತೆ ನಿರ್ಭಂಧಿತ, ಪರಿಪೂರ್ಣವೂ ಪರಿಶುದ್ದವೂ ಶಂಖದಂತೆ ನಿರ್ಮಲವಾದುದೂ ಆದ ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯವನ್ನು ಪಾಲಿಸುವುದು ಲೋಕಕ್ಕೆ ಬಂಧಿತನಾದವನಿಗೆ ಅತಿ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಕೂದಲೂ ಗಡ್ಡಗಳನ್ನು ಕಾಷಾಯ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದು ಅನಗಾರಿಕನಾಗಿ ಪಬ್ಬಜಿತನಾಗುತ್ತೇನೆ.’

“ಆತನು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದನಂತರ ಅಲ್ಪವಾದ ಮೋದ ಮಹತ್ತಾದುದೋ ಇದ್ದ ಆಸ್ತಿ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತ್ಯಜಿಸಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವ ಬಹು ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ನೆಂಟರಿಷ್ಟರನ್ನು ತೊರೆದು ಕೂದಲು ಗಡ್ಡಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಕಾಷಾಯ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಮನೆಯನ್ನು ತೊರೆದು ಅನಗಾರಿಕನಾಗಿ ಪಬ್ಬಜಿತನಾಗುತ್ತಾನೆ.

“ಹೀಗೆ ಪಬ್ಬಜಿತನಾಗಿ ಸಮಣನು ಪಾಲಿಸಬೇಕಾದ ಎಲ್ಲ ನಿಯಮ ಗಳನ್ನೂ ಪಾಲಿಸಿ ಆಚಾರ ಸಂಪನ್ನನಾಗಿ ವರ್ಜಿಸಬೇಕಾದವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಣು ಮಾತ್ರವಾದುದಕ್ಕೂ ಭಯಪಡುತ್ತಾನೆ. ನಿಯಮಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಕಲಿತು ಪಾಲಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕುಶಲವಾದ ಕಾಯ ಕರ್ಮ ಮತು ವಚೀಕರ್ಮಗಳನ್ನೇ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಪರಿಶುದ್ಧ ಜೀವಿಯಾಗಿ ಶೀಲಸಂಪನ್ನನನಾಗಿ ಇಂದ್ರಿಯ ದ್ವಾರಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಂಡು ಸ್ಮೃತಿವಂತನಾಗಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಮನಸ್ಸುಳ್ಳವನಾಗಿ ಸಂತುಷ್ಟನಾಗಿ ಇರುತ್ತಾನೆ.

ಶೀಲದ ಕಿರಿಯ ಭಾಗ

“ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಷುವಾದವನು ಶೀಲ ಸಂಪನ್ನನಾಗುವುದು ಹೇಗೆ? ಮಹಾರಾಜ ಭಿಕ್ಷುವು ಪ್ರಾಣಿ ಹತ್ಯೆಯನ್ನು ತೊರೆದು ಪ್ರಾಣಿ ಹಿಂಸೆಯನ್ನೇ ಮಾಡುವುದು ಇಲ್ಲ. ದಂಡ ಶಸ್ತ್ರಗಳಾವುವನ್ನು ಹಿಡಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ಎಚ್ಚರವುಳ್ಳ ವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಎಲ್ಲ ಪ್ರಾಣಿ ಭೂತಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಅನುಕಂಪವುಳ್ಳವನಾಗಿ ಅವುಗಳಿಗೆ ಹಿತವನ್ನೇ ಮಾಡುವ ದಯಾವಂತನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಶೀಲದ ಒಂದು ಭಾಗ ಇದು.

“ಕೊಡದಿದ್ದುದನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದ ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದನ್ನು ಮಾತ್ರ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಇತರರು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದನ್ನ ಶ್ಲಾಘಿಸುತ್ತಾ ಶುಚಿರ್ಭೂತನಾಗಿ ಇರುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಶೀಲದ ಒಂದು ಭಾಗ ಇದು.

“ಕೌಟುಂಬಿಕ ಜೀವನವನ್ನು ತೊರೆದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರು ನಿರತರಾಗಿರುವ ಮೈಥುನ ಜೀವನವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿರುವ ಭಿಕ್ಷುವು ಪವಿತ್ರವಾದ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಶೀಲದ ಒಂದು ಭಾಗ ಇದು.

“ ಸಟೆಯಾಡುವುದನ್ನು ತೊರೆದು ಸಟೆಯನ್ನೆಂದೂ ನುಡಿಯದ ಭಿಕ್ಷುವು ಸತ್ಯವಾದಿಯಾಗಿ ಸತ್ಯಸಂಧನಾಗಿ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನುಳಿಸಿಕೊಂಡಿರುವವನಾಗಿ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹನಾಗಿ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಕೊಟ್ಟ ಮಾತನ್ನು ಉಳಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಶೀಲದ ಒಂದು ಭಾಗ ಇದು.

“ಚಾಡಿ ನುಡಿಯುವುದನ್ನು ತೊರೆದು ಎಂದಿಗೂ ಚಾಡಿ ಮಾತನ್ನು ಆಡದೆ ಇರುವ ಭಿಕ್ಷುವು ಇಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದುದನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಹೇಳಿ ಇಲ್ಲಿ ಒಡಕನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದ ಮಾತನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಹೇಳಿ ಅಲ್ಲಿ ಒಡಕನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಬೇರೆಯಾದವರನ್ನು ಒಂದುಗೂಡಿಸುವವನೂ ಒಟ್ಟಾಗಿರುವವರ ನಡುವೆ ಕೈ ಹಾಕದವನೂ ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುವವನೂ ಸಮಗ್ರತೆಯಲ್ಲಿ ಆನಂದಪಡುವವನೂ ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುವ ಮಾತುಗಳನ್ನೆ ಆಡುವನೂ ಆಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಶೀಲದ ಒಂದು ಭಾಗ ಇದು.

“ ಕಠಿಣ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡುವುದನ್ನು ತೊರೆದು ಕಠಿಣವಾದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಎಂದೂ ಆಡದ ಭಿಕ್ಷುವು ಯಾವುದು ನಿಂದಾತೀತವಾಗಿರುತ್ತದೆಯೋ ಕರ್ಣಕ್ಕೆ ಸುಖವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆಯೋ ಪ್ರೇಮಮಯವಾಗಿರುತ್ತದೆಯೋ, ಹೃದಯಂಗಮ ವಾಗಿರುತ್ತದೆಯೋ, ಮೃದುವಾಗಿರುತ್ತದೆಯೋ ಬಹುಜನಕ್ಕೆ ಸಂತೋಷವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆಯೋ, ಬಹುಜನಕ್ಕೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆಯೋ ಅಂಥ ನಿಜವನ್ನೇ ನುಡಿಯುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಶೀಲಗಳ ಒಂದು ಭಾಗ ಇದು.

“ಜೀವವುಳ್ಳ ಬೀಜಕ್ಕಾಗಲೀ ಗಿಡಕ್ಕಾಗಲೀ ಅಪಾಯವುಂಟು ಮಾಡುವುದನ್ನು ಭಿಕ್ಷುವು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ.... ರಾತ್ರಿಯ ಊಟವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಮೇಲೆ ಊಟ ಮಾಡದೆ ಒಂದೇ ಹೊತ್ತು ಊಟ ಮಾಡುವವ ನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.... ನೃತ್ಯ ಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳನ್ನು ಕೇಳುವುದನ್ನೂ ಕಣ್ಣಿಗೆ ರಂಜನೆಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವ ನೋಟಗಳನ್ನು ನೋಡುವುದನ್ನೂ ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ.... ಮಾಲೆಯನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನೂ ಗಂಧವನ್ನು ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನೂ ಒಡವೆಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನೂ ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ.... ಎತ್ತರವಾದ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡದಾದ ಆಸನಗಳಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ.... ಚಿನ್ನ ಬೆಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ಪರಿಗ್ರಹಿಸುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತಾನೆ.... ಬೇಯದಿರುವ ಧಾನ್ಯದ ಪರಿಗ್ರಹಣವನ್ನು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ.... ಬೇಯದಿರುವ ಮಾಂಸವನ್ನು ಪರಿಗ್ರಹಿಸುವುದನ್ನು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ. ಸ್ತ್ರೀಕುಮಾರಿಯರ ಪರಿಗ್ರಹಣವನ್ನು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ, ದಾಸದಾಸಿಯರ ಪರಿಗ್ರಹಣವನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತಾನೆ... ಆಡು-ಕುರಿಗಳನ್ನು ಪರಿಗ್ರಹಿಸುವುದನ್ನು ತೊರಿದಿರುತ್ತಾನೆ. ಕೋಳಿ ಹಂದಿಗಳ ಪರಿಗ್ರಹಣವನ್ನು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ.... ಆನೆ, ಹಸು, ಕುದುರೆ, ಹೇಸರಗತ್ತೆಗಳ ಪರಿಗ್ರಃಣವನ್ನು ತೊರೆದಿರುತಾನೆ.. ಹೊಲ ಗದ್ದೆಗಳನ್ನು ಪರಿಗ್ರಹಿಸುವುದನ್ನು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ.... ದೂತನಾಗಿ ಅಥವ ಓಲೆಕಾರನಾಗಿ ನಿಯೋಗ ಹೋಗುವುದನ್ನು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ.. ಕ್ರಯವಿಕ್ರಯಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತಾನೆ.... ತೂಗುವುದಲ್ಲಿಯಾಗಲೀ ಆಳೆಯುವುದರಲ್ಲಾಗಲೀ ಹಣ ಕೊಡುವುದರಲ್ಲಾಗಲೀ ಮೋಸ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ.. ಲಂಚ ಕೊಡುವುದರಲ್ಲಾಗಲೀ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲಾಗಲೀ ವಂಚನೆಯಲ್ಲಾಗಲೀ ಮೋಸ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಾಗಲೀ ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ.... ಛೇದನ ವಧೆ, ಬಂಧನ, ದಾರಿಕಾದು ಕೊಳ್ಳೆ ಹೊಡೆಯುವುದು, ಇದ್ದಕ್ಕಿದಂತೆ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ದೋಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮುಂತಾದುವುಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳ ಒಂದು ಭಾಗ ಇದು.

ಶೀಲದ ಕಿರಿಯ ಭಾಗ ಮುಗಿಯಿತು.

ಶೀಲದ ಮಧ್ಯಮ ಭಾಗ

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ದೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಈ ಐದು ಬಗೆಯ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಬೀಜಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ನಾಶ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಅನುರಕ್ತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುವೆಂದರೆ- ಬೇರಿನಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಗಿಡ, ಕಾಂಡದಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಗಿಡ, ಗಿಣ್ಣಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಗಿಡ, ಕುಡಿಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುವ ಗಿಡ ಮತ್ತು ಕಾಳಿನಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಗಿಡ. ಇಂಥ ಯಾವ ಬಗೆಯ ಸಸ್ಯಗಳ ನಾಶದಲ್ಲಿಯೂ ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿ ಅನುರಕ್ತರಾಗುತ್ತಾರೆ-ಯಾವುವೆಂದರೆ- ಅನ್ನಸಂಗ್ರಹ, ಪಾನ ಸಂಗ್ರಹ, ವಸ್ತ್ರಸಂಗ್ರಹ ಯಾನ ಸಂಗ್ರಹ ಶಯನ (ಹಾಸಿಗೆ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪರಿಕರಗಳು) ಸಂಗ್ರಹ ಗಂಧ ಸಂಗ್ರಹ ಬೇಯದಿರುವ ಆಹಾರ ವಸ್ತುಗಳ ಸಂಗ್ರಹ. ಇಂಥ ಯಾವ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲಿಯೂ ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ... ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಚಂಚಲಗೊಳಿಸುವ ವಿನೋದಗಳಲ್ಲಿ ಅನುರಕ್ತರಾಗುತ್ತಾರೆ ಯಾವುವೆಂದರೆ-ನೃತ್ಯ, ಗೀತ, ವಾದ್ಯ, ಸಂಗೀತ, ನಾಟಕ- ಬಯಲಾಟ ಹರಿಕಥೆ(ಆಕ್ಖಾನ) ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಕೂಗುಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸುವುದು ತಾಳ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಹಾಡುವುದು ಘಟವಾದ್ಯವನ್ನು ಕೇಳುವುದು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಕೊರೆಯುವುದು ಗಣೆಹತ್ತುವುದೇ ಮುಂತಾದ ದೊಂಬರಾಟ, ಮರಗಾಲು ಹಾಕಿಕೊಂಡು ನಡೆಯುವುದು, ಆನೆಕಾಳಗ, ಕುದುರೆಕಾಳಗ, ಕೋಣನಕಾಳಗ, ಗೂಳಿಕಾಳಗ, ಆಡಿನಕಾಳಗ, ಟಗರುಕಾಳಗ, ಹುಂಜನಕಾಳಗ, ಹಕ್ಕಿಕಾಳಗ, ದೊಣ್ಣೆವರಸೆ, ಮುಷ್ಠಿ ಯುದ್ದ, ಮಲ್ಲಯುದ್ಧ, ಉಯ್ಯೋಧಿಕ, ಬಲಪ್ರದರ್ಶನ, ಸೇನೆಯ ಕವಾಯಿತು ಮುಂತಾದುವು. ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಇಂಥ ವಿನೋದಗಳಲ್ಲಿ ಅನುರಕ್ತನಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಎಚ್ಚರಿಕೆ ತಪ್ಪಿಸುವ ನಾನಾ ಬಗೆಯ ದ್ಯೂತಗಳಲ್ಲಿ ಅನುರಕ್ತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುದೆಂದರೆ-ಎಂಟು ಮನೆ ಚೌಕದ ಆಟ, ಹತ್ತು ಮನೆ ಚೌಕದ ಆಟ, ಆಕಾಶವನ್ನೇ ಹಾಸುವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಆಡುವ ಪಗಡೆಯಾಟ, ಕುಂಟೆಬಿಲ್ಲೆಯಾಟ, ದಾಳಬಿಡುವಆಟ, ಚಿಣ್ಣಿದಾಂಡು, ಹಸ್ತದಿಂದ ಮುದ್ರೆಯೊತ್ತುವುದು, ಚೆಂಡಾಟ, ಸಿಳ್ಳೆಹಾಕುವುದು, ಆಟದ ನೇಗಿಲಿನಿಂದ ಉಳ್ಳುವುದು, ಹಿಂಗಣ್ಣು ಮುಂಗಣ್ಣು ಹೊಡೆಯುವುದು, ಗಾಳಿಪಟ ಆಡಿಸುವುದು, ಕೊಳಗದಿಂದ ಆಡುವ ಪಂದ್ಯ ಆಟದ ರಥವನ್ನೋಡಿಸುವ ಪಂದ್ಯ, ಆಟದ ಬಿಲ್ಲಿನಿಂದ ಬಾಣವನ್ನು ಬಿಡುವ ಪಂದ್ಯ ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸುವುದು, ಬೇರೆಯವರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಾಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ತಿಳಿದು ಹೇಳುವುದು, ಬೇರೆಯವರ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಅಣಕಿಸುವುದು- ಇಂಥ ಎಲ್ಲ ದ್ಯೂತಗಳನ್ನು ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ನಾನಾ ಬಗೆಯ ಎತ್ತರವಾದ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡದಾದ ಆಸನ ಮತ್ತು ಮಂಚಗಳ ಉಪಯೋಗದಲ್ಲಿ ಅನುರುಕ್ತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುವೆಂದರೆ-ಉದ್ದವಾದ ಪೀಠಗಳು, ಪಲ್ಲಂಕ, ವೃಷಘಾಸನ, ಜಮಖಾನೆಗಳು, ಸುಂದರವಾದ ಮಗ್ಗುಲು ಹಾಸಿಗೆಗಳು, ವಿವಿಧ ಬಣ್ಣಗಳ ಚೌಕುಳಿಗಳನ್ನುಳ್ಳ ಮೆತ್ತೆಗಳು, ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಬಿಳಿಬಣ್ಣದ ದುಪಟ್ಟಿಗಳು, ಉಣ್ಣೆಯ ಮಗ್ಗುಲು ಹಾಸಿಗೆಗಳು, ಹತ್ತಿಯ ಮೆತ್ತೆಗಳು, ಎರಡು ಪಕ್ಕಗಳಲ್ಲೂ ಉಣ್ಣೆಯಿರುವ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ರತ್ನ ಕಂಬಳಿಗಳು, ಒಂದೇ ಕಡೆ ಉಣ್ಣೆಯನ್ನುಳ್ಳ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ರತ್ನ ಕಂಬಳಿಗಳು, ಚಿನ್ನದ ಜರತಾರಿಯ ಹೊದಿಕೆಗಳು, ಬೆಳ್ಳಿಯ ಜರತಾರಿಯ ಹೊದಿಕೆಗಳು, ರತ್ನ ಗಂಬಳಿ, ಆನೆಯ ಚಿತ್ರ, ಕುದುರೆಯ ಚಿತ್ರ ರಥದ ಚಿತ್ರಗಳುಳ್ಳ ಹೊದಿಕೆಗಳು, ಬಣ್ಣ ಬಣ್ಣದ ಸಾರಂಗದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿರುವ ಹೊದಿಕೆಗಳು, ಜಿಂಕೆಯ ಚರ್ಮದಿಂದ ಮಾಡಿರುವ ಹೊದಿಕೆಗಳು, ಅಂಚಿನಲ್ಲಿ ಕುಚ್ಚುಗಳಿರುವ ಎರಡೂ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ದಿಂಬು, ದಿಂಬುಗಳಿರುವ ದಿವಾನುಗಳು. ಇಂಥ ಎಲ್ಲ ಬಗೆಯ ಉಚ್ಚಾಸಯನ ಮಹಾಸಯನಗಳನ್ನು ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ. ಆವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ದೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಬಗೆ ಬಗೆಯಾದ ಒಡವೆ ವಸ್ತ್ರಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಲ್ಲಿ ಅನುರಕ್ತರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ- ಯಾವುವೆಂದರೆ: ಸುವಾಸನೆಯ ಪುಡಿಯನ್ನು ಮೈಗೆ ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು. ಸುವಾಸನೆಯ ತೈಲಗಳನ್ನು ಮೈಗೆ ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಸುವಾಸನೆಯ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮೈತೊಳೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು, ದೇಹ ಕಾಂತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಎಣ್ಣೆಗಳಿಂದ ಉಜ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಚಿತ್ರಗನ್ನಡಿಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದು. ಅಂಜನಗಳನ್ನು ಕಣ್ಣಿಗೆ ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಮಾಲೆ ಗಂಧಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದು, ಮುಖಚೂರ್ಣವನ್ನು ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಮುಖವು ಅಂದವಾಗಿ ಕಾಣುವಂತೆ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಹಸ್ತ್ರಬಂಧಿ ಸಿಖಾಬಂಧಿಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಅಲಂಕೃತವಾದ ಕೋಲನ್ನು ಹಿಡುವುದು, ಅಲಂಕೃತವಾದ ವಸ್ತ್ರದ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯುವುದು, ಅಂದವಾದ ಹಿಡಿಯುಳ್ಳ ಕತ್ತಿಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯುವುದು, ಅಂದವಾದ ಛತ್ರಿಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯುವುದು, ಕಸೂತಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿರುವ ಪಾದರಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಸುಂದರವಾದ ಉಷ್ಣೀಶಗಳನ್ನು ಧರಿಸುವುದು, ಶಿಖೆಯನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವುದು, ಚಾಮರಗಳನ್ನು ಹಿಡಿಯುವುದು, ಉತ್ಕೃಷ್ಟವಾದ ಶ್ವೇತವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊದ್ದುಕೊಳ್ಳುವುದು. ಹೀಗೆ ಬಗೆಬಗೆಯ ಒಡವೆ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ತೊರೆದಿರುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ನೀಚಕಥೆಗಳನ್ನು ಕೇಳುವುದರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಹೇಳುವುದರಲ್ಲಿ ಅನುರುಕ್ತರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುದೆಂದರೆ- ರಾಜರಕಥೆ, ಚೋರರ ಕಥೆ, ಮಹಾಮಂತ್ರಿಗಳ ಕಥೆ, ಸೇನೆಗಳ ಕಥೆ, ಭಯವನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುವ ಕಥೆ, ಯುದ್ಧಗಳ ಕಥೆ, ತಿಂಡಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಥೆ, ಪಾನೀಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಥೆ, ವಸ್ತ್ರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಥೆ, ಹಾಸಿಗೆ ದಿಂಬುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಥೆ, ಮಾಲೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಥೆ, ಗಂಧಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಸಿದ ಕಥೆ, ನೆಂಟರ ಕಥೆ, ಯಾನಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಥೆ, ಗ್ರಾಮಕಥೆ, ನಿಗಮಕಥೆ, ನಗರಕಥೆ, ಜನಪದ ಕಥೆ, ಸ್ತ್ರೀಯರ ಕಥೆ, ಶೂರರಕಥೆ, ಪೇಟೆಯ ಕಥೆ, ಭಾವಿಗಳ ಹತ್ತಿರ ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳ ಕಥೆ, ಸತ್ತು ಪ್ರೇತಗಳಾಗಿರುವವರ ಕಥೆ, ತಮಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದವರ ಕಥೆ, ಹೊಲಗದ್ದೆಗಳ ವಿಚಾರ, ಸಮುದ್ರಯಾನದ ವಿಚಾರ, ಲಾಭ ನಷ್ಟಗಳ ವಿಚಾರ, ಇಂಥ ನೀಚ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಆ ಭಿಕ್ಷು ಹೇಳುವುದು ಇಲ್ಲ. ಕೇಳುವುದು ಇಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ದೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ವಾದ ವಿವಾದಗಳಲ್ಲಿ ಅನುರಕ್ತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಹೇಗೆಂದರೆ-‘ ನಿನಗೆ ಈ ಧಮ್ಮವಿನಯಗಳು ತಿಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ. ನನಗೆ ಈ ಧಮ್ಮ ವಿನಯಗಳು ಗೊತ್ತು. ಮಿಥ್ಯಾಪಥದಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ನಿನಗೆ ಧಮ್ಮ ವಿನಯಗಳು ಹೇಗೆ ತಿಳಿದಾವು? ನಾನಾದರೋ ಸರಿಯಾದ ಪಥದಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ನನ್ನ ನಿಲುವು ಸರಿ. ನಿನ್ನ ನಿಲುವು ಸರಿಯಲ್ಲ. ಮೊದಲು ಹೇಳಬೇಕಾದುದನ್ನು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತೀಯೆ, ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಬೇಕಾದುದನ್ನು ಮೊದಲು ಹೇಳುತ್ತೀಯೆ. ವಕ್ರ ದಾರಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವ ನಿನ್ನನ್ನು ವಾದದಲ್ಲಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಬಾ, ವಾದದಲ್ಲಿ ನನ್ನನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸು. ನೀನು ಇಕ್ಕಟಿನಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಿದ್ದೀಯೆ. ಸಾಧ್ಯವಾದರೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೋ’ ಇಂಥ ವಿವಾದಗಳಲ್ಲಿ ಆ ಭಿಕ್ಷು ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ದೂತನೋ ಓಲೆಕಾರನೋ ಆಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಹೇಗೆಂದರೆ-ರಾಜನೋ ರಾಜನ ಮಹಾಮಂತ್ರಿಯೋ ಕ್ಷತ್ರಿಯನೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನೋ ಗೃಹಪತಿಯೋ ಕುಮಾರನೋ ‘ ಇಲ್ಲಿ ಹೋಗು ಅಲ್ಲಿ ಹೋಗು, ಇದನ್ನು ತಾ ಇದನ್ನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗು’ ಎಂದು ಹೇಳಿದಾಗ ಅದರಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಇಂಥ ದೂತ ಓಲೆಕಾರನ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಆ ಭಿಕ್ಷು ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ಕುಹಕಿಗಳೂ, ದುಡ್ಡಿಗಾಗಿ ಮಂತ್ರ ಹೇಳುವವರೂ, ಶಕುನಗಳಿಗೆ ಆರ್ಥ ಹೇಳುವವರೂ, ದೆವ್ವ ಬಿಡಿಸುವವರೂ, ಲಾಭಕ್ಕೆ ಲಾಬ ಮಾಡುವವರೂ, ಆಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಇಂಥ ಕುಹಕಿ ಅಥವ ಲಾಭಬಡಕರು ಆಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

ಶೀಲದ ಮಧ್ಯಮ ಭಾಗ ಮುಗಿಯಿತು.

ಮಹಾಶೀಲ

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಿಂದ ಉಪ ಜೀವಿಕೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಮಿಥ್ಯಾಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. (ಆ ವಿದ್ಯೆಗಳು) ಯಾವುವೆಂದರೆ-ಕೈ ಕಾಲುಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಭವಿಷ್ಯ ಹೇಳುವುದು, ಶಕುನಗಳ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೇಳುವುದು, ಉತ್ಪಾತಗಳಾಗುತ್ತವೆಂದು ಭವಿಷ್ಯ ಹೇಳುವುದು, ಸ್ವಪ್ನಗಳ ಅರ್ಥ ಹೇಳುವುದು, ಕೈ ನೋಡವುದು, ಇಲಿಗಳ ಓಡಾಟದಿಂದ ಆಗುವ ಆಕೃತಿಗಳಿಂದ ಭವಿಷ್ಯ ಹೇಳುವುದು, ಅಗ್ನಿ ಹೋಮ ಹೊಟ್ಟಿನ ಹೋಮ, ಕರಹೋಮ, ತಂಡುಲಹೋಮ, ತುಪ್ಪದ ಹೋಮ ತೈಲಹೋಮ, ಮುಖಹೋಮ(ನೈವೇದ್ಯ?), ಲೋಹಿತ ಹೋಮ, (ಮನುಷ್ಯನ ರಕ್ತದಿಂದ ಮಾಡುವ ಹೋಮ), ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸುವುದು, ಅಂಗವಿಧ್ಯೆ, ವಾಸ್ತುವಿದ್ಯೆ, ಕ್ಷೇತ್ರವಿದ್ಯೆ, ಶಿವವಿದ್ಯೆ, ಭೂತವಿದ್ಯೆ, ಭೂರಿವಿದ್ಯೆ, ಗಾರುಡಿವಿದ್ಯೆ, ವಿಷವಿದ್ಯೆ, ವೃಶ್ಚಿಕವಿದ್ಯೆ, ಮೂಷಿಕ ವಿದ್ಯೆ, ಹಕ್ಕಿ ಶಕುನ, ವಾಯಿಸ ವಿದ್ಯೆ, ಕಣಿ ಹೇಳುವುದು, ಶರಗಳಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪಠಿಸಬೇಕಾದ ಮಂತ್ರವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಡುವುದು, ಮೃಗಗಳ ಕೂಗನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡುವ ವಿದ್ಯೆ. ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಇಂಥ ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಿಂದ ಬದುಕುವ ಮಿಥ್ಯಾ ಜೀವನವನ್ನು ತೊರೆಯುತ್ತಾನೆ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ದೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನು ತಿಂದು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಿಂದ ಉಪಜೀವಿಕೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಮಿಥ್ಯಾ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ- ಮಣಿ ಲಕ್ಷಣ, ವಸ್ತ್ರ ಲಕ್ಷಣ, ದಂಡಲಕ್ಷಣ, ಶಸ್ತ್ರ ಲಕ್ಷಣ, ಖಡ್ಗ ಲಕ್ಷಣ, ಧನುಲಕ್ಷಣ, ಆಯುಧಲಕ್ಷಣ, ಸ್ತ್ರೀಲಕ್ಷಣ, ಪುರುಷಲಕ್ಷಣ, ಕುಮಾರಲಕ್ಷಣ, ಕುಮಾರಿಲಕ್ಷಣ, ದಾಸಲಕ್ಷಣ, ದಾಸೀಲಕ್ಷಣ, ಹಸ್ತಲಕ್ಷಣ, ಅಶ್ವಲಕ್ಷಣ, ಮಹಿಷಲಕ್ಷಣ, ವೃಷಭಲಕ್ಷಣ, ಗೋಲಕ್ಷಣ, ಅಜಲಕ್ಷಣ, ಮೇಂಡಲಕ್ಷಣ, ಕುಕ್ಕುಟಲಕ್ಷಣ, ವೃತ್ತಕ ಲಕ್ಷಣ, ಗೋಧಲಕ್ಷಣ, ಕಣ್ಣಿಕಾ ಲಕ್ಷಣ, ಕರ್ಕಾಟಕ ಲಕ್ಷಣ, ಮೃಗಲಕ್ಷಣ - ಇವುಗಳನ್ನು ದಕ್ಷಿಣೆಗಾಗಿ ವಿವರಿಸುವುದು. ಇಂಥ ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಆ ಸಮಣ ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನು ತಿಂದು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಿಂದ ಉಪಜೀವಿಕೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಮಿಥ್ಯಾ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಅವು ಯಾವುದೆಂದರೆ- ನಮ್ಮ ರಾಜನ ದಂಡು ಹೊರಗೆ ಹೊಗುತ್ತದೆ, ನಮ್ಮ ರಾಜನು ಯುದ್ಧದಿಂದ ಹಿಂತಿರಿಗುತ್ತಾನೆ, ನಮ್ಮ ರಾಜನು ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕದಂತೆ ಶತ್ರುರಾಜನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುತ್ತಾನೆ. ಶತ್ರು ರಾಜನು ಮುತ್ತಿಗೆ ಹಾಕದಂತೆ ನಮ್ಮ ರಾಜರು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುತ್ತಾನೆ. ನಮ್ಮ ರಾಜನು ಗೆಲ್ಲುತ್ತಾನೆ, ಹೊರಗಿನ ರಾಜನು ಜಯ ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ, ಹೊರಗಿನ ರಾಜನು ಪರಾಜಯ ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ, ಹೊರಗಿನ ರಾಜನು ಜಯ ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ, ನಮ್ಮ ರಾಜನು ಪರಾಜಯ ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ, ಇವನಿಗೆ ಜಯ ಲಭಿಸುತ್ತದೆ, ಇವನಿಗೆ ಪರಾಜಯ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂತಾಗಿ ಭವಿಷ್ಯ ಹೇಳುವುದು, ಆ ಸಮಣನು ಇಂಥ ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ- ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಿಂದ ಉಪಜೀವಿಕೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಮಿಥ್ಯಾ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ-ಚಂದ್ರ ಗ್ರಹಣ ಆಗುತ್ತದೆ, ಸೂರ್ಯಗ್ರಹಣ ಆಗುತ್ತದೆ, ನಕ್ಷತ್ರ ಗ್ರಹಣ ಆಗುತ್ತದೆ, ಚಂದ್ರ ಸೂರ್ಯ ಚಲನೆಯ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಆಗುತ್ತದೆ. ಚಂದ್ರ ಸೂರ್ಯರ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಮ ತಪ್ಪುತ್ತದೆ, ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಚಲನೆಯು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಆಗುತ್ತದೆ. ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಚಲನೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಮ ತಪ್ಪುತ್ತದೆ, ಉಲ್ಕಾಪಾತ ಆಗುತ್ತದೆ, ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ವೃತ್ತ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುತ್ತದೆ, ಭೂಕಂಪ ಆಗುತ್ತದೆ, ದೇವದುಂದುಬಿಯು ಮೊಳಗುತ್ತದೆ, ಚಂದ್ರ ಸೂರ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಉದಯಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಆಗುತ್ತದೆ, ಅವುಗಳ ಪ್ರಕಾಶ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ, ಅದು ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ, ಚಂದ್ರ ಗ್ರಹಣದ ಫಲ ಇದು, ಸೂರ್ಯಗ್ರಹಣದ ಫಲ ಇದು, ನಕ್ಷತ್ರ ಗ್ರಹಣದ ಫಲ ಇದು, ಚಂದ್ರ ಸೂರ್ಯರ ಕ್ರಮ ಚಲನೆಯ ಫಲ ಇದು, ಚಂದ್ರ ಸೂರ್ಯರ ಅಕ್ರಮ ಚಲನೆಯ ಫಲ ಇದು, ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಕ್ರಮ ಚಲನೆಯ ಫಲ ಇದು, ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಅಕ್ರಮ ಚಲನೆಯ ಫಲ, ಉಲ್ಕಾಪಾತಗಳ ಫಲ ಇದು, ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ವೃತ್ತದ ಪ್ರಜ್ವಲಿಕೆಯ ಫಲ ಇದು, ಭೂಕಂಪದ ಫಲ ಇದು, ದೇವದುಂದುಭಿಯ ಫಲ ಇದು, ಚಂದ್ರ ಸೂರ್ಯ ನಕ್ಷತ್ರಗಳು ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉದಿಸಿ ಅಸ್ತವಾಗುವುದರ ಫಲ ಇದು, ಅವುಗಳ ಪ್ರಕಾಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದರ ಫಲ ಇದು - ಮುಂತಾಗಿ ಮುಂದಾಗುವುದನ್ನು ಹೇಳುವುದು. ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಇಂಥ ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಮಿಥ್ಯಾ ಜೀವನಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ದೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನು ತಿಂದು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಿಂದ ಉಪ ಜೀವಿಕೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಮಿಥ್ಯಾ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ- ಸುವೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ, ದುರ್ವೃಷ್ಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ, ದೇಶವು ಸುಭಿಕ್ಷದಿಂದಿರುತ್ತದೆ, ದೇಶಕ್ಕೆ ದುರ್ಭಿಕ್ಷ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ, ಜನತೆ ಕ್ಷೇಮದಿಂದಿರುತ್ತದೆ, ಜನತೆಗೆ ಭಯ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ, ದೇಶವು ರೋಗವನ್ನನುಭವಿಸುತ್ತದೆ, ದೇಶವು ಆರೋಗ್ಯದಿಂದಿರುತ್ತದೆ, ಎಂದು ಮುದ್ರ ಎಣಿಕೆ, ಸಂಖ್ಯಾ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಿಂದ ಭವಿಷ್ಯ ಹೇಳುವುದು, ಕಟ್ಟುಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳುವುದು. ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಇಂಥ ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಿಂದ ಉಪಜೀವಿಕೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಮಿಥ್ಯಾ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಅವು ಯಾವುವೆಂದರೆ-ಮದುವೆಯ ಸಂಬಂಧ ವನ್ನು ಕುದುರಿಸುವುದು; ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥ ಮಾಡಿಸುವುದು, ಮದುವೆ ಮಾಡಿಸುವುದು, ದಾಂಪತ್ಯ ವಿಚ್ಛೇದ ಮಾಡಿಸುವುದು, ಹಣವನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸುವುದು, ಬಂಡವಾಳ ಹೂಡುವುದು, ಒಳ್ಳ್ಳೆಯದನ್ನು ಅಥವ ಕೆಟ್ಟುದನ್ನು ಮಾಡಲು ಮಂತ್ರವನ್ನು ಹೇಳುವುದು, ಗರ್ಭಸ್ರಾವ ಮಾಡಿಸುವುದು, ನಾಲಿಗೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸುವುದು, ದವಡೆಯ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವುದು, ಹಸ್ತ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವುದು, ದವಡೆಯನ್ನು ನಿಷ್ಕೃಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದು, ಕಿವಿ ಕೇಳದಂತೆ ಮಾಡುವುದು, ಕನ್ನಡಿಯನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿ ಪ್ರಶ್ನೆ ಹೇಳುವುದು, ಕುಮಾರಿಯ ಮೇಲೆ ಭೂತ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಪ್ರಶ್ನೆ ಹೇಳುವುದು, ದೇವತೆಯು ಮೈಮೇಲೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಪ್ರಶ್ನೆ ಹೇಳುವುದು, ಸೂರ್ಯನ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿಸುವುದು, ದೇವತೆಗಳೊಡೆಯನ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿಸುವುದು, ಬಾಯಿಂದ ಬೆಂಕಿ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು, ಶ್ರೀಯ ಅವಾಹನೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದು, ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಇಂಥ ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

‘ಗೃಹಸ್ಥರು ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ನೀಡಿದ ಅನ್ನವನ್ನುಂಡು ಬದುಕುವ ಸಮಣ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನೀಚ ವಿದ್ಯೆಗಳಿಂದ ಉಪಜೀವಿಕೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿ ಮಿಥ್ಯಾ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಯಾವುವೆಂದರೆ - ಶಾಂತಿ ಕರ್ಮ ಮಾಡಿಸುವುದು, ವ್ರತಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಸುವುದು, ಭೂತ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿಸುವುದು, ಹೂತಿಟ್ಟಿರುವ ಹಣವನ್ನು ತೆಗೆಯಲು ಪೂಜೆ ಮಾಡಿಸುವುದು, ಪುರುಷತ್ವವನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸುವುದು, ಪುರುಷತ್ವವನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸುವುದು, ವಾಸ್ತು ಪೂಜೆ ಮಾಡಿಸುವುದು, ಗೃಹ ಪ್ರವೇಶ, ಗಂಗೆಯ ಪೂಜೆ ಮುಂತಾದುವನ್ನು ಮಾಡಿಸುವುದು, ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ರೋಗಗಳನ್ನು ವಾಸಿಮಾಡುವ ನೆಪದಿಂದ ಆಚಮನ ಮಾಡಿಸುವುದು, ಅದೇ ನೆಪದಿಂದ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುವುದು, ಹಾಗೆಯೇ ಆವಿಯ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುವುದು, ವಮನ ಮಾಡಿಸುವುದು, ಭೇದಿಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು, ಕಫವು ಬರುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು, ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಮದ್ದು ಕೊಡುವುದು, ತಲೆನೋವಿಗೆ ಮದ್ದು ಕೊಡುವುದು, ಕಿವಿಗೆ ತೈಲವನ್ನು ಕೊಡುವುದು, ಕಣ್ಣಿಗೆ ತೈಲವನ್ನು ಕೊಡುವುದು, ಮೂಗಿಗೆ ಮದ್ದನ್ನು ಕೊಡುವುದು, ಅಂಜನ ಪ್ರತ್ಯಂಜನಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿ ಕೊಡುವುದು, ಕಣ್ಣಿನ ಪೊರೆ ತೆಗೆಯುವುದು, ಶಸ್ತ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮಾಡುವುದು, ಮಕ್ಕಳ ರೋಗಗಳಿಗೆ ಮದ್ದನ್ನು ಕೊಡುವುದು, ಹೊಸ ಹೊಸ ಮದ್ದುಗಳನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಸುವುದು, ಮದ್ದುಗಳನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತಾ ಹೋಗುವುದು, ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಇಂಥ ನೀಚವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವನ ಶೀಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದೂ ಒಂದು.

“ಮಹಾರಾಜ, ಶೀಲಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಂಡ ಶೀಲ ಸಂಪನ್ನನಾದ ಆ ಭಿಕ್ಷುವಿಗೆ ಯಾವ ಕಡೆಯಿಂದಲೂ ಭಯವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮಹಾರಾಜ, ಮೂರ್ಧಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ದಮನ ಮಾಡಿರುವ ಕ್ಷತ್ರಿಯನಿಗೆ ಯಾವ ಕಡೆಯಿಂದಲೂ ಭಯವಿಲ್ಲದಿರುವಂತೆ ಶೀಲ ಸಂಪನ್ನ ನಾದ ಆ ಭಿಕ್ಷುವಿನ ಶೀಲಕ್ಕೆ ಯಾವ ಕಡೆಯಿಂದಲೂ ಭಯವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಶೀಲ ಸಮೂಹವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುವ ಅವನು ಯಾವ ಕುಂದೂ ಇಲ್ಲದ ಸುಖವನ್ನನುಭವಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಷುವು ಹೀಗೆ ಶೀಲ ಸಂಪನ್ನನಾಗುತ್ತಾನೆ.

ಶೀಲದ ಮಹಾಭಾಗ ಮುಗಿಯಿತು.

ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆ

“ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಷುವು ತನ್ನ ಇಂದ್ರಿಯ ದ್ವಾರಗಳನ್ನು ಹೇಗೆ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ? ಚಕ್ಷುವಿನಿಂದ ರೂಪವನ್ನು ನೋಡುವ ಭಿಕ್ಷುವು ಅದರ ಸ್ಥೂಲ ಸ್ವಭಾವವನ್ನಾಗಲೀ ಅದರ ವಿವರಗಳನ್ನಾಗಲೀ ಗ್ರಹಿಸುವ ಬಯಕೆಯನ್ನೇ ಪಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಚಕ್ಷಿಂದ್ರಿಯವು ಸಂಯಮರಹಿತವಾಗದಂತೆ ಕಾಮಗಳಿಗೆ ಸಿಕ್ಕದಂತೆ ದ್ವೇಷಪೂರಿತವಾಗದಂತೆ ಪಾಪಪೂರಿತವಾದ ಅಕುಶಲ ಸ್ಥಿತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆಯದಂತೆ ಸಂಯಮವನ್ನು ಪಾಲಿಸಿಕೊಂಡು ಆ ಇಂದ್ರಿಯವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಕರ್ಣದಿಂದ ಶಬ್ದವನ್ನು ಕೇಳಿದ ಮೂಗಿನಿಂದ ಗಂಧವನ್ನು ತಿಳಿದ - ನಾಲಿಗೆಯಿಂದ ರಸವನ್ನು ತಿಳಿದ - ಕಾಯದಿಂದ ಸ್ಪರ್ಶವನ್ನನುಭವಿಸದ - ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಧರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿದ ಭಿಕ್ಷುವು ಅದರ(ಅಂದರೆ ಮನಸ್ಸಿನ ಬಯಕೆ-ದುಸ್ಥಿತಿ) ಸ್ಥೂಲ ಸ್ವಭಾವವನ್ನಾಗಲೀ ವಿವರಗಳನ್ನಾಗಲೀ ಗ್ರಹಿಸುವ ಬಯಕೆಯನ್ನೆ ಪಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಮನೇಂದ್ರಿಯವು ಸಂಯಮರಹಿತವಾದಾಗ ಕಾಮಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾದಾಗ ದ್ವೇಷಭಾವನೆ ಗೊಳಗಾದಾಗ ಪಾಪವೂ ಅಕುಶಲವಾದದೂ ಆದ ಭಾವನೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದಾಗ ಆತನು ಸಂಯಮಿಯಾಗಿ ಚಕ್ಷಿಂದ್ರಿಯವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಕಿವಿಯಿಂದ ಕೇಳಿದಾಗ - ಮೂಗಿನಿಂದ ಮೂಸಿದಾಗ- ನಾಲಿಗೆಯಿಂದ ರುಚಿ ನೋಡಿದಾಗ-ಕಾಯದಿಂದ ಸ್ವರ್ಶಿಸಿದಾಗ-ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಪಡೆದಾಗ - ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಇಂದ್ರಿಯ ಸಂಯಮವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರುವ ಅವನು ಕುಂದಿಲ್ಲದ ಕಸ್ಮಲವಿಲ್ಲದ ಸುಖವನ್ನನುಭವಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ, ಆ ಭಿಕ್ಷವು ಹೀಗೆ ತನ್ನ ಇಂದ್ರಿಯಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

ಸತಿಸಂಪಜನ್ನನು

“ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಷುವು ಸತಿ(ಸ್ಮೃತಿ) ಸಂಪಜನ್ನನೂ ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹತೋಟಿ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳವವನೂ ಹೇಗೆ ಆಗುತ್ತಾನೆ? ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಾಗ, ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಬರುವಾಗ ಪೂರ್ಣ ಎಚ್ಚರವುಳ್ಳವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಮುಂದೆ ನೋಡುವಾಗ ಅಥವಾ ಸುತ್ತಲೂ ನೋಡುವಾಗ ಪೂರ್ಣ ಎಚ್ಚರವುಳ್ಳವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಕೈಯನ್ನು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಚಾಚುವಾಗ ಅಥವಾ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಎಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಪೂರ್ಣ ಎಚ್ಚರವುಳ್ಳವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಉಣ್ಣುವಾಗ, ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವಾಗ ಪೂರ್ಣ ಎಚ್ಚರವುಳ್ಳವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಗಿಯುವಾಗ ಕುಡಿಯುವಾಗ ತಿನ್ನುವಾಗ ಮಲಗುವಾಗ ಪೂರ್ಣ ಎಚ್ಚರವುಳ್ಳವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಜಲ, ಮಲ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ಮಾಡುವಾಗ ಪೂರ್ಣ ಎಚ್ಚರವುಳ್ಳವನಾಗುತ್ತಾನೆ. ನಡೆಯುವಾಗ ನಿಂತಾಗ ಕುಳಿತಾಗ ಕೇಳುವಾಗ ಹೇಳುವಾಗ ಮಾತನಾಡುವಾಗ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಮೌನದಿಂದಿರುವಾಗ ಭಿಕ್ಷುವು ಪೂರ್ಣ ಎಚ್ಚರವುಳ್ಳವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಷುವು ಹೀಗೆ ಸ್ಮೃತಿ ಸಂಪನ್ನನಾಗಿ ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಹತೋಟಿಹೊಂದುವವನು (ಸಮನ್ನಾಗತೋ) ಆಗುತ್ತಾನೆ.

ಸಂತುಷ್ಠತೆ

“ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಷುವು ಹೇಗೆ ಸಂತುಷ್ಟಿ ಪಡೆದವನಾಗುತ್ತಾನೆ? ದೇಹವನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ಮಾತ್ರ ಚೀವರವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದರಿಂದ, ಹಸಿವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಪಿಂಡ ಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಭಿಕ್ಷುವು ಸಂತೃಷ್ಟನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ, ಹಾರುವಾಗ ಒಂದು ಪಕ್ಷಿಗೆ ರೆಕ್ಕೆಗಳು ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿರುವಂತೆ ಭಿಕ್ಷುವು ಹೋದ ಕಡೆಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಅವುಗಳ ಸಮೇತ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಹೀಗೆ ಮಾಹಾರಾಜ, ಮೈಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಚೀವರವನ್ನು ಹಸಿವನ್ನು ನೀಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪಿಂಡಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ಹೋದ ಕಡೆಗಳಿಗೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ಭಿಕ್ಷುವು ಅಷ್ಟರಿಂದಲೇ ತೃಪ್ತನಾಗಿ ಸಂತುಷ್ಟಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ.

ನೀವರಣ (ಧ್ಯಾನದ ಅಡಚಣೆ)ಗಳ ನಿಗ್ರಹಿಸುವಿಕೆ

“ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಶೀಲಕ್ಖಂದಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿಕೊಂಡು ಈ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಇಂದ್ರಿಯ ಸಂಯಮ ಸಾಧಿಸಿಕೊಂಡು ಹೀಗೆ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಸ್ಮೃತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದವನಾಗಿ ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮವಾದ ಸಂತುಷ್ಟಿ ಯನ್ನು ಪಡೆದವನಾಗಿ ಅರಣ್ಯವನ್ನೋ ವೃಕ್ಷ ಮೂಲವನ್ನೋ ಪರ್ವತವನ್ನೋ ಕಂದರವನ್ನೋ ಗಿರಿಗುಹೆಯನ್ನೋ, ಸ್ಮಶಾನವನ್ನೋ ಬಯಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಹುಲ್ಲಿನ ರಾಶಿಯನ್ನೇ ಎಲೆಗಳ ರಾಶಿಯನ್ನೇ ತನ್ನ ವಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಪಿಂಡಪಾತ್ರೆಯೊಂದಿಗೆ ಭಿಕ್ಷಾಟನೆಗೆ ಹೋಗಿ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಭಿಕ್ಷಾನ್ನವನ್ನು ತಿಂದು ಆಸನದ ಮೇಲೆ ನೆಟ್ಟಗೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹತೋಟಿಯನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸ್ಮೃತಿವಂತನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.

ಲೋಕದ ಮೇಲಿನ ಕಾಮವನ್ನು ತೊರೆದ ಅವನು ತನ್ನ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಆಶಾರಹಿತವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ನೋವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವ ಬಯಕೆಯನ್ನು ತೊರೆದ ಅವನು ಸರ್ವ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಹಿತಾನುಕಂಪಿಯಾಗಿ ಹಿಂಸೆ ಮಾಡುವ ಸ್ವಭಾವದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದು ಹಿಂಸಾಪ್ರವೃತ್ತಿ ಇಲ್ಲದಂತೆ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಪರಿಶುದ್ಧಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಜಡಸ್ವಭಾವವನ್ನು ತೊರೆದು ಬೆಳಕನ್ನು ಕಂಡವನಾಗಿ ಸ್ಮೃತಿ ಸಂಪನ್ನನಾಗಿ ಜಡತೆಯಿಂದ ಮುಕ್ತವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದು ಜಡಸ್ವಭಾವವಿಲ್ಲದಂತೆ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಪರಿಶುದ್ಧಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಕಳವಳ ಚಿಂತೆಗಳನ್ನು ತೊರೆದು ಉಪಶಮನ ಮಾಡಿದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದು ಚಿಂತೆ ಕೊರಗುಗಳಿಲ್ಲದಂತೆ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಪರಿಶುದ್ಧಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಸಂದೇಹಸ್ವಭಾವವನ್ನು ತೊರೆದು ಸಂದೇಹಗಳೆಲ್ಲವನ್ನೂ ನಿವಾರಿಸಿಕೊಂಡು ಯಾವುದು ಕುಶಲವಾದ ಧರ್ಮ ಎಂಬುದರ ಬಗೆಗೆ ಯಾವ ಸಂಶಯವೂ ಇಲ್ಲದವನಾಗಿ ಸಂಶಯ ಸ್ವಭಾವವಿಲ್ಲದಂತೆ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಪರಿಶುದ್ದಗೊಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಸಾಲವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡವನೊಬ್ಬನು ತನ್ನ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿ ಆ ಸಾಲವನ್ನು ಬಂಡವಾಳ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಊರಿಂದೂರಿಗೆ ತಿರುಗಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿ ಆ ಸಾಲವನ್ನು ತೀರಿಸಿ ತನ್ನ ಸಂಸಾರಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದಷ್ಟು ಹಣ ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದಲ್ಲವೇ? ಆಗ ಅವನು ಹೀಗೆಂದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು-‘ಹಿಂದೆ ನಾನು ಸಾಲವನ್ನು ಮಾಡಿ ಆ ಸಾಲವನ್ನು ಬಂಡವಾಳ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಊರಿಂದೂರಿಗೆ ಹೋಗಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾಡಿದೆ. ಸಾಲವನ್ನು ತೀರಿಸಿ ಸಂಸಾರವನ್ನು ಸಾಕುವಷ್ಟು ಹಣ ಸಂಪಾದಿಸಿದೆ’, ಹೀಗೆಂದುಕೊಳ್ಳುವ ಅವನು ತನ್ನ ಲಾಭವನ್ನು ನೆನೆದುಕೊಂಡು ಸಂತೋಷಪಡುತ್ತಾನೆ. ಸಂತೋಷದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ತೀವ್ರ ಕಾಯಿಲೆಗೊಳಗಾದವನೊಬ್ಬನು ಬಾಧೆಪಡುತ್ತಾ ದು:ಖಿತನಾಗಿರಬಹುದು. ಅವನ ಶರೀರವು ದುರ್ಬಲವಾಗಿ ಅವನು ತಿಂದ ಅನ್ನವೂ ಜೀರ್ಣವಾಗದಿರಬಹುದು. ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದ ನಂತರ ಅವನು ಬಾಧೆ ಯಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗಿ ತಿಂದ ಅನ್ನವನ್ನು ಜೀರ್ಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವನಾಗಿ ಮತ್ತೆ ಬಲವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆನ್ನು. ಆಗ ಅವನು ಹೀಗೆಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನಲ್ಲವೇ? ‘ನಾನು ಹಿಂದೆ ತೀವ್ರವಾದ ಕಾಯಿಲೆಯಿಂದ ಬಾಧೆಪಡುತ್ತಾ ದು:ಖಿಯಾಗಿದ್ದೆ. ನಾನು ತಿಂದ ಅನ್ನವು ಜೀರ್ಣವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಬಲವಿರಲಿಲ್ಲ. ಆ ಬಾಧೆಯಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗಿದ್ದೇನೆ. ಅನ್ನವು ಜೀರ್ಣವಾಗುತ್ತಿದೆ. ನಾನು ಈಗ ಬಲಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದೇನೆ.’ ಹೀಗೆಂದುಕೊಳ್ಳುವ ಅವನು ತನಗಾದ ಲಾಭವನ್ನು ನೆನೆದು ಸಂತೋಷಪಡುತ್ತಾನೆ, ಸುಮನಸ್ಕನಾಗುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಬಂಧನ ಗೃಹದಲ್ಲಿ ಬಂದಿಯಾದವನೊಬ್ಬನಿದ್ದನೆನ್ನು. ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದ ನಂತರ ಅವನಿಗೆ ಬಂಧನಗೃಹದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನು. ಅವನ ಆಸ್ತಿಗೆ ಯಾವ ನಷ್ಟವೂ ಆಗಿರುವುದಿಲ್ಲ.- ಆಗ ಭಯ ಅಭದ್ರತೆಗಳಿಂದ ಅವನು ಮುಕ್ತನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ ಅವನು ಹೀಗೆಂದು ಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ- ‘ ಹಿಂದೆ ನಾನು ಬಂಧನಗೃಹದಲ್ಲಿ ಬಂದಿಯಾಗಿದ್ದೆ. ಈಗ ಆ ಬಂಧನ ಗೃಹದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿದೆ. ಅಭದ್ರತೆ ಭಯಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗಿದ್ದೇನೆ. ನನ್ನ ಸೊತ್ತಿಗೆ ಏನೂ ನಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ.’ ಹೀಗೆಂದುಕೊಳ್ಳುವ ಅವನು ತನಗಾದ ಲಾಭವನ್ನು ನೆನೆದು ಸಂತೋಷಪಡುತ್ತಾನೆ. ಸುಮನಸ್ಕನಾಗುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಇಷ್ಟಬಂದಕಡೆಗೆ ಹೋಗುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕಳೆದು ಕೊಂಡು ಪರಾಧೀನನಾಗಿರುವ ದಾಸನೊಬ್ಬನಿದ್ದಾನೆ ಎನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲದ ನಂತರ ಅವನು ದಾಸ್ಯದಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗಿ ಪರಾಧೀನತೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿ ಬೇಕೆಂದ ಕಡೆಗೆ ಹೋಗಬಲ್ಲ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ ಎನ್ನು. ಆಗ ಅವನು ಹೀಗೆಂದುಕೊಳ್ಳ ಬಹುದಲ್ಲವೇ?- ಹಿಂದೆ ನಾನು ಇಷ್ಟ ಬಂದ ಕಡೆಗೆ ಹೋಗುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವಿಲ್ಲದ ಪರಾಧೀನನಾದ ದಾಸನಾಗಿದ್ದೆ. ಈಗ ದಾಸ್ಯದಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗಿ ಪರಾಧೀನತೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿ ಬೇಕೆಂದ ಕಡೆಗೆ ಹೋಗಬಲ್ಲ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದೇನೆ.’ ಹೀಗೆಂದುಕೊಳ್ಳುವವನು ತನಗಾದ ಲಾಭವನ್ನು ಪಡೆದು ಸಂತೋಷ ಪಡುತ್ತಾನೆ. ಸುಮನಸ್ಕನಾಗುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಧನಿಕನೂ ಆಸ್ತಿವಂತನೂ ಆದವನೊಬ್ಬನು ಅನ್ನ ಸಿಕ್ಕದ ಭಯಪೂರಿತವಾದ ಮರಳುಗಾಡಿನ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ ಎನ್ನು. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದನಂತರ ಅವನು ಆ ಮರಳುಗಾಡನ್ನು ದಾಟಿ ಭಯರಹಿತವಾದ ಭದ್ರತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಲ್ಲ ದಾರಿಗೆ ಬರುತ್ತಾನೆ ಎನ್ನು. ಆಗ ಅವನು ಹೀಗೆಂದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು-‘ಧನಿಕನೂ ಆಸ್ತಿವಂತನೂ ಆದ ನಾನು ಹಿಂದೆ ಅನ್ನ ಸಿಕ್ಕದ. ಭಯಪೂರಿತವಾದ ಮರಳುಗಾಡಿನ ದಾರಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಂಡಿದೆ. ಈಗ ಆ ಮರಳುಗಾಡನ್ನು ದಾಟಿ ಭಯರಹಿತವಾದ ಭದ್ರತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿದ್ದೇನೆ’- ಹೀಗೆಂದುಕೊಳ್ಳುವ ಅವನು ತನಗಾದ ಲಾಭವನ್ನು ಪಡೆದು ಸಂತೊಷಪಡುತ್ತಾನೆ. ಸುಮನಸ್ಕನಾಗುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಸಾಲಗಾರನೊಬ್ಬನು ರೋಗಿಯೊಬ್ಬನು ಬಂದಿಯೊಬ್ಬನು ದಾಸನೊಬ್ಬನು ಮರಳು ಗಾಡಿನ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಕೊಂಡವನೊಬ್ಬನು ಇರುವಂತಹ ಸ್ಥಿಯಲ್ಲಿಯೇ ತಾನೂ ಇದ್ದೇನೆಂದು ಈ ಐದು ನೀವರಣೆಗಳ (ತಡೆ)ನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿರುವ ಭಿಕ್ಷುವೊಬ್ಬನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ,ಹಣವನ್ನು ಗಳಿಸಿದ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದ ಬಂಧನದಿಂದ ಮುಕ್ತವಾದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದ ಭದ್ರತೆಯಿರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಮನುಷ್ಯನಂತೆ ತಾನು ಇದ್ದೇನೆಂದು ಐದು ನೀವರಣಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಭಿಕ್ಷುವು ಭಾವಿಸುತ್ತಾನೆ.

“ಪಂಚನೀವರಣೆಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿರುವುದನ್ನು ತಿಳಿದವನಿಗೆ ಪ್ರಮೋದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಮೋದದಿಂದ ಆನಂದ ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ, ಆನಂದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನ ಶರೀರವು ಸ್ವಸ್ಥವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸ್ವಸ್ಥವಾಗಿರುವ ಶರೀರವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನಿಗೆ ಸುಖ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಸುಖದಿಂದಿರುವವನ ಚಿತ್ತವು ಸಮಾಧಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಲ್ಲದು.

ಪ್ರಥಮ ಧ್ಯಾನ

“ಆತನು ಕಾಮಗಳಿಂದ ಅಕುಶಲ ಭಾವನೆಗಳಿಂದ ದೂರನಾಗಿ ಸುತರ್ಕ ಸುವಿಚಾರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ವಿವೇಕದಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಪ್ರೀತಿಸುಖದ ಪ್ರಥಮ ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅವನು ತನ್ನ ಕಾಯವನ್ನು ವಿವೇಕದಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಪ್ರೀತಿ ಸುಖದಿಂದ ಲೇಪಿಸಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಅದರಲ್ಲಿಯೆ ಲೀನವಾಗುತ್ತಾನೆ. ವಿವೇಕದಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಪ್ರೀತಿ ಸುಖದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅವೃತವಾಗದ ಯಾವ ಒಂದು ಅಂಗವೂ ಅವನ ಕಾಯದಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ.

“ಮಹಾರಾಜ, ದಕ್ಷನಾದ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುವವನೋ ಅಥವಾ ಅವನ ಅಪ್ತ ಶಿಷ್ಯನೋ ಅಥವಾ ಕಂಚಿನ ಭರಣಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದಿರುವವನೋ ಸ್ನಾನಚೂರ್ಣವನ್ನು ನೀರಿನಿಂದ ಕಲಿಸಿ ಅದನ್ನು ಉಂಡೆ ಮಾಡಿ ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಬಿಡದಂತೆ ಸ್ನಾನವನ್ನು ಮಾಡಿಸುವ ಕಂಚಿನ ಭರಣಿಯ ಎರಡೂ ಕಡೆ ಲೇಪಿಸಿ ಅದರ ತೂತನ್ನೆಲ್ಲವನ್ನು ಮುಚ್ಚುವಂತೆಯೇ ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ವಿವೇಕದಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಆನಂದದಿಂದ ತನ್ನ ಕಾಯವನ್ನು ಲೇಪಿಸಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತಾನೆ. ಕಾಯದಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಪ್ರೀತಿಸುಖದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅವೃತವಾಗದ ಯಾವ ಒಂದು ಅಂಗವೂ ಅವನ ಕಾಯದಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ದೊರಕುವ ಸ್ವಷ್ಟವಾದ ಫಲವು ಇದು. ಇದು ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಉನ್ನತವಾದದ್ದು, ಶುಚಿಕರವಾದದ್ದು.

ದ್ವಿತೀಯ ಧ್ಯಾನ

“ಮಹರಾಜ, ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ತರ್ಕ ಮತ್ತು ವಿಚಾರಗಳನ್ನೂ ದಾಟಿ ಕಾಮಗಳನ್ನು ಉಪಶಮನ ಮಾಡಿದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿಕೊಂಡು ಸಮಾಧಿಯಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಮತ್ತು ತರ್ಕ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ ದ್ವಿತೀಯ ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಅವನ ಚಿತ್ತವು, ಏಕಾಗ್ರತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ; ಶಾಂತಿಯಿಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅವನು ಸಮಾಧಿಯಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಪ್ರೀತಿ ಸುಖದಿಂದ ತನ್ನ ಕಾಯವನ್ನು ಲೇಪಿಸಿ ಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಅದರಲ್ಲಿಯೇ ಲೀನವಾಗುತ್ತಾನೆ. ಸಮಾಧಿಯಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಆನಂದ ಸುಖದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅವೃತವಾಗದ ಯಾವ ಅಂಗವೂ ಅವನ ಕಾಯದಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಆಳವಾದ ಒಂದು ಸರೋವರವಿದ್ದು, ಅದರಡಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಒಂದು ಚಿಲುಮೆಯಿರುತ್ತದೆನ್ನು. ಅದಕ್ಕೆ ಪೂರ್ವದಿಕ್ಕಿನಿಂದಾಗಲೀ ದಕ್ಷಿಣದಿಕ್ಕಿನಿಂದಾಗಲೀ ಪಶ್ಚಿಮದಿಕ್ಕಿನಿಂದಾಗಲೀ ಉತ್ತರದಿಕ್ಕಿನಿಂದಾಗಲೀ ಅಥವಾ ದೇವತೆಗಳು ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಹುಯ್ಯಸಬೇಕಾದ ಮಳೆಯಿಂದಾಗಲೀ ನೀರು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಅಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಚಿಲುಮೆಯಿಂದಲೇ ಅದಕ್ಕೆ ನೀರು ಬಂದು ಸ್ವಲ್ಪ ಭಾಗವೂ ಬಿಡದಂತೆ ತಂಪಾದ ತಿಳಿನೀರಿನಿಂದ ಆ ಸರೋವರವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ತುಂಬಿರುತ್ತದೆಯಷ್ಟೆ. ಅದರಂತೆಯೇ ಆ ಭಿಕ್ಷುವಿನ ಕಾಯವು ಸಮಾಧಿಯಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಆನಂದ ಸುಖದಿಂದ ವ್ಯಾಪಕಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ ತುಂಬಿರುತ್ತದೆ. ಸಮಾಧಿಯಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಆನಂದ ಸುಖದಿಂದ ಅವೃತವಾಗದ ಯಾವು ಅಂಗವೂ ಅವನ ಕಾಯದಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗವುದರಿಂದ ದೊರಕುವ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಫಲವು ಇದು. ಇದು ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತಲು ಉನ್ನತವಾದುದ್ದು ಶುಚಿಕರವಾದುದ್ದು.

ತೃತೀಯ ಧ್ಯಾನ

“ಮಹಾರಾಜ, ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಪ್ರೀತಿರಾಗಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಉಪೇಕ್ಖದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸ್ಮೃತಿಯನ್ನೇ ಪಡೆದಿದ್ದು ಕಾಯದಲ್ಲಿ ಸುಖವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದು ಯಾವುದನ್ನು ಆರ್ಯರು‘ ಉಪೇಕ್ಖವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರುವವನೂ ಸ್ಮೃತಿವಂತನೂ ಪಡೆದಿರುವ ಸುಖ’ ಎನ್ನುತ್ತಾರೋ ಆ ತೃತೀಯ ಧ್ಯಾನ ದಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅವನ ಕಾಯವು ಆನಂದವನ್ನು ಮೀರಿದ ಸುಖದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ತುಂಬಿರುತ್ತದೆ. ಆನಂದವನ್ನು ಮೀರಿದ ಸುಖದಿಂದ ಅವೃತವಾಗದ ಯಾವ ಅಂಗವೂ ಅವನ ಕಾಯದಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ.

“ಮಹಾರಾಜ, ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ನೀರಿನಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವ ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ನೀಲಿ ಅಥವಾ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ಪದ್ಮದ ಬೇರು ದಂಟುಗಳೆಲ್ಲವೂ ತಂಪಾದ ಆ ನೀರಿನಿಂದಲೇ ಆವೃತವಾಗಿ ಅದರಿಂದಲೇ ತುಂಬಿರುತ್ತದಷ್ಟೆ. ಅವುಗಳ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಭಾಗವೂ ನೀರಿನಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತುಂಬಿರುತ್ತದೆ. ಅದರಂತೆಯೇ ಮಹಾರಾಜ ಆ ಭಿಕ್ಷುವಿನ ಕಾಯವು ಆನಂದವನ್ನು ಮೀರಿದ ಸುಖದಿಂದ ಅವೃತವಾಗಿರುತ್ತದೆ, ತುಂಬಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಮೀರಿದ ಸುಖದಿಂದ ತುಂಬಿರದ ಯಾವ ಅಂಗವೂ ಅವನ ಕಾಯದಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯುವ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಫಲವು ಇದು. ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತ ಇದು ಉನ್ನತವಾದದ್ದು ಶುಚಿಕರವಾದದ್ದು.

ಚುತುರ್ಥ ಧ್ಯಾನ

“ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಮಹಾರಾಜ, ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಸುಖದುಃಖಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು ಮೊದಲು ಅನುಭವಿಸದ ಸುಮನಸ್ಸು ದುರ್ಮನಸ್ಸುಗಳನ್ನು ದೂರ ಮಾಡಿ ಸುಖದುಃಖಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ಉಪೇಕ್ಖ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಪಡೆದು ಸ್ಮೃತಿವಂತನಾಗಿ ನಾಲ್ಕನೆಯ ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿರುತ್ತಾನೆ. ಪರಿಶುದ್ದವಾದ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಶಾಂತನಾಗಿ ಅವನು ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಪರಿಶುದ್ಧತೆಯಿಂದ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯಿಂದ ಅವೃತವಾಗದ ಯಾವ ಅಂಗವೂ ಅವನ ಕಾಯದಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಬಿಳಿಯ ಬಟ್ಟೆಯಿಂದ ದೇಹವೆಲ್ಲವನ್ನು ಮುಚ್ಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಕುಳಿತಿರುವವನನ್ನು ಯಾವ ಅಂಗವೂ ಬಟ್ಟೆಯಿಲ್ಲದಿರುವುದಿಲ್ಲದಷ್ಟೆ. ಅದರಂತೆಯೇ, ಮಹಾರಾಜ, ಭಿಕ್ಷುವು ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಶಾಂತಿಯಿಂದ ಅವೃತನಾಗಿ ಕುಳಿತಿರುತ್ತಾನೆ. ಪರಿಶುದ್ಧತೆಯಿಂದ ಮತ್ತು ಶಾಂತತೆಯಿಂದ ಅವೃತವಾಗದ ಯಾವ ಅಂಗವೂ ಅವನ ಕಾಯದಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯುವ ಸ್ವಷ್ಟವಾದ ಫಲವು ಇದು. ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಇದು ಉನ್ನತವಾದದ್ದು ಶುಚಿಕರವಾದದ್ದು.

ವಿಪಶ್ಶನ ಜ್ಞಾನ

“ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾಗಬಲ್ಲ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಆತನು ತನ್ನ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಜ್ಞಾನದರ್ಶನದ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನಿಗೆ ಈ ತಿಳಿವಳಿಕೆ ಬರುತ್ತದೆ- ‘ಈ ನನ್ನ ಕಾಯವು ನಾಲ್ಕು ಮಹಾಭೂತಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ಮಾತಾಪಿತೃಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದೆ. ಅನ್ನ ಸೂಪರಸಗಳಿಂದ ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿಯೂ ನವೀನತೆಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಅಳಿದು ಹೋಗುವ ಸವೆದುಹೋಗುವ ಚೂರುಚೂರಾಗುವ ಸ್ವಭಾವವನ್ನುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದೆ. ನನ್ನ ವಿಞ್ಞಾನವು (ಅರಿವಿನ ಉಚ್ಚ ಸ್ಥಿತಿ) ಪ್ರತಿಬಂಧಿತವಾಗಿ ಈ ಕಾಯಕ್ಕೆಅಂಟಿಕೊಂಡಿದೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಕಣ್ಣುಳ್ಳ ಶುಭ್ರವಾದ ಎಂಟು ಮುಖಗಳನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಸಾಣೆಹಿಡಿದ ಪಾರದರ್ಶಕವಾದ ಯಾವ ಕುಂದೂ ಇಲ್ಲದ ಎಲ್ಲಾ ಬಗೆಯ ಚೆಲುವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಜಾತಿ ವೈಢೂರ್ಯ ಮಣಿಯನ್ನು ನೀಲಿಯದೋ ಮಾಸಲು ಹಳದಿಯದೋ ಕೆಂಪಾದುದೋ ಬಿಳಿಯದೋ ಅಥವಾ ಹಳದಿಯದೋ ಆದ ದಾರದಲ್ಲಿ ಪೋಣಿಸಿದಾಗ ಅದನ್ನು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡ ಕಣ್ಣಿದ್ದವನೊಬ್ಬನು ಅವು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವುದನ್ನು ನೋಡುವಂತೆ ವಿಞ್ಞಾನವು ಕಾಯಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವುದನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾನೆ. ಶಾಂತವಾದ, ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ, ತಿಳಿಯಾದ, ಕ್ಲೇಷಗಳನ್ನು ದೂರ ಮಾಡಿದ ಮೃದುವಾದ, ದೃಢವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಭಿಕ್ಷುವು ಜ್ಞಾನದರ್ಶನದ ಕಡೆಗೆ ಚಿತ್ತವನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ಈ ಅರಿವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ- ‘ಈ ನನ್ನ ಕಾಯವು ನಾಲ್ಕು ಭೂತಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ. ಮಾತಾ ಪಿತೃಗಳಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದೆ. ಅನ್ನ ಸೂಪರಸಗಳಿಂದ ಪ್ರತಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿಯೂ ನವೀನತೆ ಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಅಳಿದು ಹೋಗುವ ಇಂಗಿ ಹೋಗುವ ಚೂರು ಚೂರಾಗುವ ಸ್ವಭಾವವುಳ್ಳದ್ದಾಗಿದೆ. ನನ್ನ ವಿಞ್ಞಾನವು ಪ್ರತಿಬಂಧಿತವಾಗಿ ಅದನ್ನೇ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ; ಮಹಾರಾಜ ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯುವ ಫಲವು ಇದು. ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತ ಇದು ಉನ್ನತವಾದದ್ದು ಶುಚಿಕರವಾದದ್ದು.

ಮನೋಮಯ ಋದ್ಧಿ ಜ್ಞಾನ

“ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಆತನು ಮನೋಕಾಯದ ಕಡೆಗೆ ತನ್ನ ಚಿತ್ತವನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ಕಾಯದಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದು ಎಲ್ಲ ಅಂಗಗಳೂ ಇರುವ ಮನೋಮಯ ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಕಾಯವನ್ನು ನೆನಪಿಗೆ ತಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಮುಂಜಹುಲ್ಲನ್ನು ಅದರ ಹೊದಿಕೆಯನ್ನು ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳವವನೊಬ್ಬನು ‘ಇದು ಮುಂಜಹುಲ್ಲು, ಇದು ಅದರ ಹೊದಿಕೆ, ಮುಂಜುಹುಲ್ಲೇ ಬೇರೆ ಅದರ ಹೊದಿಕೆಯೇ ಬೇರೆ, ಮುಂಜಹುಲ್ಲಿನಿಂದ ಹೊದಿಕೆಯ ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ’ ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಅಥವಾ ಕೋಶದಲ್ಲಿನ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ತೆಗೆಯುವವನೊಬ್ಬನು ‘ಇದು ಕತ್ತಿ, ಇದು ಕೋಶ ಕತ್ತಿಯೇ ಬೇರೆ, ಕೋಶವೆ ಬೇರೆ, ಕೋಶದಿಂದ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ತೆಗೆಯಲಾಗಿದೆ. ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಅಥವಾ ಪೊರೆಯನ್ನು ಹಾವಿನಿಂದ ತೆಗೆಯುವವನೊಬ್ಬನು ‘ಇದು ಹಾವು, ಇದು ಅದರ ಪೊರೆ, ಹಾವು ಬೇರೆ, ಅದರ ಪೊರೆಯೇ ಬೇರೆ, ಹಾವಿನಿಂದ ಪೊರೆಯನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ’ ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಭಿಕ್ಷುವು ಮನೋಮಯ ಕಾಯದ ಕಡೆಗೆ ತನ್ನ ಚಿತ್ತವನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನು ಈ ಕಾಯದಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದು ಎಲ್ಲ ಅಂಗಗಳೂ ಇರುವ ಮನೋಮಯ ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮನೋಮಯ ಕಾಯವನ್ನು ನೆನಪಿಗೆ ತಂದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯುವ ಫಲವು ಇದು. ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತ ಇದು ಉನ್ನತವಾದದ್ದು ಶುಚಿಕರವಾದದ್ದು.

ವಿವಿಧ ಋದ್ಧಿಶಕ್ತಿಗಳ ಜ್ಞಾನ

“ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಆತನು ಯುದ್ದ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಚಿತ್ತವನ್ನು ಅಣಿಗೊಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನ್ನು ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಋದ್ಧಿಶಕ್ತಿ (ಅಲೌಕಿಕ ಶಕ್ತಿ) ಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಒಂದೇ ಆಗಿರುವ ಆತನು ಬಹುವಾಗುತ್ತಾನೆ. ಬಹು ಆದಮೇಲೆ ಆತನು ಒಂದೇ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ತೂರಿ ಹೋಗುವವನಂತೆ ಆಗುತ್ತಾನೆ. ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಅದೃಶ್ಯನೂ ಆಗುತ್ತಾನೆ. ಗೋಡೆಯನ್ನೂ ಪ್ರಕಾರವನ್ನೂ ಪರ್ವತವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ದಾಟಿ ಆ ಕಡೆ ಹೋಗಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಏಳುವಂತೆ ನೆಲದಲ್ಲಿಯೂ ಮುಳಗಿ ಏಳುತ್ತಾನೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುವಂತೆಯೇ ನೀರಿನ ಮೇಲೆಯೂ ನಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಮಂಡಿಯನ್ನು ಮಡಿಸಿಕೊಂಡೇ ಪಕ್ಷಿಯು ಹಾರುವಂತೆ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸಬಲ್ಲವನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾನುಭಾವರೂ ಮಹಾಬಲಶಾಲಿಗಳೂ ಆದ ಚಂದ್ರ ಸೂರ್ಯರನ್ನು ಹಿಡಿಯಬಲ್ಲವನಾಗುತ್ತಾನೆ. ತನ್ನ ಕಾಯದೊಂದಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಕ್ಕೂ ಹೋಗಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ದಕ್ಷನಾದ ಕುಂಬಾರನೋ ಅವನ ಆಪ್ತ ಶಿಷ್ಯನೋ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಲೆಸಿದ ಜೇಡಿ ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಯಾವ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ಬೇಕಾದರೂ ಮಾಡುವಂತೆ ದಕ್ಷನಾದ ದಂತದ ಕೆಲಸಗಾರನೋ ಆತನ ಆಪ್ತ ಶಿಷ್ಯನೋ ಒಳ್ಳೆಯ ದಂತದಿಂದ ಯಾವ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ಬೇಕಾದರೂ ಮಾಡುವಂತೆ ದಕ್ಷನಾದ ಅಕ್ಕಸಾಲಿಯೋ ಆತನ ಆಪ್ತ ಶಿಷ್ಯನೋ ಒಳ್ಳೆಯ ಚಿನ್ನದಿಂದ ಯಾವ ಒಡವೆಯನ್ನು ಬೇಕಾದರೂ ಮಾಡುವಂತೆ ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ, ತಿಳಿಯಾದ, ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಷಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ, ಮೃದುವಾದ, ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಋದ್ಧಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಅಣಿಗೊಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಋದ್ಧಿಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ ಸಮಣಾನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯುವ ಫಲ ಇದು. ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತ ಇದು ಉನ್ನತವಾದ್ದದು ಶುಚಿಕರವಾದದ್ದು.

ದಿವ್ಯ ಕರ್ಣ ಜ್ಞಾನ

“ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಆತನು ದಿವ್ಯವಾದ ಕಿವಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಚಿತ್ತವನ್ನು ಅಣಿಗೊಳಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮನುಷ್ಯರೆ ಕಿವಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಮೀರಿಸಿದ ಅತಿಶುದ್ಧವಾದ ದಿವ್ಯ ಕರ್ಣದಿಂದ ಆತನು ಮನುಷ್ಯರು ಕೇಳಲಾಗದ ದೂರದ ಅಥವ ಹತ್ತಿರದ ಶಬ್ದಗಳೆರಡನ್ನೂ ಕೇಳಬಲ್ಲ ವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಹೆದ್ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡುತ್ತಿರುವವನೊಬ್ಬನು ಭೇರಿಶಬ್ದವನ್ನಾಗಲೀ ಮೃದಂಗ ಶಬ್ದವನ್ನಾಗಲೀ ಶಂಖದ ಶಬ್ದ ವನ್ನಾಗಲೀ ದಿಂಡಿಮ ಶಬ್ದವನ್ನಾಗಲೀ ಪಣವ ಶಬ್ದವನ್ನಾಗಲೀ ಕೇಳಿ ಇದು ಬೇರಿಶಬ್ದ, ಇದು ಮೃದಂಗಶಬ್ದ, ಇದು ಶಂಖ ಶಬ್ದ, ಇದು ಪಣವ ಶಬ್ದ, ಇದು ಡಿಂಡಿಮ ಶಬ್ದ’ ಎಂದು ತಿಳಿಯುವಂತೆ ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಭಿಕ್ಷುವು ಅತಿಶುದ್ಧವಾದ ಸಾಧಾರಣ ಮನುಷ್ಯರ ಕರ್ಣಕ್ಕೆ ಅತೀತವಾದ ದಿವ್ಯ ಕರ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿ, ಮನುಷ್ಯರು ಕೇಳಲಾಗದ ದೂರದ ಅಥವಾ ಹತ್ತಿರದ ಶಬ್ದಗಳೆರಡನ್ನೂ ಕೇಳಬಲ್ಲವನ್ನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗು ವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಲ್ಲ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಫಲ ಇದು. ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತ ಇದು ಉನ್ನತವಾದದ್ದು ಶುಚಿಕರವಾದದ್ದು.

ಪರರ ಚಿತ್ತ ಅರಿಯುವ ಜ್ಞಾನ

“ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಆತನು ಚೇತೋಪರಿಯ ಜ್ಞಾನದ ಕಡೆಗೆ ಚಿತ್ತವನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನು ಇತರ ಜೀವಿಗಳ ಮತ್ತು ಇತರ ಮನುಷ್ಯರ ಚಿತ್ತಗಳನ್ನು ಅರಿಯಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ರಾಗಪೂರಿತವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ರಾಗಪೂರಿತವಾದ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ ರಾಗರಹಿತವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ರಾಗರಹಿತವಾದ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ ದ್ವೇಷಪೂರಿತವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ದ್ವೇಷಪೂರಿತ ಚಿತ್ತವೆಂದು ದ್ವೇಷರಹಿತವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ದ್ವೇಷರಹಿತ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ ಮೋಹದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಮೋಹಪೂರಿತ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ ಮೋಹರಹಿತವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಮೋಹರಹಿತವಾದ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ ಸಂಕುಚಿತ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಸಂಕುಚಿತ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ, ಚಂಚಲಗೊಂಡ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಚಂಚಲಗೊಂಡ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ, ಮಹತ್ತರವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಮಹತ್ತರವಾದ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ, ಮಹತ್ತರವಲ್ಲದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಮಹತ್ತರವಲ್ಲದ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ, ಶ್ರೇಷ್ಠವಲ್ಲದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಶ್ರೇಷ್ಠವಲ್ಲದ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ, ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ, ಶಾಂತವಾದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಶಾಂತಚಿತ್ತವೆಂದೂ, ತಲ್ಲಣಿಸುತ್ತಿರುವ ಚಿತ್ತವನ್ನು ತಲ್ಲಣಿಸುತ್ತಿರುವ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ, ವಿಮುಕ್ತ ಚಿತ್ತವನ್ನು ವಿಮುಕ್ತ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ ಅವಿಮುಕ್ತ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಅವಿಮುಕ್ತ ಚಿತ್ತವೆಂದೂ ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಸ್ತ್ರೀಯರು ಪುರುಷರು ಚೂಟಿಯಾದ ಯುವಕರು ಶುಭ್ರವಾದ ಕನ್ನಡಿಯಲ್ಲೋ ತಿಳಿನೀರಿರುವ ಉದಕ ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲೋ ತಮ್ಮ ಮುಖವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡಾಗ ಅದರ ಮೇಲೆ ಗುಳ್ಳೆ ಇದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯುವಂತೆ ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯ ನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಭಿಕ್ಷುವು ಚೇತೋಪರಿಯ ಜ್ಞಾನದಿಂದ ಇತರ ಜೀವಿಗಳ ಚಿತ್ತವನ್ನೂ ಇತರ ಮನುಷ್ಯರ ಚಿತ್ತವನ್ನೂ ಅರಿಯಬಲ್ಲವನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಲ್ಲ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಫಲ ಇದು. ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತ ಇದು ಉನ್ನತವಾದದ್ದು ಶುಚಿಕರವಾದದ್ದು.

ಪೂರ್ವಜನ್ಮಗಳನ್ನು ಅರಿಯುವ ಜ್ಞಾನ

“ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವಂಥವನು ತನ್ನ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮಗಳನ್ನು ನೆನಸಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲ ಜ್ಞಾನದ ಕಡೆಗೆ ತನ್ನ ಚಿತ್ತವನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನು ತನ್ನ ಹಿಂದಿನ ಅನೇಕ ಜನ್ಮಗಳನ್ನು ನೆನಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ:- ಒಂದು ಜನ್ಮವನ್ನು, ಎರಡು ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ಮೂರು ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ನಾಲ್ಕು ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ಐದು ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ಹತ್ತು ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ಇಪ್ಪತ್ತು ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ಮೂವತ್ತು ಜನ್ಮಗಳನ್ನು ನಲವತ್ತು ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ಐವತ್ತು ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ನೂರು ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ಸಾವಿರ ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ಲಕ್ಷ ಜನ್ಮಗಳನ್ನು, ಅಂತೆಯೇ ಅನೇಕ ಸಂವಟ್ಟಿ ಕಲ್ಪಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ವಿವಟ್ಟ ಕಲ್ಪಗಳನೂ, ಅನೇಕ ಸಂವಟ್ಟ ವಿವಟ್ಟ ಕಲ್ಪಗಳನ್ನೂ ಆತ ಜ್ಞಾಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಳವನಾಗುತ್ತಾನೆ. ‘ಅಲ್ಲಿ ಆ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಆ ಗೋತ್ರದಲ್ಲಿ ಆ ವರ್ಣದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಇಂತಿಂಥ ಆಹಾರವನ್ನು ತಿಂದು ಇಂತಿಂಥ ಸುಖದುಃಖಗಳನ್ನನುಭವಿಸಿ ಇಷ್ಟು ಆಯಸ್ಸಿನವರೆಗೆ ಬದುಕಿದ್ದು ಆ ಜನ್ಮಗಳಾದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದೆ. ಆ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ, ಆ ಗೋತ್ರದಲ್ಲಿ, ಆ ವರ್ಣದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಇಂತಿಂಥ ಆಹಾರವನ್ನು ತಿಂದು ಇಂತಿಂಥ ಸುಖದುಃಖಗಳನ್ನನುಭವಿಸಿ ಇಷ್ಟು ಆಯಸ್ಸಿನವರೆಗೆ ಬದುಕಿದ್ದು ಇಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದೆ.’ ಹೀಗೆ ಅನೇಕ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲ ವಿವರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ತನ್ನ ಗ್ರಾಮದಿಂದ ಬೇರೊಂದು ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಆ ಗ್ರಾಮದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ತನ್ನ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದವನೊಬ್ಬನು’ ನನ್ನ ಗ್ರಾಮದಿಂದ ಈ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಬಂದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ನಿಂತೆ, ಹೀಗೆ ಕುಳಿತೆ, ಹೀಗೆ ಮಾತನಾಡಿದೆ, ಹೀಗೆ ಮೌನದಿಂದಿದ್ದೆ. ಆ ಗ್ರಾಮದಿಂದ ಈ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಬಂದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ನಿಂತೆ, ಹೀಗೆ ಕುಳಿತೆ, ಹೀಗೆ ಮಾತನಾಡಿದೆ, ಹೀಗೆ ಮೌನದಿಂದಿದ್ದೆ, ಆ ಗ್ರಾಮದಿಂದ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ನನ್ನ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಬಂದೆ’ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಬಲ್ಲವನಂತೆ ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ದವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಂಡ ಕ್ಲೇಶರಹಿತವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಭಿಕ್ಷುವು ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದ ರೀತಿಯಲ್ಲೇ ತನ್ನ ಅನೇಕ ಹಿಂದಿನ ಜನ್ಮಗಳನ್ನು ನೆನಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ಪಡೆಯಬಲ್ಲ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಫಲ ಇದು. ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತ ಇದು ಉನ್ನತವಾದದ್ದು ಶುಚಿಕರವಾದದ್ದು.

ದಿವ್ಯದೃಷ್ಟಿ ಜ್ಞಾನ

“ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವ ಆತನು ಜೀವಿಗಳ ‘ಚುತೂಪ್ಪಾತ’ (ಅವನತಿ-ಉನ್ನತಿ) ಜ್ಞಾನದ ಕಡೆಗೆ ಚಿತ್ತವನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನು ಅತಿಶುದ್ಧವಾದ ಸಾಧಾರನ ಮನಷ್ಯನಿಗಿಲ್ಲದ ದಿವ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅವನತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಬಲ್ಲ ಅಥವಾ ಉನ್ನತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಲ್ಲ ಹೀನವಾದ ಅಥವಾ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಸುವರ್ಣಪೂರಿತವಾದ ಅಥವಾ ದುರ್ವರ್ಣದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸುಗತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವ ಅಥವಾ ದುರ್ಗತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಜೀವಿಗಳು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕರ್ಮಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅವನತಿ ಹೊಂದುವುದನ್ನೋ ಉನ್ನತಿ ಪಡೆಯುವುದನ್ನೋ ಅರಿಯ ಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.

‘ಕಾಯ ವಾಚಾ ಮನಸಾ ದುಶ್ಚರಿತರಾದ ಆರ್ಯನಿಂದಕರಾದ ಮಿಥ್ಯಾ ದೃಷ್ಟಿಯುಳ್ಳ ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುವ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಈ ಜೀವಿಗಳು (ಮರಣಾನಂತರ) ಕಾಯವನ್ನು ತೊರೆದು ಅಪಾಯದಿಂದ ಕೂಡಿದುದು ಸಂಕಟದಿಂದ ಕೂಡಿದುದೂ ಆದ ನರಕದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ದುರ್ಗತಿ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಕಾಯ ವಾಚಾ ಮನಸಾ ಸುಚರಿತರಾದ ಆರ್ಯನಿಂದಕರಲ್ಲದ ಸರಿಯಾದ ದೃಷ್ಟಿಯುಳ್ಳ ಸರಿಯಾದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುವ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಈ ಜೀವಿಗಳು ಮರಣಾ ನಂತರ ಕಾಯವನ್ನು ತೊರೆದು ಸ್ವರ್ಗಲೋಕದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುತ್ತಾರೆ; ಸುಗತಿ ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ.’ ಹೀಗೆ ಅತಿಶುದ್ಧವಾದ ಸಾಧಾರಣ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ದೊರೆಯದ ದಿವ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅವನತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಬಲ್ಲ ಅಥವಾ ಉನ್ನತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಲ್ಲ ಹೀನವಾದ ಅಥವಾ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಸುವರ್ಣಪೂರಿತವಾದ ಅಥವಾ ದುರ್ವರ್ಣದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸುಗತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವ ಅಥವಾ ದುರ್ಗತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಜೀವಿಗಳು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕರ್ಮಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅವನತಿ ಹೊಂದುವುದನ್ನೋ ಉನ್ನತಿ ಪಡೆಯುವದನ್ನೋ ಅರಿಯ ಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ನಾಲ್ಕು ಬೀದಿಗಳು ಸೇರುವ ಚೌಕದ ಮಧ್ಯೆ ಒಂದು ಎತ್ತರವಾದ ವೇದಿಕೆಯಿದೆ ಎನ್ನು. ಅದರೆ ಉಪ್ಪರಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿರುವವನೊಬ್ಬನು ಬೀದಿಯಲ್ಲಿರುವ ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಮನೆಗೆ ಹೋಗುವವರನ್ನು ಅದರ ಒಳಗಿಂದ ಬರುವವರನ್ನು ಅಥವಾ ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುವವರನ್ನು ಅಥವಾ ಚೌಕದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿರುವವರನ್ನು ತನ್ನ ಕಣ್ನಿನಿಂದ ನೋಡಬಹುದಷ್ಟೆ, ಆಗ ಅವನು ಹೀಗೆ ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ-‘ ಇವರು ಮನೆಯೊಳಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಮನೆಯಿಂದ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಬೀದಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಚೌಕದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇವನಂತೆ, ಮಹಾರಾಜ, ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ದವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕಾರ್ಯನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವಿರುವ ಭಿಕ್ಷುವು ಜೀವಿಗಳ ಅವನತಿ ಉನ್ನತಿ ಜ್ಞಾನದ ಕಡೆಗೆ ತನ್ನ ಚಿತ್ತವನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅವನು ಅತಿ ಶುದ್ಧವಾದ ಸಾಧಾರಣ ಮನುಷ್ಯರಿಗಿಲ್ಲದ ದಿವ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅವನತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಲ್ಲ ಅಥವಾ ಉನ್ನತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಬಲ್ಲ, ಹೀನವಾದ ಅಥವಾ ಶ್ರೇಷ್ಟವಾದ, ಸುವರ್ಣ ಪೂರಿತವಾದ ಅಥವಾ ದುರ್ವರ್ಣದಿಂದ ಸುಗತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಬಲ್ಲ ಅಥವಾ ದುರ್ಗತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಜೀವಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕರ್ಮಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅವನತಿ ಹೊಂದುವುದನ್ನೋ ಉನ್ನತಿ ಪಡೆಯುವುದನ್ನೋ ನೊಡಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ‘ಈ ಕಾಯ ವಾಚಾ ಮನಸಾ ದುಶ್ಚರಿತರಾದ ಆರ್ಯನಿಂದಕರಾದ ಮಿಥ್ಯಾ ದೃಷ್ಟಿಯುಳ್ಳ ಮಿಥ್ಯಾದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುವ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಈ ಜೀವಿಗಳು ಮರಣಾನಂತರ ಕಾಯದಿಂದ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಅಪಾಯದಿಂದ ಕೂಡಿದುದೂ ಸಂಕಟದಿಂದ ಕೂಡಿದುದೂ ಆದ ನರಕದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ದುರ್ಗತಿ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಕಾಯಾ ವಾಚಾ ಮನಸಾ ಸುಚರಿತರಾದ ಆರ್ಯನಿಂದಕರಲ್ಲದ ಸರಿಯಾದ ದೃಷ್ಟಿಯುಳ್ಳ ಸರಿಯಾದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಹುಟ್ಟುವ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಈ ಜೀವಿಗಳು ಮರಣಾನಂತರ ಕಾಯವನ್ನು ತೊರೆದು ಸ್ವರ್ಗಲೋಕದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುತ್ತಾರೆ; ಸುಗತಿ ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ’. ಹೀಗೆ ಅತಿ ಶುದ್ದವಾದ ಸಾಧರಣ ಮನುಷ್ಯರಿಗಿಲ್ಲದ ದಿವ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಆ ಭಿಕ್ಷುವು ಅವನತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಬಲ್ಲ ಅಥವಾ ಉನ್ನತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಲ್ಲ, ಹೀನವಾದ ಅಥವಾ ಶ್ರೇಷ್ಟವಾದ, ಸುವರ್ಣಪೂರಿತವಾದ ಅಥವಾ ದುರ್ವರ್ಣದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸುಗತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಬಲ್ಲ ಆಥವಾ ದುರ್ಗತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಜೀವಿಗಳು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕರ್ಮಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅವನತಿ ಹೊಂದುವುದನ್ನೋ ಉನ್ನತಿ ಪಡೆಯುವುದನ್ನೋ ಅರಿಯ ಬಲ್ಲವನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ದೊರೆಯುವ ಸ್ಪಷ್ಠವಾದ ಫಲ ಇದು. ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಉನ್ನತವಾದದ್ದೂ ಶುಚಿಕರವಾದದ್ದು.

ಆಸವಕ್ಖಯ ಜ್ಞಾನ

“ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕಲ್ಮಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕರ್ಮನಿರತವಾದ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡದಿರುವ ಸ್ಥಿರವಾದ, ಸದೃಢವಾದ, ಚಂಚಲಗೊಳ್ಳದ ಚಿತ್ತವಿರುವಾತನು ಆಸವಗಳ ಕ್ಖಯ (ಪರಿಶುದ್ಧವಾದ) ಜ್ಞಾನದ ಕಡೆಗೆ ತನ್ನ ಚಿತ್ತವನ್ನು ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನು ‘ಇದು ದುಃಖ; ಎಂದು ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯಬಲ್ಲ. ‘ಇದು ದುಃಖ ಸಮುದಯ’ ಎಂದು ಅದರ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯಬಲ್ಲ, ‘ಇದು ದುಃಖದ ಅಂತ್ಯ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯಬಲ್ಲ, ‘ಇದು ದುಃಖವನ್ನು ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸುವ ಮಾರ್ಗ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯಬಲ್ಲ.’ ಇದು ಆಸವ ಉದಯ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯಬಲ್ಲ ‘ಇದು ಆಸವ (ಕಲ್ಮಶ) ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸುವ ಮಾರ್ಗ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯಬಲ್ಲ. ಹೀಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯಿರುವ ಆತನ ಚಿತ್ತವು ಕಾಮಾಸವದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ; ಭವ (ಉದ್ಭವ)ದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ; ಅವಿಜ್ಜಾ (ಅಜ್ಞಾನ)ಸವದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ ವಿಮುಕ್ತನಾದ ಅವನಲ್ಲಿ ವಿಮುಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದ ಜ್ಞಾನವು ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ‘ಹುಟ್ಟುವಿಕೆಯು ನಾಶವಾಗಿದೆ. ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯವು ಪರಿಪಾಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಮಾಡಬೇಕಾದದ್ದನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾದ್ದು ಏನೂ ಇಲ್ಲ ಇನ್ನು ಮೇಲೆ ಪರವಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

“ಮಹಾರಾಜ, ಪರ್ವತ ಮಾರ್ಗವೊಂದರಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸ್ಫಟಿಕದಂತಿರುವ ನೀರಿನ ಸರೋವರವಿದೆ ಎನ್ನು. ಅದರ ತೀರದಲ್ಲಿ ನಿಂತವನೊಬ್ಬನು ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ಸಿಂಪಿಗಳನ್ನು ಚಿಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಮರಳು ಬೆಣಚು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಚಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಅಥವಾ ಹಾಗೆಯೇ ನಿಂತಿರುವ ಮೀನುಗಳ ಗುಂಪನ್ನೂ ನೋಡಬಹುದಷ್ಟೆ. ‘ಈ ಸರೋವರದಲ್ಲಿ ಶುದ್ದವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸ್ಫಟಿಕದಂತಿರುವ ನೀರಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಸಿಂಪಿಗಳೂ ಚಿಪ್ಫುಗಳು ಮರಳು ಬೆಣಚುಕಲ್ಲೂಗಳು ಚಲಿಸುತ್ತಿರುವ ಮತ್ತು ಹಾಗೆಯೇ ನಿಂತಿರುವ ಮೀನುಗಳ ಸಮೂಹಗಳೂ ಇವೆ’ ಎಂಬುದು ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಇವನಂತೆಯೇ ಮಹಾರಾಜ, ಶಾಂತವಾದ ಪರಿಶುದ್ದವಾದ ತಿಳಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕಾರಗೊಳಿಸಿದ ಕ್ಲೇಶಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಮೃದುವಾದ ಕರ್ಮನಿರತವಾದ ದೃಢವಾದ ಚಂಚಲವಿಲ್ಲದ ಚಿತ್ತವುಳ್ಳ ಭಿಕ್ಷುವು ತನ್ನ ಚಿತ್ತವನ್ನು ಅಸವಗಳ ಕ್ಷಯ ಜ್ಞಾನದ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆತನು ‘ಇದು ದುಃಖ’ ಎಂದು ಅದರ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ‘ಇದು ದುಃಖ ಸಮುದಯ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ‘ಇದು ದುಃಖದ ಅಂತ್ಯ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ‘ಇದು ದುಃಖವನ್ನು ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸುವ ಮಾರ್ಗ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ‘ಇದು ಆಸವ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ‘ಇದು ಆಸವ ಸಮುದಯ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ‘ಇದು ಆಸವದ ಅಂತ್ಯ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ‘ಆಸವವನ್ನು ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸುವ ಮಾರ್ಗ’ ಎಂದು ಅದರ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ಹೀಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯಿಂದ ಆತನ ಚಿತ್ತವು ಕಾಮಾಸವದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ; ಭವಾಸವದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಯಾಗಿರುತ್ತದೆ; ಅವಿಜ್ಝಾಸವದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ವಿಮುಕ್ತನಾದ ಅವನಲ್ಲಿ ವಿಮುಕ್ತಮತಿ ಜ್ಞಾನವು ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಹುಟ್ಟುವಿಕೆಯೇ ಕ್ಷೀಣವಾಗಿದೆ, ಬ್ರಹ್ಮಚರ್ಯವು ಪರಿಪಾಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಮಾಡಬೇಕಾದದ್ದನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಇನ್ನುಮುಂದೆ ಜನ್ಮ ಪರವಿಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. ಮಹಾರಾಜ, ಸಮಣ ನಾಗವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ದೊರೆಯುವ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಫಲವು ಇದು. ಇದು ಹಿಂದೆ ತಿಳಿದುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಉನ್ನತವಾದದ್ದು, ರುಚಿಕರವಾದದ್ದು. ಸಮಣನಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೇ ದೊರೆಯುವ ಫಲಗಳಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಉನ್ನತಕರವಾದದ್ದು ಉತ್ತಮವಾದದ್ದು ಬೇರೊಂದಿಲ್ಲ.

ಅಜಾತಶತ್ರು ಧರ್ಮವನ್ನು ಅರಿತು ಉಪಾಸಕನಾಗುವುದು

ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದುದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಮೇಲೆ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಭಗವಾನರನ್ನು ಕುರಿತು ಹೀಗೆಂದನು: “ಎಷ್ಟು ಉತ್ಕೃಷ್ಟ! ಭಂತೆ, ಎಷ್ಟು ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ತಲೆಕೆಳಗಾಗಿ ಬಿದ್ದಿರುವುದನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ನಿಲ್ಲಿಸುವವನಂತೆ, ಅಡಗಿಹೋಗಿರುವುದನ್ನು ತೆಗೆದು ತೋರಿಸುವವನಂತೆ ದಾರಿತಪ್ಪಿದವನಿಗೆ ಸರಿಯಾದ ದಾರಿ ತೋರಿಸುವವನಂತೆ, ಕತ್ತಲಲ್ಲಿರುವವರು ತಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ರೂಪಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಅನುಕೂಲವಾಗಲಿ. ಅಲ್ಲಿಗೆ ದೀಪ ತರುವವನಂತೆ ಭಗವಾನರಿಂದ ಧಮ್ಮವು ಅನೇಕ ಪರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಾಶಗೊಂಡಿದೆ. ಭಂತೆ, ಭಗವಾನರಿಗೂ ಧಮ್ಮಕ್ಕೂ ಭಿಕ್ಷುಸಂಘಕ್ಕೂ ಶರಣು ಹೋಗುತ್ತೇನೆ. ಇಂದಿನಿಂದ ಪ್ರಾಣವಿರುವವರೆಗೆ ಶರಣುಹೋದ ನನ್ನನ್ನು ಉಪಾಸಕನನ್ನಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಮೂರ್ಖನೂ ದಾರಿತಪ್ಪಿದವನೂ ಅಕುಶಲ ಕರ್ಮವನ್ನು ಮಾಡಿದವನೂ ಆದ ನಾನು ಧಾರ್ಮಿಕನೂ ಧರ್ಮರಾಜನೂ ಆದ ತಂದೆಯ ಜೀವವನ್ನು ತೆಗೆದೆ. ಭಂತೆ, ಪಾಪವನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಾನು ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುವ ನಾನು ಮುಂದೆ ಸಂಯಮದಿಂದಿರುವಂತೆ ಭಗವಾನರು ಪ್ರತಿಗ್ರಹಿಸಬೇಕು.”

“ಮಹಾರಾಜ, ಧಾರ್ಮಿಕನೂ ಧರ್ಮರಾಜನು ಆದ ನಿನ್ನ ತಂದೆಯ ಪ್ರಾಣ ತೆಗೆದವನಾಗಿ ಬುದ್ಧಿಹೀನನೂ ದಾರಿತಪ್ಪಿದವನೂ ಅಕುಶಲಿಯೂ ಆದ ನೀನು ಪಾಪವನ್ನೆಸಗಿದೆ. ಆದರೆ ಮಹಾರಾಜ, ಪಾಪವನ್ನು ಪಾಪವೆಂದೇ ತಿಳಿದ ನೀನು ಧಮ್ಮವನ್ನು ಅದರ ಯಥಾರ್ಥ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಯೇ ತಿಳಿದಿದ್ದೇಯೆ. ನಿನ್ನನ್ನು ಪ್ರತಿಗ್ರಹಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಪಾಪವನ್ನು ಅದರ ಯಥಾರ್ಥ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನೋಡುವ ಆರ್ಯನು ಧರ್ಮವನ್ನು ಅದರ ನಿಜಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನೋಡಬಲ್ಲನು. ಸಂಯಮವನ್ನು ಪಡೆದಿರುವವನನ್ನು ಪರಿಗ್ರಹಿಸುವುದು ಆರ್ಯರ ನಿಯಮ.

ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದುದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಮೇಲೆ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಭಗವಾನರನ್ನು ಕುರಿತು ಹೀಗೆಂದನು: ಭಂತೆ, ಹೋಗುತ್ತೇನೆ. ತುಂಬ ಕೆಲಸವಿದೆ. ಮಾಡಬೇಕಾದದ್ದು ತುಂಬ ಇದೆ.”

“ಮಹಾರಾಜ ನಿನಗೆ ಸರಿಕಂಡಂತೆ ಮಾಡು”. ಭಗವಾನರ ಮಾತುಗಳಿಂದ ಸಂತೋಷಪಟ್ಟ ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಅವರು ಹೇಳಿದುದನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿ ತಾನು ಕುಳಿತಿದ್ದ ಆಸನದಿಂದ ಮೇಲೆದ್ದು ಭಗವಾನರಿಗೆ ಅಭಿವಂದಿಸಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡಿ ಹೊರಟು ಹೋದನು.

ಮಗಧದ ರಾಜ ವೈದೇಹಿಪುತ್ರ ಅಜಾತಶತ್ರುವು ಭಗವಾನರನ್ನು ಬೀಳ್ಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ಅವರು ಭೀಕ್ಷುಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು. “ಭೀಕ್ಷುಗಳೇ, ರಾಜನು ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪಗೊಂಡವನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ಹೃದಯ ಕರಗಿದೆ. ಧಾರ್ಮಿಕನೂ ಧರ್ಮರಾಜನೂ ಆದ ಪಿತನ ಜೀವವನ್ನು ತೆಗೆಯದಿದ್ದರೆ ಅವನಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಂತೆಯೇ ಧರ್ಮಚಕ್ಷು ಯಾವ ಕುಂದೂ ಇಲ್ಲದೆ ಉದಯಿಸುತ್ತಿತ್ತು”. ಭಿಕ್ಷುಗಳು ಭಗವಾನರ ಮಾತಿನಿಂದ ಹರ್ಷಗೊಂಡರು.

ಇಲ್ಲಿಗೆ ಸಾಮಞ್ಞಫಲ ಸುತ್ತ ಮುಗಿಯಿತು

The Long Discourses

|_I. The Chapter on the Entire Spectrum of Ethics

DN2. ಸಾಮಞ್ಞಫಲ ಸುತ್ತ

Translations [30]

English

繁體字

日本語

Français

Deutsch

Italiano

Español

Português

Русский

Nederlands

Norsk

Magyar

Srpski

Română

Hrvatski

Lietuvių Kalba

עִבְרִית

हिंदी

ಕನ್ನಡ

বাংলা

Việt Ngữ

Bahasa Indonesia

සිංහල

ပြန်သွားရန်

ภาษาไทย

पाळिभासा (Pāli)

Reference