මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මල්‍යජනපදවල ගමන් කරනුයේ පන්සියයක් පමණවූ මහත් භික්ෂු සංඝයා සමග මල්‍යයන්ගේ පාවා නම් නුවර යම් තැනකද එතැනට පැමිණියෝය. එහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පාවා නුවර චුන්ද නම් කර්මාර පුත්‍රයාගේ අඹ උයනෙහි වාසය කරති.

උබ්භතකනවසන්ධාගාරං

එකල පාවා නුවර වැසි මල්‍යයන්ගේ උබ්භතක නම් අළුත්වූ නොබෝ දින කරවන ලද්දාවූ මහණෙකු විසින් හෝ බමුණකු විසින් හෝ කිසියම් මිනිසෙකු විසින් වාසය නොකරන ලද සන්ථාගාර ශාලාවක් වෙයි.

“භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහි මල්‍ය ජනපදවල ගමන් කරණුවෝ, පන්සියයක් පමණවූ මහත් භික්ෂු සංඝයා සමග පිළිවෙලින් පාවා නුවරට වැඩිසේක් පාවා නුවර චුන්ද නම් කර්මාරපුත්‍රයාගේ අඹඋයනෙහි වාසය කරති”යි පාවා නුවර වැසි මල්‍යයෝ ඇසුවාහුය.

එකල්හි පාවානුවර වැසි මල්‍යයෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිට තැනට පැමිණියාහුය. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට හොඳින් වැඳ එකපැත්තක උන්හ. එකපැත්තක උන්නාවූ පාවානුවර වැසි මල්‍යයෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීවාහුය. ස්වාමීනි, මෙහි පාවානුවර වැසි මල්‍යයන්ගේ උබ්භතක නම්වූ අළුත් සන්ථාගාරය (නුවර මැද කරවණ ලද ශාලාව) නොබෝ දින කරවන ලද්දේ වෙයි. මහණෙකු විසින් හෝ බමුණකු විසින් හෝ කිසියම් මිනිසකු විසින්, වාසය නොකරන ලද්දේය. ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ එය පළමුකොට පරිභොග කරත්වා. (පාවිච්චි කරත්වා) භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් පළමුකොට පරිභොග කරනලද සන්ථාගාරය පසුව පාවා නුවර වැසි මල්‍යයෝ පරිභොග කරන්නාහුය. එය පාවා නුවර වැසි මල්‍යයන්ට බොහෝ කලක් හිත සුව පිණිස වන්නේ ය”යි කීහ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නිශ්ශබ්දවීමෙන් ඉවසූසේක.

ඉක්බිති පාවා නුවර වැසි මල්‍යයෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ඉවසීම දැන හුනස්නෙන් නැගිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, ප්‍රදක්ෂිණා කර (වටේ යමින් වැඳ) සන්ථාගාරය යම් තැනකද එතැනට පැමිණියාහුය. පැමිණ, සන්ථාගාරය සියළු තන්හි ඇතිරිලි එලා ආසන පනවා දිය සැළි තබා පහන් දල්වා භාග්‍යවතුන්වහන්සේ යම්තැනකද එතැනට පැමිණියාහුය. පැමිණ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ එකපැත්තක සිටියාහුය. එකපැත්තක සිටියාවූ ඒ පාවානුවර වැසි මල්‍යයෝ, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙසේ කීවාහුය. “ස්වාමීනි, සන්ථාගාරය සියළු තන්හි ඇතිරිලි අතුරන ලදී. ආසන පනවන ලදී. දිය සැළි තබන ලදී. තෙල් පහන් දල්වන ලදී. ස්වාමීනි, දැන් එහි වැඩමවීමට සුදුසු කල් බව දැනගන්නා සේක්වා,”යි කීහ.

එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ හැඳ පෙරවා, පාත්‍රය හා සිව්රු ගෙණ භික්ෂු සංඝයා සමග සන්ථාගාරය යම් තැනකද එතැනට පැමිණියහ. පැමිණ, පා සෝදා සන්ථාගාරයට පිවිස ශාලාව මධ්‍යයෙහිවූ කණුවට පිටදී නැගෙනහිර දෙසට මුහුණ ලා වැඩ සිටියහ. භික්ෂු සංඝයාද පා සෝදා සන්ථාගාරයට ඇතුල්ව බස්නාහිර බිත්තියට පිට දී පෙර දිසාවට මුහුන ලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේම ඉදිරියෙහි කොට උන්හ.

පාවා නුවර වැසි මල්‍යයෝද පා සෝදා සන්ථාගාරයට ඇතුල්ව පෙරදිසාවෙහිවූ භිත්තිය නිසා (බස්නාහිර) දිගට මුහුනලා භාග්‍යවතුන්වහන්සේම ඉදිරියෙහි කොට උන්නාහුය. එකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පාවා නුවර වැසි මල්‍යයන්ට, රාත්‍රි බොහෝ වේලාවක්ම ධර්ම දෙශනාකර කරුණු දක්වා, සමාදන් කරවා, උනන්දු කරවා, අතිශයින් සතුටු කරවා “වාසෙට්ඨයිනි, රාත්‍රිය බොහෝ ඉක්ම ගියාය. දැන් තොපට ගමනට සුදුසු කාලය හඟිව්” කියා පිටත්කර යැවූසේක. “එසේය ස්වාමීනි” කියා පාවා නුවර වැසි මල්‍යයෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දී හුනස්නෙන් නැගිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඳ, ප්‍රදක්ෂිණාකර ගියාහුය.

ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ, පාවානුවර වැසි මල්‍යයන් පිටත්ව ගිය නොබෝ වේලාවකින් ඉතා නිශ්ශබ්දවූ භික්ෂු සංඝයා දෙස බලා, ආයුෂ්මත්වූ ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරයන්ට මෙසේ ආමන්ත්‍රණය කළසේක. “ශාරීපුත්‍රය, භික්ෂු සංඝතෙම පහවූ ථිනමිද්ධය ඇත්තේය (නිදිමත නැතිව සිටියි.) ශාරීපුත්‍රය, භික්ෂූන්ට සුදුසු දැහැමි කථාවක් තොපට වැටහේවා. මාගේ පිට රුදා කෙරෙයි. එහෙයින් මම කය දිග හරින්නෙමි”යි කීහ. “එසේය ස්වාමීනි” කියා ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දුන්හ. එකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දෙපට සිවුර හතරට නමා එලා, දකුණු පයෙහි වම්පය මදක් ඉක්මවා තබා, සිහි නුවණින් යුක්තව නැගිටිමි යන කල්පනාව සිත්හි තබාගෙන දකුණැලයෙන් සිංහසෙය්‍යාව කළසේක.

භින්නනිගණ්ඨවත්ථු

එකල්හි නිගණ්ඨනාත පුත්‍ර පාවා නුවර අසලදී කාලක්‍රියා කොට වැඩි කලක් නැත.

ඔහුගේ මරණයෙන් පසු බිඳී ගිය නිගණ්ඨයෝ කොටස් දෙකක් වූවාහු හටගත් ඩබර ඇත්තාහු, හටගත් කලහ ඇත්තාහු, විරුද්ධ වාදයට පැමිණියාහු, ඔවුනොවුන් අතර මුඛ නමැති ආයුධයන්ගෙන් විදිමින් වාසය කරන්නාහුය. ‘තෝ මේ ධර්ම විනය නොදන්නෙහිය. මම මේ ධර්ම විනය දනිමි. කිම තෝ මේ ධර්ම විනය දන්නෙහිද? තෝ වරදවා පිළිපදින්නෙහිය. මම මනා කොට පිළිපදින්නෙමි. මාගේ වචන අර්ථ සහිත වන්නේය. තාගේ වචන අර්ථ රහිත වන්නේය. පළමුව කියයුත්ත පසුව කීයේය. පසුව කියයුත්ත පළමුව කීයේය. තා විසින් පුරුදු කරන ලද්ද මාගේ වාදයට පැමිණ නැවතුනේය. තා විසින් වාදය නංවන ලද්දේය. තාගේ මත්තෙහි මා විසින් දොෂය නංවන ලද්දේය. ඒ ඒ අය කරා එළඹ වාදයෙන් මිදීම පිණිස උත්තර සොයමින් හැසිරෙව. ඉදින් හැකි වන්නෙහි නම් මා විසින්

නගන ලද දොෂයෙන් තමන් මුදාගනුව. නිගණ්ඨනාත පුත්‍රයන් කෙරෙහි එක් මරණයෙක් වන්නේයයි හඟිමියි කියන්නාහුය.

නිගණ්ඨනාත පුත්‍රයාගේ සුදුවස්ත්‍ර හඳිනා යම් ගිහි ශ්‍රාවක කෙනෙක් වූවාහුද ඔව්හුද ඒ නිගණ්ඨනාත පුත්‍ර ශ්‍රාවකයන් කෙරෙහි කලකිරුණු ස්වභාව ඇතිව නොඇලුණු ස්වභාව ඇතිව සත්කාර කිරීමාදියෙන්ද වැළකුනාහුය. අයහපත් කොට ප්‍රකාශකරන ලද්දාවූ මනාව නොදත් නිවනට නොපමුණුවන්නාවූ කෙලෙස් සංසිඳවීම පිණිස නොපවත්වන්නාවූ සම්‍යක්සම්බුදු කෙනෙකු විසින් දෙශනා නොකරන ලද්දාවූ ධර්ම විනයෙහි පිහිට බිඳී ගිය කල පිළිසරණක් නැති කල යම්සේද එසේ වූහයි කීය.”

ඉක්බිති ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍රස්ථවිරයන් වහන්සේ භික්ෂූන්ට කථාකොට මෙසේ කීහ. ඇවැත්නි, නිගණ්ඨනාත පුත්‍රතෙම පාවා නුවර අසලදී නොබෝ දින මැරීගියේය. ඔහුගේ මරණයෙන් පසු බිඳීගිය නිගණ්ඨයෝ කොටස් දෙකක් වූවාහු හටගත් ඩබර ඇත්තාහු, හටගත් කලහ ඇත්තාහු, විරුද්ධ වාදයට පැමිණියාහු, ඔවුනොවුන් අතර මුඛ නමැති ආයුධයන්ගෙන් විදිමින් වාසය කරන්නාහුය. ‘තෝ මේ ධර්ම විනය නොදන්නෙහිය. මම මේ ධර්ම විනය දනිමි. කිම හෝ මේ ධර්ම විනය දන්නෙහිද? තෝ වරදවා පිළිපදින්නෙහිය. මම මනා කොට පිළිපදින්නෙමි. මාගේ වචන අර්ථ සහිත වන්නේය. තාගේ වචන අර්ථ රහිත වන්නේය. පළමුව කියයුත්ත පසුව කීයේය. පසුව කියයුත්ත පළමුව කීයේය. තා විසින් පුරුදු කරන ලද්ද මාගේ වාදයට පැමිණ නැවතුනේය. තා විසින් වාදය නංවන ලද්දේය. තාගේ මත්තෙහි මා විසින් දොෂය නංවන ලද්දේය. ඒ ඒ අය කරා එළඹ වාදයෙන් මිදීම පිණිස උත්තර සොයමින් හැසිරෙව. ඉදින් හැකි වන්නෙහි නම් මා විසින් නගන ලද දොෂයෙන් තමන් මුදාගනුව. නිගණ්ඨනාත පුත්‍රයන් කෙරෙහි එක් මරණයෙක් වන්නේයයි හඟිමියි කියන්නාහුය.

“නිගණ්ඨනාත පුත්‍රයාට අනුව යන්නාවූ ගිහි වස්ත්‍ර හඳනා ලද යම් බඳු ගිහි ශ්‍රාවකයෝ වෙද්ද ඔව්හුද ඒ නිගණ්ඨනාතපුත්‍ර ශ්‍රාවකයන් කෙරෙහි කලකිරුණු ස්වභාව ඇතිව නොඇලුණු ස්වභාව ඇතිව සත්කාර කිරීමාදියෙන්ද වැළකුනාහුය. අයහපත් කොට ප්‍රකාශ කරන ලද්දාවූ මනාකොට නොදත් නිවනට නොපමුණුවන්නාවූ කෙලෙස් සංසිඳවීම පිණිස නොපවත්නාවූ සම්‍යක්සම්බුදු කෙනෙකු විසින් දෙශනා නොකරන ලද්දාවූ ධර්ම විනයෙහි පිහිට බිඳී ගිය පිළිසරණක් නැති කල යම්සේද එසේ වූහයි කීහ.”

“ඇවැත්නි, මනාව නොදත් නිවන් පිණිස නොපවත්නාවූ සංසිඳීම පිණිස නොපවත්නාවූ සම්‍යක් සම්බුද්ධ නොවූවකු විසින් දැන ගන්නා ලද්දාවූ නපුරු කොට කියන ලද්දාවූ ශාසනයෙහි, මෙය මෙසේ වෙයි. ඇවැත්නි, මේ අපගේ ධර්මය වනාහි අපගේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මනාව ප්‍රකාශ කරණ ලද්දේය. මොනවට දැනගන්නා ලද්දේය. නිවන් පිණිස පවත්නේය. සංසිඳීම පිණිස පවත්නේය. සම්‍යක් සම්බුදුවරයෙකු විසින් දැනගන්නා ලද්දේ වෙයි. යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යය බොහෝ කල් පවත්නේද චිරස්ථායී වන්නේද එසේ ඒ ධර්මය සියල්ලන් විසින්ම එක්ව කිය යුතුයි. විවාද නොකට යුතුයි. එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිස බොහෝදෙනාට සැප පිණිස ලොවට අනුකම්පා පිණිස දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිස හිත පිණිස සැප පිණිස වන්නේය.

“ඇවැත්නි, අපගේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් යහපත් කොට දැනගන්නාලද්දාවූ, නිවන් පිණිස පවතින්නාවූ, සංසිඳීම පිණිස පවතින්නාවූ, සම්මාසම්බුද්ධයන් වහන්සේ විසින් යහපත් කොට අවබොධ කරන ලද්දාවූ බොහෝදෙනාට හිත පිණිස, බොහෝදෙනාට සැප පිණිස, ලොවට අනුකම්පා පිණිස, දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිස හිත පිණිස සැප පිණිස බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යය චිරස්ථායිව දිගුකලක් පවතිනසේ සියල්ලන් විසින් සංගායනය කටයුතුවූ විවාද නොකටයුතුවූ ඒ ධර්මය කවරේද?

එකකං

ඇවැත්නි, සියල්ල දැන වදාළවූ දැක වදාළවූ අර්හත්වූ සම්‍යක්සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මොනවට ප්‍රකාශ කරණ ලද්දාවූ එක් ධර්මයක් ඇත්තේය. ඒ ධර්මයෙහි යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද එසේ සියල්ලන් විසින්ම එක්ව සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිසද බොහෝදෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

කවර නම් එක් ධර්මයක්ද? සියලු සත්වයෝ ආහාරය නිසා පවත්නාහුය. සියලු සත්වයෝ හෙතුව නිසා පවත්නාහුය. ඇවැත්නි මේ ධර්මය ඒ සියල්ල දන්නාවූ සියල්ල දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මනා කොට ප්‍රකාශ කරණ ලද එකක්වූ ධර්මය වෙයි. යම්සේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේද චිරස්ථායි වේද මෙසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව සජ්ජායනා කළ යුතුය. විවාද නොකළ යුතුය. එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිස බොහෝ දෙනාට සැප පිණිස ලොකයාට අනුකම්පා පිණිස දෙවි මිනිසුන්ට සැප පිණිස පවත්නේය.

දුකං

“ඇවැත්නි, ඒ දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මනාකොට ප්‍රකාශ කරන ලද්දාවූ දෙකක්වූ ධර්ම ඇත්තාහ. යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද චිරස්ථායී වේද සියල්ලන් විසින් එක්ව එසේ සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිසද බොහෝදෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

“ඒ දෙකක්වූ ධර්ම කවරහුද?

නාමය හා රූපය (නාම ස්කන්ධ සතර හා නිර්වාණය සහ රූප ස්කන්ධය)

අවිද්‍යාව හා භවතෘෂණාවය (චතුස්සත්‍ය නොදැනීම සහ භවයට ආසාව)

භවදෘෂ්ටිය හා විභව දෘෂ්ටිය (නිත්‍ය ආත්මයක් ගැනීම හා ආත්මය සිඳේයයි ගැනීම)

අහිරිකය (පාපයට ලජ්ජා නැතිකම) හා අනොත්තප්පය (පාපයට බිය නැතිකම)

හිරිය (පාපයට ලජ්ජාව) හා ඔත්තප්පය (පාපයට භය,)

දුර්වචභාවය (කියනදේ නාහන බව) හා පාපමිත්‍රයන් ඇති බවය,

සුවච බව හා යහපත් මිතුරන් ඇති බව,

ඇවැත් (භික්ෂූන්ගේ වරදට පැමිණීම්) දැනීමෙහි දක්ෂ බව හා ඇවැතින් නැගී සිටීමෙහි දක්ෂ බවද,

සමාපත්තියෙහි දක්ෂ බව හා සමාපත්තියෙන් නැගීසිටීමෙහි දක්ෂ බවද,

ධාතූන් දැනීමෙහි දක්ෂ බව හා ධාතූන් මෙනෙහි කිරීමෙහි දක්ෂ බවද,

ආයතනයන් දැනීමෙහි දක්ෂ බව හා පටිච්චසමුප්පාදයන් දැනීමෙහි දක්ෂ බවද,

හෙතු දැනීමෙහි දක්ෂ බව හා අහෙතු දැනීමෙහි දක්ෂ බවද,

අවංක බව හා පාපයට ලජ්ජා ඇති බවද,

ඉවසීම හා සුරත බව (කයින් වචනයෙන් පව් නොකිරීම) ද,

සාඛල්‍යය (මෘදු වචන ඇති බව) හා පටිසන්ථාරය (ධර්මයෙන් හා ආහාරපානාදියෙන් සංග්‍රහ කිරීම) ද

අවිහිංසාව හා (කරුණාව,) පිරිසිදුබව,

මුට්ඨසච්චය (සිහිමුලා) හා අසම්පජඤ්ඤයද

සතිය හා ප්‍රඥාවද,

ඉන්ද්‍රියයන් නොවසනලද බව හා භොජනයෙහි පමණ නොදැනීමද,

ඉන්ද්‍රියයන්හි වසන ලද දොර ඇති බව හා භොජනයෙහි පමණ දැනීමද,

පටිසංඛාන බලය (අඥාන භාවයෙන් කම්පා නොකළ හැකි ඥානය) හා භාවනා බලය (භාවනාවෙන් උපදින බලය,)

සති බලය හා සමාධි බලයද,

සමථය හා විදර්ශනාවද,

සමථ නිමිත්ත (පසුව උපදින සමාධියට හෙතුවන පළමු සමාධිය) හා පග්ගහ නිමිත්තද (පසුව උපදින වීර්යයට හෙතුවූ පූර්ව වීර්යය,)

වීර්යය හා සිත විසිරනොයාමද,

සීලවිපත්තිය හා දිට්ඨිවිපත්තියද,

සීලසම්පදාව හා දිට්ඨිසම්පදාවද,

සීලවිසුද්ධිය හා දිට්ඨිවිසුද්ධියද,

විදර්ශනා ඥානය හා ඒ හා එකට යෙදුණ වීර්යයද සංවේග වියයුතු කරුණුවල සංවේගවීම හා සංවේගයට පැමිණියාහුගේ නුවණින් වීර්යය වැඩීමද

කුසලධර්මයන්හි බොහෝ කැමති බව හා වීර්යයෙහි නොනවතින බවද

ත්‍රිවිද්‍යාව හා විමුක්තිය (නිර්වාණය) ද

ආර්‍ය්‍ය මාර්ගයන්හි ඥානය හා ආර්‍ය්‍ය ඵලයන්හි ඥානයද වෙත්.

ඇවැත්නි, ඒ දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ දෙක බැගින් ධර්මයෝ මොනවට ප්‍රකාශ කරන ලද්දාහ. යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේවේද චිරස්ථායි වන්නේද එසේ මේ ධර්මය සියල්ලන් විසින් එක්ව සජ්ජායනය (එක්ව කීම) කළයුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය එය බොහෝ දෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

තිකං

“ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ රහත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ප්‍රකාශ කරන ලද්දාවූ තුන බැගින්වූ ධර්මයෝ වෙත්. එහි සියල්ලන් විසින්ම එක්ව සජ්ජායනා කළ යුතුයි. විවාද නොකළ යුතුයි. එය බොහෝ දෙනාට හිත පිණිසද බොහෝදෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට හිත පිණිසද වන්නේය.

“ඒ කවරහුද යත්?

ලොභ අකුසල මූලය, ද්වෙෂ අකුසල මූලය, මොහ අකුසල මූලය යන අකුසල් මුල් තුනය.

අලොභ කුසල මූලය, අදොස කුසල මූලය, අමොහ කුසල මූලය යන කුසල් මුල් තුනය.

කයින් කරන දුශ්චරිතය, වචනයෙන් කරන දුශ්චරිතය, හිතින් කරන දුශ්චරිතයයි දුශ්චරිත තුනකි.

කයින් කරන සුචරිතය, වචනයෙන් කරන සුචරිතය, හිතින් කරන සුචරිතය යන සුචරිත තුනකි

කාම විතර්කය, (කාම වස්තු ගැන කල්පනාව,) ව්‍යාපාද විතර්කය (අනුන්ගේ විනාශය ගැන කල්පනාව,) විහිංසා විතර්කය (අනුන්ට හිංශාකිරීම ගැන කල්පනාව) යන අකුශල විතර්ක තුනකි.

නෛෂ්ක්‍රම්‍ය විතර්කය (කාමවස්තූන්ගෙන් වෙන්වීමේ කල්පනාව,) අව්‍යාපාද විතර්කය (මෛත්‍රී කල්පනාව,) අවිහිංසා විතර්කය (අවිහිංසාව ගැන කල්පනාව) යන කුසල විතර්ක තුනකි.

කාම සංකල්පය, ව්‍යාපාද සංකල්පය, විහිංසා සංකල්පය යන අකුසල සංකල්ප තුනකි.

නෛෂ්ක්‍රම්‍ය සංකල්පය, අව්‍යාපාද සංකල්පය, අවිහිංසා සංකල්පය යන කුසල සංකල්ප තුනකි.

කාම සංඥාය, ව්‍යාපාද සංඥාය, විහිංසා සංඥාය යන අකුසල සංඥා තුනකි.

නෛෂ්ක්‍රම්‍ය සංඥාය, අව්‍යපාද සංඥාය, අවිහිංසා සංඥාය යන කුසල සංඥා තුනකි.

කාම ධාතුය, ව්‍යාපාද ධාතුය, විහිංසා ධාතුය යන අකුසල ධාතු තුනකි.

නෛෂ්ක්‍රම්‍ය ධාතුය, අව්‍යාපාද ධාතුය, අවිහිංසා ධාතුය යන කුසල ධාතු තුනකි.

අනිකුදු ධාතු තුනක් වෙත්. කාම ධාතුය, රූප ධාතුය, අරූප ධාතුය යන තුනය. අනිකුදු ධාතු තුනක් වෙත්. රූප ධාතු, අරූප ධාතු, නිරොධ ධාතුය යන තුනය.

අනිකුදු ධාතු තුනක් වෙත්. හීන ධාතුය, මධ්‍යම ධාතුය, ප්‍රණීත (ශ්‍රෙෂ්ඨ) ධාතුය යන තුනයි.

තෘෂ්ණා තුනක් වෙත්. කාම තෘෂ්ණාය, භව තෘෂ්ණාය විභව තෘෂ්ණාය යන තුනයි. අනිකුදු තෘෂ්ණා, තුනක් වෙත්. කාම තෘෂ්ණාය, රූප තෘෂ්ණාය, අරූප තෘෂ්ණාය යන තුනයි.

අන්‍යවූ තෘෂ්ණා තුනක් වෙත්. රූප තෘෂ්ණාය, අරූප තෘෂ්ණාය, නිරොධ තෘෂ්ණාය යන තුනයි.

සත්කාය දෘෂ්ටිය (ආත්මය පිළිබඳ වැරදි දැකීම්,) විචිකිච්ඡාව (සැකය,) සීලබ්බත පරමාසය (ශාසනයෙන් බැහැර සිල් හා ව්‍රත දෘෂ්ටිවශයෙන් ගැනීම) යන සංයොජන (කෙලෙස් බැමි) තුනක් වෙත්.

කාමාශ්‍රවය, භවාශ්‍රවය, අවිද්‍යාශ්‍රවයයි ආශ්‍රව තුනක් වෙත්.

කාම භවය, රූප භවය, අරූප භවයයි භව තුනක් වෙත්.

කාමෙසනය (කාමවස්තු සොයන ආශාව,) භවෙසනය (භවය සොයන ආශාව,) බ්‍රහ්මචරියෙසනය (මිථ්‍යාදෘෂ්ටි වශයෙන් බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව සොයන ආශාව) යන එසන (සෙවීම්) තුනක් වෙත්.

මම ශ්‍රෙෂ්ඨයෙක් වෙමියි යන මානය, මම සමානයෙක් වෙමියි යන මානය, මම හීනයෙක් (පහත් කෙනෙක්) වෙමියි යන මානය’යි මාන තුනක් වෙත්.

අතීත කාලය, අනාගත කාලය, වර්තමාන කාලය යන කාල තුනකි.

සක්කාය අන්තය (උපාදාන ස්කන්ධ පස නමැති කොටස,) සක්කාය සමුදය අන්තය (උපාදාන ස්කන්ධ පසට හෙතුවවූ තණ්හාව නමැති කොටස) සක්කාය නිරොධ අන්තය (නිර්වාණය නමැති කොටස) යි අන්ත (කොටස්) තුනෙකි.

සැප වෙදනා, දුක් වෙදනා, උපෙක්ඛා (සැප දුක් දෙකට මැදහත්) වෙදනා යි වෙදනා තුනකි.

දුක්ඛතා තුනක් වෙත්. දුක්ඛ දුක්ඛතාව (දුක් වෙදනාව,) සංඛාර දුක්ඛතාව (උපෙක්ඛා වෙදනාව,) විපරිනාම දුක්ඛතාව (සුඛ වෙදනාව) යි දුක්ඛතා තුනකි.

මිච්ඡත්තනියත රාසිය (නියත මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය සහ ආනන්තරිය කර්ම,) සම්මත්තනියත රාසිය (සතර ආර්‍ය්‍ය මාර්ගය,) අනියත රාසිය (නියත මිථ්‍යාදෘෂ්ටි ආනන්තරිය කර්ම හැර ඉතිරි ධර්ම) යන රාසි තුනකි.

ඉකුත් කාලය අරබයා සැක කරයි. විචිකිච්ඡා උපදවයි. නිශ්චය හෝ නොකරයි. නොපහදයි. අනාගත කාලය ගැන හෝ සැක කරයි. සැක උපදවයි. තීරණයකට නොබසියි. නොපහදියි. දැන් පවත්නා කාලය ගැන හෝ සැක කරයි. සැක උපදවයි. නිශ්චය නොකරයි. නොපහදියි යන සැක තුනක් වෙත්.

“තථාගතයන් වහන්සේගේ නොරැක්කයුතු කරුණු තුනක් වෙත්. ඇවැත්නි, තථාගත තෙමේ පිරිසිදු කාය සමාචාර (කයෙහි පැවතුම්) ඇත්තේ වෙයි. මාගේ මෙය (මේ දුශ්චරිතය) අන්‍යයා නොදනීවායි රැක්ක යුතු කාය දුශ්චරිත තථාගතයන් වහන්සේට නැත. ඇවැත්නි, තථාගත තෙම පිරිසිදු වාක් සමාචාර (වචනයෙහි පැවතුම්) ඇත්තේය. මාගේ මෙය (මේ වාක් දුශ්චරිතය) අන්‍යයා නොදනීවායි රැක්ක යුතු වාක් දුශ්චරිතයක් තථාගතයන් වහන්සේට නැත. ඇවැත්නි, තථාගත තෙම පිරිසිදු මනො සමාචාර (මනො පැවැත්ම) ඇත්තේය. මාගේ මෙය (හිතේ දුශ්චරිතය) අන්‍යයා නොදනීවායි රැක්ක යුතු මනො දුශ්චරිතයක් තථාගතයන්වහන්සේට නැත යන මේ තුනය.

පළිබොධ තුනක් වෙත්. රාග පළිබොධය, දොස පළිබොධය, මොහ පළිබොධය යන තුනයි.

ගිනි තුනක් වෙත්. රාග ගින්න, ද්වෙෂ ගින්න, මොහ ගින්න යන තුනය.

අනිකුදු ගිනි තුනක් වෙත්. ආහුණෙය්‍ය ගින්නය (මවුපියන්,) ගෘහපති ගින්නය (ස්වාමිපුරුෂයා,) දක්ඛිණෙය්‍ය ගින්නය (භික්ෂුසංඝයා,) යන තුනයි.

තුන් ප්‍රකාරයකින් රූප සංග්‍රහය වේ. දැකීම් සහිත හැපීම් සහිත රූපය, දැකීම් රහිත හැපීම් සහිත රූපය, දැකීම් රහිත හැපීම් රහිත රූපය යන තුනයි.

“සංස්කාර තුනක් වෙත්. පුණ්‍යාභිසංස්කාරය, (අට වැදෑරුම් කාමාවචර කුසල චෙතනා සහ පස්වැදෑරුම් රූපාවචර කුසල චෙතනා,) අපුණ්‍යාභිසංස්කාරය (දොළොස් අකුසල චෙතනා,) අනෙඤ්ජාභිසංස්කරණය (සතර වැදෑරුම් අරූපාවචර කුසල චෙතනා) යන තුනයි.

“පුද්ගලයෝ තුන්දෙනෙක් වෙත්. සෙඛ (අර්හත්ඵලය හැර ඉතිරි මාර්ගඵලයන්ට පැමිණි ආර්‍ය්‍යයෝ සත්දෙන) පුද්ගලයා, අසෙඛ (අර්හත්ඵල ලැබූ) පුද්ගලයා, නෙවසෙඛනාසෙඛ (සෙඛත් නොවන අසෙඛත් නොවන පෘථග්ජන) පුද්ගලයා යන තුන්දෙනය.

“ස්ථවිරයන් තිදෙනෙකි. ජාති ථෙර (මහලු ගිහියා,) ධම්ම ථෙර (සීලාදි ථෙරකරණිය ධර්මයන්ගෙන් යුත් භික්ෂුව,) සම්මුතිථෙර (නමින් ථෙර ථෙර යි කියනු ලබන භික්ෂුව) යන තුන් දෙනය.

“දානමය පුණ්‍යක්‍රියා වස්තුව, සීලමය පුණ්‍යක්‍රියා වස්තුව, භාවනාමය පුණ්‍යක්‍රියා වස්තුවයයි පුණ්‍යක්‍රියා වස්තු තුනකි. “දැකීමෙන්, ඇසීමෙන්, සැක කිරීමෙන්යයි චොදනා වස්තු තුනකි.

“කාමූපපත්ති (කාම සම්පත් ලැබීම්) තුනක් වෙත්. ඇවැත්නි, ඉදිරියට පැමිණි අරමුණුවලින් කම් සැප විඳින සත්ව කෙනෙක් ඇත්තාහ. ඔවුහු ඉදිරියට පැමිණි ඇතැම් කාම වස්තූන්හි වසය (අයිතිය) පවත්වත්. මිනිසුන්ද, දෙවියන්ද, ඇතැම් විනිපාතිකයන්ද (නිරිසතුන් හැර ඉතිරි ආපායික සත්වයන්) මෙනි. මේ පළමුවන කාමූපපත්තියයි.

“ඇවැත්නි, මවනලද කාමසම්පත් ඇති සත්ව කෙනෙක් ඇත්තාහ. ඔවුහු මව මවා කාමයන්හි වසය පවත්වති. නිම්මාණ රතී දෙව්ලොව වැසි දෙවියන් මෙනි. මේ දෙවන කාමූපපත්තියයි.

“ඇවැත්නි, අනුන් විසින් මවනලද කාමසම්පත් ඇති සත්ව කෙනෙක් වෙත්. ඔවුහු පර නිර්මිත (අනුන් විසින් මවනලද) කාමයන්හි වසය පවත්වති. පරනිර්මිත වසවර්ති දෙව්ලොව වැසි දෙවියන් මෙනි. මේ තෙවන කාමූපපත්තියයි.

“සුඛොත්පත්ති (සැප ලැබීම්) තුනක් වෙත්. ඇවැත්නි, ධ්‍යාන සැප උපදව උපදවා සැපවිඳින්නාවූ සත්වකෙනෙක් ඇත්තාහ. බ්‍රහ්මකායික දෙවියෝ යම්සේද එමෙනි. මේ පළමුවන සැප ලැබීමයි.

“ඇවැත්නි, ධ්‍යානසැපයෙන් තෙත්වූ හාත්පසින් තෙත්වූ සම්පූර්ණවූ පැතිරගියාවූ ඔවුහු ඇතැම්විට ‘අනේ සැපය! අනේ සැපයයි’ ප්‍රීතිවාක්‍ය පවත්වත්. ආභස්සර දෙවියෝ යම්සේද එමෙනි. මේ දෙවන සැප ලැබීමයි.

“ඇවැත්නි, සැපයෙන් තෙත්වූ, හාත්පසින් තෙත්වූ ගැවසුනාවූ පිරුණාවූ පැතිර ගියාවූ සත්වකෙනෙක් ඇත්තාහ. ඔව්හු සතුටුවූවාහු, ඇත්තාවූම චිත්තසුඛයක් විඳිත්. සුභකිණ්හ දෙවියෝ යම්සේද එමෙනි. මේ තෙවන සැප ලැබීමයි.

“ප්‍රඥා තුනක් වෙත්. ශෛක්ෂ (යට මාර්ගඵල ඇත්තන්ගේ) ප්‍රඥාව, අශෛක්ෂ (රහත් ඵලයේ සිටි පුද්ගලයාගේ) ප්‍රඥාව, නෙවසෙක්ඛ නාසෙක්ඛ (පෘථග්ජන) ප්‍රඥාව යන තුනය.

“අනිකුදු ප්‍රඥා තුනක් වෙත්. චිත්තාමය (සිතීමෙන් ලබන) ප්‍රඥාව, සුතමය (ඇසීමෙන් ලබන) ප්‍රඥාව, භාවනාමය (භාවනා කිරීමෙන් ලබන) ප්‍රඥාව යන තුනයි.

“ආවුධ තුනක් වෙත්. සුතාවුධය (ධර්මය ඇසීමෙන් ලබන නුවණ නමැති ආයුධය,) පවිවෙකානුධය (කාය විවෙක චිත්ත විවෙක උපධි විවෙක යන ත්‍රිවිධ විවෙකය නමැති ආයුධය,) පඤ්ඤාවුධය (ලෞකික ලොකොත්තර ප්‍රඥාව නමැති ආයුධය) යන තුනයි.

ඉන්ද්‍රිය තුනක් වෙත්. අනඤ්ඤාතං ඤස්සාමිතින්ද්‍රිය, (සොතාපත්ති මාර්ගඥානය,) අඤ්ඤින්ද්‍රිය (සොවාන් ඵලයෙහි පටන් අර්හත්මාර්ගය දක්වා ඇති ඥාන සය,) අඤ්ඤාතාවින්ද්‍රිය (අර්හත් ඵලය) යන තුනයි.

“ඇස් තුනක් වෙත්. මසැස, දිවැස, නුවණැස යන තුනයි.

“ශික්ෂා තුනක් වෙත්. අධිශීල ශික්ෂාව (භික්ෂු ශීලය,) අධිචිත්ත ශික්ෂාව (විදර්ශනාපාදක ධ්‍යාන,) අධිප්‍රඥා ශික්ෂාව (විදර්ශනා ප්‍රඥාව) යන තුනයි.

“භාවනා, තුනක් වෙත්. කාය භාවනා (රහතන් වහන්සේ ගේ පඤ්ච ද්වාර කය,) චිත්ත භාවනා (අෂ්ට සමාපත්ති,) පඤ්ඤා භාවනා (අර්හත්ඵල ප්‍රඥාව) යන තුනයි.

“අනුත්තරිය (සියල්ලට උසස්) ධර්ම තුනක් වෙත්. දස්සනානුත්තරිය (විදර්ශනා ඥානය,) පටිපදානුත්තරිය (මාර්ගඥාන,) විමුත්තානුත්තරිය (ඵලඥාන) යන තුනයි.

“සමාධි තුනක් වෙත්. සවිතක්ක සවිචාර සමාධිය (විතර්කය හා විචාරය සහිත සමාධිය,) අවිතක්ක විචාරමත්ත සමාධිය (විතර්කය නැති විචාරය පමණක් ඇති සමාධිය,) අවිතක්ක අවිචාර සමාධිය (විතර්ක විචාර දෙකම නැති සමාධිය) යන තුනයි.

“අනිකුදු සමාධි තුනක් වෙත්. සුඤ්ඤාත සමාධිය (අනාත්මය දක්නා විදර්ශනා සමාධිය,) අනිමිත්ත සමාධිය (අනිත්‍යය දක්නා විදර්ශනා සමාධිය,) අප්පණිහිත සමාධිය (දුක දක්නා විදර්ශනා සමාධිය) යන තුනයි.

“සොචෙය්‍ය (පිරිසිදු බැව් ඇති කරන්නාවූ) ධර්ම තුනක් වෙත්. කාය සොචෙය්‍ය (ත්‍රිවිධ කාය සුචරිත) වචී සොචෙය්‍ය (වාක් සුචරිත සතර) මනො සොචෙය්‍ය (ත්‍රිවිධ මනො සුචරිත) යන තුනයි.

“මොනෙය්‍ය (මුනි භාවය කරන්නාවූ) ධර්ම තුනක් වෙත්. කාය මොනෙය්‍ය (කාය සුචරිතාදිය,) වචී මොනෙය්‍ය (වචී සුචරිතාදිය,) මනො මොනෙය්‍ය (මනො සුචරිතාදිය) යන තුනයි.

“කෞශල්‍ය (දක්ෂකම්) තුනක් වෙත්. ආය කෞශල්‍යය (කුශලයන්ගේ දියුණුව පිණිස පවත්නා ප්‍රඥාව,) අපාය කෞශල්‍ය (කුසලයන්ගේ විනාශය දක්නා ප්‍රඥාව) උපාය කෞශල්‍යය (තැනට සුදුසු නුවණ) යන මේ තුනය.

“මද තුනක් වෙත්. ආරොග්‍ය මදය, යොබ්බන (තරුණ) මදය, ජාති (උසස් ජාතියකය යන) මදය යන තුනයි.

“ආධිපත්‍යය (අධිපතිකම්) තුනක් වෙත්. අත්තාධිපතෙය්‍ය (තමා අධිපති කොට ඇති බව) ලොකාධිපතෙය්‍ය (ලොකයා අධිපති කොට ඇති බව) ධම්මාධිපත්‍යෙය (ධර්මය අධිපති කොට ඇති බව) යන තුනයි.

“කථාවස්තු තුනක් වෙත්. අතීත කාලයෙහි මෙසේ වූයේ යයි ඉකුත් කාලය ගැන හෝ කථා කියන්නේය, අනාගත කාලයෙහි මෙසේ වන්නේයයි අනාගත කාලය ගැන හෝ කථා කියන්නේය. දැන් මේ කාලයෙහි මෙසේ වෙයි කියා දැන් පවත්නා කාලය ගැන හෝ කථා කියන්නේය යන තුනයි.

“විද්‍යා තුනක් වෙත්. පෙරවිසූ ජාති පිළිවෙළ දැනීමේ විද්‍යාව, සත්වයන්ගේ චුති උත්පත්ති දැනීමේ විද්‍යාව, කෙලෙස් නැති කරන ප්‍රඥාව වන විද්‍යාව යන තුනයි.

“විහරණ (පැවතුම්) තුනක් වෙත්. දිව්‍ය විහරණය (අෂ්ට සමාපත්ති) බ්‍රහ්ම විහරණය, (මෙත්තා කරුණා මුදිතා උපෙක්ඛා) ආර්‍ය්‍ය විහරණය (ඵල සමාපත්ති) යන තුනයි.

“ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍ය තුනක් වෙත්. ඍද්ධි ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍යය, ආදෙශනා ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍යය, අනුශාසනී ප්‍රාතිහාර්‍ය්‍යය යන තුනයි.

“ඇවැත්නි, ඒ දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක්සම්බුද්ධවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ තුනක් තුනක්වූ ධර්මයෝ යහපත්සේ ප්‍රකාශ කරන ලද්දාහ.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද චිරස්ථායී වේද එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව ඒ ධර්මය සජ්ජායනා කළ යුත්තේය, විවාද නොකළ යුත්තේය, එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

චතුක්කං

“ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ රහත්වූ සම්‍යක්සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මනාකොට ප්‍රකාශකරන ලද්දාවූ සතර ධර්මකෙනෙක් ඇත්තාහ.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද චිරස්ථායී වේද එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව ඒ ධර්මය සජ්ජායනා කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය, එය බොහෝ දෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය. ඒ කවර සතර ධර්ම කෙනෙක්ද?

“සතිපට්ඨාන සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම, කෙලෙස් තවන වීර්යය ඇත්තේ මනා නුවණ ඇත්තේ, සිහි ඇත්තේ, කාය ලොකයෙහි අභිධ්‍යා, දෞර්මනස්‍ය (ලොභය හා ද්වෙෂය) දුරුකොට ශරීරයෙහි ශරීරය අනුව බලමින් වාසය කරයි. වේදනාවන්හි, චිත්තයෙහි, ධර්මයන්හි, ධර්මය අනුව බලමින් වාසය කරයි. යන සතර ධර්මයෝයි.

“සම්‍යක් ප්‍රධානසතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ සාසනයෙහි මහණතෙම නූපන්නාවූ ලාමකවූ අකුසල ධර්මයන්ගේ නොඉපදීම පිණිස කැමැත්ත උපදවයි. වෑයම් කරයි, වීර්යය පටන් ගනියි. සිත දැඩිකොට ගනියි. උපන්නාවූ ලාමක අකුසල ධර්මයන්ගේ නැතිකිරීම පිණිස කැමැත්ත උපදවයි, වෑයම් කරයි. වීර්යය පටන්ගනියි. සිත දැඩිකොට ගනියි. නූපන් කුසල ධර්මයන්ගේ ඉපදීම පිණිස කැමැත්ත උපදවයි, උත්සාහ කරයි. වීර්යය පටන්ගනියි. සිත දැඩිකොට ගනියි, උපන් කුසල ධර්මයන්ගේ පැවැත්ම පිණිස මුළානොවීම පිණිස, බොහෝවීම පිණිස, මහත්වීම පිණිස වැඩිවීම පිණිස, භාවනාවෙන් සම්පූර්ණ කිරීම පිණිස කැමැත්ත උපදවයි, වෑයම් කරයි, වීර්යය පටන්ගනියි, සිත දැඩිකොට ගනියි, යන මේ සතරයි.

“ඍද්ධිපාද සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ඡන්දසමාධිය ප්‍රධානකොට ඇති සංස්කාරයන් ගෙන් යුක්තවූ ඍද්ධිපාදය වඩයි, චිත්ත සමාධිය ප්‍රධානකොට ඇති සංස්කාරයන්ගෙන් යුක්තවූ ඍද්ධිපාදය වඩයි. වීර්යය සමාධිය ප්‍රධානකොට ඇති සංස්කාරයන්ගෙන් යුක්තවූ ඍද්ධි පාදය වඩයි. වීමංසා සමාධිය ප්‍රධානකොට ඇති සංස්කාරයන් ගෙන් යුක්තවූ ඍද්ධිපාදය වඩයි යන සතරයි.

“ධ්‍යානසතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම කාමයන්ගෙන් වෙන්වම අකුසලය ධර්මයන්ගෙන් වෙන්ව විතර්ක සහිතවූ විචාර සහිතවූ විවෙකයෙන් හටගත්තාවූ ප්‍රීතිය හා සැපය ඇති ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. විතර්ක විචාර දෙදෙනාගේ සංසිඳීමෙන් ඇතුලත පැහැදීම ඇත්තාවූ, හිතේ එකඟ බව ඇති, විතර්ක රහිතවූ විචාර රහිතවූ සමාධියෙන් හටගත්, ප්‍රීතිය හා සැපය ඇති, ද්විතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. ප්‍රීතියගේ වැළැක්මෙන්ද, උපෙක්ෂා සහිතවූයේ සිහියෙන් යුක්තවූයේ නුවණින් යුක්තවූයේ ශරීරයෙන් සුවය විඳිමින් උපෙක්ෂා ඇත්තේ සිහි ඇත්තේ සැප විහරණ ඇත්තේයයි උත්තමයෝද කියද්ද, ඒ තෘතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සැපය දුරුකිරීමෙන්ද, දුක දුරුකිරීමෙන්ද, පළමුවම සොම්නස් දොම්නස් දෙදෙනාගේ නැසීමෙන් නිදුක්වූ නොසැපවූ උපෙක්ෂා ස්මෘති පාරිසුද්ධිය ඇති සතරවන ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි යන සතර ධ්‍යානයෝයි.

“සමාධි භාවනා සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, (යම් භාවනාවක්) වඩනා ලද්දී බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී, මෙලොව මේ ආත්මයෙහි සැප විහරණය පිණිස පවතීද එබඳු සමාධි භාවනාවක් ඇත. (යම් භාවනාවක්) වඩනා ලද්දී, බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී ඥාන දර්ශන (දිව්‍ය චක්ෂුරභිඥානය) ප්‍රතිලාභය පිණිස පවතීද, (එබඳු) සමාධි භාවනාවක් ඇත. ඇවැත්නි, (යම් භාවනාවක්) වඩනා ලද්දී බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී, ස්මෘති සම්ප්‍රජන්‍යය (සිහිය හා ඥානය) පිණිස පවතීද (එබඳු) සමාධි භාවනාවක් ඇත. ඇවැත්නි, (යම් සමාධි භාවනාවක්) වඩනා ලද්දී බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී ආශ්‍රවයන් (කෙලෙස්) ක්ෂයකිරීම පිණිස පවතීද, එබඳු සමාධි භාවනාවක් ඇත.

“ඇවැත්නි, කවර නම් සමාධි භාවනාවක් වඩනා ලද්දී බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී මේ ආත්මයෙහි සැප විහරණය (සැපසේ විසීම) පිණිස පවතීද,

“ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම කාමයන්ගෙන් වෙන්වූයේ, අකුසල ධර්මයන්ගෙන් වෙන්වූයේ විතර්ක සහිතවූ විචාර සහිතවූ විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීතිය හා සැප ඇති ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයිද,

“විතර්ක විචාරයන්ගේ සංසිඳවීමෙන් ඇතුලත පැහැදීම ඇති කරන්නාවූ හිතේ එකඟ බවයයි කියනලද විතර්ක විචාර යන ධ්‍යානාංග නැත්තාවූ සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීතිය හා සැප ඇති ද්විතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයිද,

“ප්‍රීතියගේ නැතිකිරීමෙන්ද උපෙක්ෂා ඇත්තේද යහපත් ප්‍රඥාව ඇත්තේද වාසය කරයි. කයින් සැපයද විඳියි. යමක් උපෙක්ෂා ඇත්තේ සිහි ඇත්තේයයි ආර්‍ය්‍යයෝ (බුද්ධාදි උත්තමයෝ) කියද්ද ඒ තෘතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයිද,

“සැපය දුරුකිරීමෙන්ද, දුක දුරුකිරීමෙන්ද පෙරසේම සොම්නස හා දොම්නස නැති කිරීමෙන් දුක්ද නොවූ සැපද නොවූ මැදහත් සිහිය පිළිබඳ පිරිසිදු බව ඇති සතරවන ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයිද,

“ඇවැත්නි, මේ සමාධි භාවනාව වඩනා ලද්දී, බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී මෙලොව සැපසේ වාසය පිණිස පවතියි.

‘ඇවැත්නි, කවර සමාධි භාවනාවක් වඩනා ලද්දී බහුල වශයෙන් කරනලද්දී ඥානදර්ශන (දිව්‍ය චක්ෂුරභිඥානය) ප්‍රතිලාභය පිණිස පවතීද, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම, ආලොක සංඥාව මෙනෙහි කරයි. දවල්ය යන සංඥාව අධිෂ්ඨාන කරයි. දහවල් යම්සේද රාත්‍රියත් එසේය, රාත්‍රිය යම්සේද දහවලත් එසේයයි, මෙසේ විවෘතවූ හාත්පසින් ආවරණය නොවූ සිතින් ආලොක සහිත සිත වඩයි. ඇවැත්නි මේ සමාධි භාවනාව වඩනා ලද්දී බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී, ඥාන දර්ශන ප්‍රතිලාභය පිණිස පවතියි.

“ඇවැත්නි, කවර නම් සමාධි භාවනාවක් වඩනා ලද්දී බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී ස්මෘති සම්ප්‍රජන්‍යය පිණිස පවතීද, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුවට ප්‍රකටවූ (පැහැදිලිව පෙනෙන) වෙදනාවෝ උපදිති. ප්‍රකට වූවාහු වැටහෙත්. ප්‍රකට වූවාහු විනාසයට යෙත්. ප්‍රකට සංඥාවෝ උපදිත්. ප්‍රකට වූවාහු වැටහෙත්. ප්‍රකට වූවාහු විනාසයට යෙත්. ප්‍රකටවූ විතර්කයෝ උපදිත්. ප්‍රකට වූවාහු ඉදිරිපත්ව සිටිත්. ප්‍රකට වූවාහු විනාසයට යෙත්.

“ඇවැත්නි, මේ සමාධි භාවනා තොමෝ වඩනා ලද්දී බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී, ස්මෘති සම්ප්‍රජන්‍යය, පිණිස පවතියි.

“ඇවැත්නි, කවර නම් සමාධි භාවනාවක් වඩනා ලද්දී බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී කෙලෙස් නැසීම පිණිස පවතීද, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම උපාදානස්කන්ධ පසෙහි ඇතිවීම නැතිවීම අනුව බලමින් වාසය කරයි. මේ රූපයයි. මේ රූපය හටගැනීමේ හේතුවයි. මේ රූපයාගේ නිරුද්ධ වීමයි. මේ සංඥාවෝය, මේ සංස්කාරයෝය, මේ විඥානයය, මේ විඥානයාගේ හටගැනීමේ හේතුවයි. මේ විඥානයාගේ විනාසයයි. උපාදානස්කන්ධ පසෙහි ඇතිවීම හා නැතිවීම බලමින් වාසය කරයි.

“ඇවැත්නි, මේ සමාධි භාවනාව වඩනා ලද්දී බහුල වශයෙන් කරන ලද්දී කෙලෙස් නැසීම පිණිස පවතියි.

“අප්‍රමාන්‍යයෝ (ප්‍රමාණ කළ නොහැකි සත්වයන් කෙරෙහි පවත්නා ධර්ම) සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම මෛත්‍රී සහගත සිතින් එක් දිසාවක් පතුරුවා වාසය කරයි. එසේම දෙවෙනි දිසාවය, තුන්වෙනි දිසාවය, සතරවෙනි දිසාවය. මෙසේ උඩ යට සරස යන සියලු තන්හි පැතුරුණාවූ, සියල්ලෙන් යුක්තවූ ලොකය, විපුලවූ මහද්ගතවූ අප්‍රමාණවූ අවෛරවූ ව්‍යාපාද රහිතවූ මෛත්‍රී සහගත සිතින් පතුරුවා වාසයකරයි. කරුණා සහගත සිතින්, මුදිතා සහගත සිතින්, උපෙක්ෂා සහගත සිතින්, පතුරුවා වාසය කරයි. එසේම දෙවන දිසාවය, එසේම තුන්වන දිසාවය, එසේ සතරවන දිසාවය, මෙසේ උඩ යට සරස සියලු තැන පතළාවූ සියල්ලෙන් යුක්තවූ ලොකය, විපුලවූ මහද්ගතවූ, අප්‍රමාණවූ, අවෛරවූ ධ්‍යානය ව්‍යාපාද රහිතවූ උපෙක්ෂා සහගත සිතින් පැතිර වාසය කරයි. (යන සතරයි.)

“ආරුප්‍ය (අරූප ධ්‍යාන) සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම සියලු අයුරින් රූප සංඥාව ඉක්මවීමෙන් ප්‍රතිඝ (ගැටීම්) සංඥාව නැති කිරීමෙන් නානත්ත (විවිධ) සංඥාවන් මෙනෙහි නොකිරීමෙන් ආකාසය අනන්ත යයි ආකාසානඤ්චායතනධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සියලු ආකාරයෙන් ආකාසානඤ්චායතනය ඉක්මවා විඥානය අනන්තයයි විඥානඤ්චායතනධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සියලු ආකාරයෙන් විඥානඤ්චායතනය ඉක්මවා කිසිවක් නැතැයි ආකිඤ්චඤ්ඤායතනධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සියලු ආකාරයෙන් ආකිඤ්චඤ්ඤායතනය ඉක්මවා නෙවසඤ්ඤා නාසඤ්ඤායතන ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි, (යන සතරයි.)

“අපස්සෙන (ආධාර) සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම නුවණින් දැන සෙවනය කළයුත්ත සේවනය කරයි. නුවණින් දැන ඉවසිය යුත්තක්ම ඉවසයි. නුවණින් දැන දුරුකළ යුත්තක්ම දුරුකරයි. නුවණින් දැන පහකළ යුත්තක්ම පහකරයි, (යන සතරයි)

“ආර්‍ය්‍යවංශ සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ඉතරීතර චීවරයෙන් (ලැබුණු කවර හෝ සිවුරකින්) සතුටුවෙයි. ඉතරීතර චීවර සන්තෝෂයෙහි ගුණ කියන්නේද වෙයි. චීවරය සඳහා නුසුදුසුවූ සෙවීමක් නොකැපවූ දෙයක් නොකරයි. සිව්රක් නොලැබුණේද නොකලකිරෙයි. සිව්රක් ලැබුණේද එහි නොඇලී මුසපත් නොවී තණ්හාවෙන් නොබැඳී ආදිනව (දොස්) දන්නා ගති ඇතුව සසරින් මිදීමේ ප්‍රඥාවෙන් යුක්තව පරිභොග කරයි. ඒ ඉතරීතර චීවර සන්තෝෂයෙන්ද තමා උසස් නොකෙරෙයි. අනුන් පහත් නොකෙරෙයි. යමෙක් එහි දක්ෂවූයේ අලස නොවූයේ සිහියෙන් සහ නුවණින් යුක්තවූයේ වේද, ඇවැත්නි, මේ මහණතෙම පැරණිවූ අග්‍රයයි දන්නාවූ ආර්‍ය්‍යවංශයෙහි සිටියේයයි කියනු ලැබේ.

“ඇවැත්නි, නැවතද අනිකක් කියමි. මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ඉතරීතර පිණ්ඩපාතයෙන් (ලැබුනු පිණ්ඩපාතයකින්) සතුටුවූයේ වෙයි. ඉතරීතර පිණ්ඩපාතයෙන් සතුටු වීමෙහි ගුණ කියන්නේද වෙයි. පිණ්ඩපාතය නිසා නුසුදුසුවූ සෙවීමක් නොකැපවූ දෙයක් නොකරයි. පිණ්ඩපාතය නොලැබද නොකලකිරෙයි. පිණ්ඩපාතය ලැබද එහි ගිජුනොවී මුසපත්නොවී නොබැඳී දොෂ දකිමින් සසරින් මිදීමේ නුවණින් යුක්තව වළඳයි. ඒ ඉතරීතර පිණ්ඩපාතයෙන් සතුටු වීමෙන්ද තමා නොම උසස් කරයි. අනුන් පහත් නොකරයි. යමෙක් වනාහි එහි දක්ෂවූයේ අලස නොවූයේ සිහිනුවණින් යුක්තවූයේ වේද, ඇවැත්නි, මේ මහණතෙම පැරණිවූ අග්‍රයයි දන්නාවූ ආර්‍ය්‍යවංශයෙහි සිටියේ යයි කියනු ලැබේ. ඇවැත්නි, නැවත අනිකක්ද කියමි. මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම ඉතිරීතර සෙනාසනයෙන් (ලැබුනු සෙනසුනකින්) සතුටු වූයේ වේ. ලැබුනු සෙනසුනෙන් සතුටුවීමෙහි ගුණ කියන්නේද වෙයි. සෙනසුන් නිසා නුසුදුසුවූ සෙවීමක් නොකැපවූ දෙයක් නොකරයි. සෙනස්නක් නොලැබද නොකලකිරෙයි. සෙනස්නක් ලැබද ගිජුනොවී මුසපත් නොවී නොබැඳී දොස් දක්නා ගති ඇතිව සසරින් මිදීමේ නුවණින් යුක්තව පරිභොග කරයි.

“ඒ ලදපරිදි සෙනස්නෙන් සතුටුවීමෙන්ද තමා උසස් නොකරයි. අනුන් පහත් නොකරයි. යමෙක් එහි දක්ෂ වූයේ අලස නොවූයේ සිහියෙන් හා නුවණින් යුක්තවූයේ වේද ඇවැත්නි, මේ මහණතෙම පැරණි අග්‍රයයි දන්නාවූ ආර්‍ය්‍යවංශයෙහි සිටියේයයි කියනු ලැබේ.

“ඇවැත්නි, නැවත අනිකක්ද කියමි. මහණතෙම ප්‍රහාණයෙහි (කෙලෙස් දුරුකිරීමෙහි) කැමැත්තේ ප්‍රහාණයෙහි ඇලුනේ වෙයි. භාවනාවෙහි සතුටුවූයේ භාවනාවෙහි ඇළුනේ වෙයි. ඒ කෙලෙස් දුරුකිරීමෙහි කැමැත්තෙන්ද කෙලෙස් දුරුකිරීමෙහි ඇලීමෙන්ද, භාවනාවෙහි කැමැත්තෙන්ද, භාවනාවෙහි ඇලීමෙන්ද තමා නොම උසස් කරයි. අනුන් නොපිරිහෙළයි. යමෙක් වනාහි එහි දක්ෂවූයේ අලස නොවූයේ වේද, ඇවැත්නි, මේ මහණතෙම පැරණිවූ අග්‍රයයි දන්නාවූ ආර්‍ය්‍ය වංශයෙහි සිටියේයයි කියනු ලැබේ, (යන සතරයි.)

“ප්‍රධාන (උතුම්වීර්යය) සතරක් වෙත්. සංවරප්‍රධානය (ඇස් ආදිය සංවර කරන්නහුට උපන් වීර්යය) ප්‍රහාණප්‍රධානය, (කාමවිතර්කාදීන් දුරුකරන්නාහුට උපන් වීර්යය) භාවනා ප්‍රධානය (බොධ්‍යාංග භාවනා කරන්නහුට උපන් වීර්යය) අනුරක්ෂණ ප්‍රධානය (සමාධිනිමිත්ත රක්නහුට උපන් වීර්යය) යන සතරයි. ඇවැත්නි, සංවර ප්‍රධානය කවරේද? ඇවැත්නි මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ඇසින් රූපයක් දැක නිමිති ගන්නේ නොවේද, අනුඛ්‍යඤ්ජන (නැවත නැවත මතුකොට සිතීම්) වශයෙන් ගන්නේ නොවේද, යම් හේතුවකින් මේ දෙයෙහි සංවර රහිතව වාසයකරන්නහුට අභිධ්‍යා දෞර්මනස්‍යවූ (ලොභ ද්වෙෂ) ලාමකවූ අකුශල ධර්මයෝ පහළ වෙත්ද එහෙයින් ඇස සංවර කිරීම පිණිස පිළිපදියි ඇස රකියි. චක්ෂුරින්ද්‍රියෙහි (ඇසෙහි) සංවරයට පැමිණෙයි. කණින් ශබ්දයක් අසා, නැහැයෙන් සුවඳක් දැන, දිවෙන් රසක් විඳ, කයින් ස්පර්ශයකොට සිතින් ධර්මාරම්මණයක් දැන නිමිති වශයෙන් නොගන්නේ වේද, අනුඛ්‍යඤ්ජන වශයෙන් නොගන්නේ වේද යම් හේතුවකින් මේ මනින්ද්‍රිය අසංවරව වාසයකරන්නාහුට ලොභ ද්වෙෂ යන ලාමකවූ අකුශල ධර්මයෝ පහළවෙත්ද එහෙයින් මනස සංවරය පිණිස පිළිපදියි. මනින්ද්‍රිය (හිත) රකියි. මනින්ද්‍රියෙහි සංවරයට පැමිණෙයි. ඇවැත්නි, මේ සංවර ප්‍රධානයයි කියනු ලැබේ.

“ඇවැත්නි, ප්‍රහාණ ප්‍රධානය (හෙවත් කෙලෙස් දුරලීමෙහි වීර්යය) කවරේද? ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම උපන්නාවූ කාම විතර්කය (කාම කල්පනාව) නොඉවසයි, හැර දමයි, දුරුකරයි, කෙළවර කරයි, අභාවයට පමුණුවයි. උපන්නාවූ ව්‍යාපාද විතර්කය (නැසීමේ අදහස) උපන්නාවූ විහිංසා විතර්කය (හිංසා අදහස,) උපනුපන් ලාමකවූ අකුශල ධර්මයන් නොඉවසයි, හැරදමයි, දුරුකරයි, කෙළවර කරයි, අභාවයට පමුණුවයි, ඇවැත්නි, මේ ප්‍රහාණ ප්‍රධානයයි, කියනු ලැබේ.

ඇවැත්නි, භාවනාප්‍රධානය කවරේද? ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම විවේකය (නිවණ) ඇසුරුකළාවූ, විරාගය (නිවණ) ඇසුරුකළාවූ, නිරොධය (නිවණ) ඇසුරු කළාවූ කෙළෙස් දුරු කිරීමෙහි නැමීම් ඇත්තාවූ, ස්මෘති සම්බොධ්‍යංගය (මාර්ගඵල අවබොධයෙහි අංගයක් වන සිහිය) වඩයි. ධර්මවිචය සම්බොධ්‍යංගය වඩයි. වීර්යය සම්බොධ්‍යංගය වඩයි. ප්‍රීති සම්බොධ්‍යංගය වඩයි. ප්‍රශ්‍රබ්ධි (හිත කය දෙක නිවීම) සම්බොධ්‍යංගය වඩයි. සමාධි සම්බොධ්‍යංගය වඩයි විවෙකය ඇසුරු කළාවූ, විරාගය ඇසුරු කළාවූ, නිරොධය ඇසුරු කළාවූ වොස්සග්ගපරිනාමය (කෙලෙස් දුරුකිරීමෙහි නැමීම්) ඇති උපෙක්ෂා සම්බොධ්‍යංගය වඩයි. ඇවැත්නි, මේ භාවනාප්‍රධානයයි කියනු ලැබේ.

“ඇවැත්නි, අනුරක්ෂණා ප්‍රධානය කවරේද? ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම, උපන්නාවූ යහපත්වූ සමාධිනිමිත්ත රකියි. අස්තික සංඥාව (ඇටය යන හැඟීම) පුලවක (පණු) සංඥාව, විනීලක (නිල්වූ මළ සිරුර) සංඥාව, විච්ඡිද්‍රක (කොටස් කපා දැමූ මළසිරුර) සංඥාව, උද්ධුමාතක (ඉදිමුණ මළසිරුර) සංඥාව රකියි. ඇවැත්නි, මේ අනුරක්ෂණා ප්‍රධානයයි කියනු ලැබේ. (යන සතරයි.)

“ඤාණ සතරක් වෙත්. ධර්මයෙහි ඤාණය (චතුස්සත්‍ය දක්නාවූ මාර්ගඥාන හා ඵලඥාන) අන්වයෙහි ඤාණය, (චතුස් සත්‍ය දක්නා ඥාණය අනුවගිය ඥානය) පරිච්ඡෙදයෙහි ඤාණය, (අනුන්ගේ සිත් පිරිසිඳ දැනගන්නා ඥානය) සම්මුතියෙහි ඤාණය (අවශෙෂ ඥාන) (යන සතරයි.)

“අන්‍යවූද ඤාණ සතරක් වෙත්. දුකෙහි ඤාණය, දුක් හට ගැන්මෙහි ඤාණය, දුක් නැතිකිරීමෙහි ඤාණය, දුක් නැති කිරීමට පිළිපදින මාර්ගයෙහි ඤාණය, (යන සතරයි)

“සෝවාන්වීමට අංග සතරක් වෙත්. සත්පුරුෂ සේවනය, සද්ධර්මශ්‍රවණය, යොනිසෝමනසිකාරය (නුවණින් කල්පනා කිරීම) ධර්මානුධර්මප්‍රතිපත්තිය (ලොකොත්තර ධර්ම අනුව පිළිපැදීම (යන සතරයි)

“සෝවාන් වූවහුගේ අංග සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි ආර්‍ය්‍ය ශ්‍රාවකතෙම බුදුන් කෙරෙහි අචල ප්‍රසාදයෙන් (නොසෙල්වෙන පැහැදීමෙන්) යුක්තවූයේ වෙති. ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කාරණයෙන් අර්හත්ය. සම්‍යක්සම්බුද්ධය, විජ්ජාචරණ සම්පන්නය, සුගතය, ලොකවිදූය, දමනය කළයුතු පුරුෂයන් දමනය කිරීමෙහි ශ්‍රෙෂ්ඨ රථාචාර්‍ය්‍යයෙකු බඳුය, දෙවිමිනිසුන්ට ශාස්තෘය, බුද්ධය, භාග්‍යවත්යයි, (නොසෙල්වෙන පැහැදීමෙන් යුක්තවෙයි)

“ධර්මයෙහි නොසෙල්වෙන පැහැදීමෙන් යුක්තවූයේ වෙයි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් ධර්මය මොනවට ප්‍රකාශ කරණ ලද්දේය. ඒ ඒ පුද්ගලයා විසින් දැක්කහැකි විපාක ඇත්තේය. කල් නොයවා ලැබියහැකි විපාක ඇත්තේය. අවුත් බලව යන විධියට සුදුසුය, උපනයනය (සිත එලවීම) කටයුතුය. නුවණැත්තන් විසින් තම තමන් කෙරෙහි ලා දතයුතුයයි (නොසෙල්වෙන පැහැදීමෙන් යුක්තවෙයි).

“සංඝයා කෙරෙහි නොසෙල්වෙන පැහැදීමෙන් යුක්ත වූයේ වෙයි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රාවක සංඝතෙම මනාව පිළිපන්නේය. ඍජුව පිළිපන්නේය, න්‍යායවූ පරිද්දෙන් පිළිපන්නේය, සුදුසු පිළිවෙතට පිළිපන්නේය. යම් මේ පුරුෂ යුගල සතරක් හෙවත් පුරුෂ පුද්ගලයන් අටදෙනෙක් වෙත්ද මේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ශ්‍රාවක සංඝතෙම පිදීමට සුදුසුය. දුර සිට ගෙනෙනලද පූජාවට සුදුසුය. පූජාවට සුදුසුය. ඇඳිලි කිරීමට (අත් එකට තබා වැඳීමට) සුදුසුය. ලොකයාහට ඉතා උතුම්වූ පුණ්‍යක්ෂෙත්‍රයක් වෙයි. ආර්‍ය්‍යයන් විසින් කැමැතිවූ, නොකඩවූ, නොසිදුරුවූ සබල (තැනින් තැන කැඩීමෙන් කබර) නොවූ, කල්මාස (කැළැල්) නොවූ තණ්හාවට දාස බැවින් මිදුනාවූ, නුවණැත්තන් විසින් පසස්නා ලද්දාවූ, තණ්හා දිට්ඨි දෙකින් පරාමර්ශණය (අල්ලාගැණීම) නොකරණ ලද්දාවූ, සමාධිය පිණිස පවත්නාවූ, සීලයෙන් යුක්ත වූයේයයි නොසෙල්වෙන පැහැදීමෙන් යුක්තවෙයි. (යන සතරයි.)

“ශ්‍රාමාණ්‍ය ඵල (මහණ කමෙහි ඵල) සතරක් වෙත්. සෝවාන්ඵලය, සකෘදාගාමිඵලය, අනාගාමිඵලය, රහත්ඵලය, (යන සතරයි)

“ධාතු සතරක් වෙත්. පෘථිවී (තදගතිය) ධාතුව, ආපො (බැඳගන්නා ගතිය) ධාතුව, තෙජො (දවන ගතිය) ධාතුව වායො (පුම්බන ගතිය) ධාතුව, (යන සතරයි.)

“ආහාර සතරක් වෙත්. මහත්වූ හෝ සියුම්වූ හෝ කබලි කාරාහාරය, (පිඩුවසයෙන් ගන්නා ආහාරය) දෙවෙනි ඵස්සා හාර (ස්පර්ශය) තුන්වෙනි මනොසඤ්චෙතනාහාරය (චෙතනාව) සතර වෙනි විඤ්ඤාණාහාරයයි (සිත) (යන සතරයි.)

“විඤ්ඤාණට්ඨිති (විඤ්ඤාණ පැවතුම්) සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, රූපය උපාය (පිහිට) කොට හෝ පවත්නාවූ විඤ්ඤාණය පවතියි. රූපය අරමුණු කොට හෝ රූපය ප්‍රතිෂ්ඨා (පිහිට) කොට හෝ තෘෂ්ණාවෙන් ඉසින ලද (විඤ්ඤාණය) වැඩීමට හටගැනීමට මහත් භාවයට පැමිණේ.

“ඇවැත්නි, වෙදනාව උපාය කොට හෝ සංඥාව උපාය කොට හෝ, සංස්කාර උපාය කොට හෝ, පවත්නාවූ විඤ්ඤාණය පවතියි. සංස්කාරය අරමුණු කොට සංස්කාරය ප්‍රතිෂ්ඨා කොට, තෘෂ්ණාවෙන් ඉසිනලද (විඤ්ඤාණය) වැඩීමට, නැගීමට මහත් භාවයට පැමිණේ. (යන සතරයි)

“අගති ගමන සතරක් වෙත්. ඡන්දයෙන් අගතියට යයි. ද්වෙෂයෙන් අගතියට යයි. භයින් අගතියට යයි, මොහයෙන් අගතියට යයි, (යන සතරයි.)

“තෘෂ්ණා ඉපදීම සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, චීවර හේතුවෙන් හෝ භික්ෂුහට උපදින තෘෂ්ණාව උපදියි, ඇවැත්නි, පිණ්ඩපාත හෙතුවෙන් හෝ භික්ෂුහට උපදින තෘෂ්ණාව උපදියි. ඇවැත්නි, සෙනාසන හෙතුවෙන් හෝ භික්ෂුහට උපදින තෘෂ්ණාව උපදියි. ඇවැත්නි, මෙසේ භවාභව හෙතුවෙන් (තෙල්, මිසකුරු ආදිය හෙතුකොටගෙන) හෝ භික්ෂුහට උපදින තෘෂ්ණාව උපදියි. (යන සතරයි.)

“ප්‍රතිපදා (පිළිපැදීම්) සතරක් වෙත්. වහා (මාර්ගඵල) අවබොධ නොකරන්නාවූ දුක්වූ ප්‍රතිපදාවය, වහා අවබොධ කරන්නාවූ දුක්වූ ප්‍රතිපදාවය, වහා අවබොධ නොකරන්නාවූ සැපවූ ප්‍රතිපදාවය, වහා අවබොධ කරන්නාවූ සැපවූ ප්‍රතිපදාවය, (යන සතරයි)

“අනිකුදු ප්‍රතිපදා සතරක් වෙත්. අක්ෂම (ශීත උෂ්ණාදිය නොඉවසන) ප්‍රතිපදාවය, ක්ෂම (ශීතාදිය ඉවසන) ප්‍රතිපදාවය, දම (ඉන්ද්‍රියන් දමනය කරන) ප්‍රතිපදාවය, සම (කෙලෙස් සංසිඳවන) ප්‍රතිපදාවය (යන සතරයි.)

“ධර්මපද (කොටස්) සතරක් වෙත්. අනභිධ්‍යා ධර්මපදය, (අලොභය මුල්කොට උපදවනලද ධර්ම කොටස) අව්‍යාපාද ධර්ම පදය, (අද්වෙෂය මුල්කොට උපදවන ලද ධර්මකොටස) සම්මාසතිය ධර්මපදය, (සිහිය මුල්කොට උපදවන ලද ධර්ම කොටස) සම්‍යක්සමාධිධර්මපදය, (සමාධිය මුල්කොට උපදවන ධර්ම කොටස) (යන සතරය.)

“ධර්ම සමාදාන සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, වර්තමානයෙහි දුක්වූද මත්තෙහි දුක් විපාක ඇත්තාවූද ධර්මසමාදානයක් ඇත්තේය. ඇවැත්නි, වර්තමානයෙහි දුක්වූද, මත්තෙහි සැප විපාක ඇත්තාවූද ධර්මසමාදානයක් ඇත්තේය. ඇවැත්නි, වර්තමානයෙහි සැපවූද මත්තෙහි දුක් විපාක ඇත්තාවූද ධර්ම සමාදානයක් ඇත්තේය. ඇවැත්නි, වර්තමානයෙහි සැපවූද, මත්තෙහි සැප විපාක ඇත්තාවූද ධර්ම සමාදානයක් ඇත්තේය. (යන සතරයි)

“ධර්මස්කන්ධ (ධර්මසමූහ) සතරක් වෙත්. සීලස්කන්ධය, සමාධි ස්කන්ධය, ප්‍රඥාස්කන්ධය, විමුක්තිස්කන්ධය, (යන සතරයි.)

“බල සතරක් වෙත්. වීර්යය බලය, ස්මෘති බලය, සමාධි බලය, ප්‍රඥා බලය (යන සතරයි)

“අධිෂ්ඨාන සතරක් වෙත්. ප්‍රඥා අධිෂ්ඨානය, සත්‍යාධිෂ්ඨානය, ත්‍යාගාධිෂ්ඨානය, ව්‍යපසම (සංසිඳීම) අධිෂ්ඨානය, (යන සතරයි)

“ප්‍රශ්නය ව්‍යාකරණ (ප්‍රශ්න විසඳීම්) සතරක් වෙත්. ඒකාන්තයෙන් විසඳිය යුතුවූ ප්‍රශ්නය, අසා බලා විසඳිය යුතුවූ ප්‍රශ්නය, බෙදා විසඳිය යුතුවූ ප්‍රශ්නය, (නොවිසඳා) තැබිය යුතුවූ ප්‍රශ්නය, (යන සතරයි)

“කර්ම සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, කෘෂ්ණවූ (කළු හෝ නරක) කෘෂ්ණ විපාක (පව් පලදීම්) ඇත්තාවූ කර්මයක් ඇත. ඇවැත්නි, ශුක්ලවූ (සුදු හෝ හොඳ) ශුක්ල විපාක ඇත්තාවූ කර්මයක් ඇත්තේය. ඇවැත්නි, කෘෂ්ණ හා ශුක්ලවූද කෘෂ්ණ හා ශුක්ල විපාක ඇත්තාවූද කර්මයක් ඇත. ඇවැත්නි, කෘෂ්ණ නොවූ ශුක්ල නොවූද කෘෂ්ණ හා ශුක්ල නොවූ විපාක ඇත්තාවූද කර්මයක් ඇත. (එය) කර්මයන්ගේ ක්ෂයකිරීම (නැතිකිරීම) පිණිස පවතියි.

ප්‍රත්‍යක්ෂ කටයුතුවූ ධර්ම සතරක් වෙත්. පූර්වෙ නිවාසය (යට ජාතිවල සිටි තැන්) ස්මෘතියෙන් (සිහිකිරීමෙන්) ප්‍රත්‍යක්ෂ කටයුතුය. සත්වයන්ගේ චුතූපපාතය (මියයාම හා ඉපදීම) දිවසින් ප්‍රත්‍යක්ෂ කටයුතුය. අෂ්ට විමොක්ෂයෝ නාමකයින් (සමග එක්ව උපන් නාමකයින්) ප්‍රත්‍යක්ෂ කටයුතුය. ආශ්‍රවයන්ගේ ක්ෂයකිරීම (කෙළෙස් අවසන් කිරීම) ප්‍රඥායෙන් (අර්හත්ඵල ඥානයෙන්) ප්‍රත්‍යක්ෂ කටයුතුය. (යන සතරයි.)

“ඔඝ (සැඩ පහර) සතරක් වෙත්) කාමොඝය, භවොඝය, දිට්ඨොඝය, අවිජ්ජොඝය (යන සතරයි.)

“යොග (යෙදීම්) සතරක් වෙත්. කාමයොගය, භවයොගය, දිට්ඨි යොගය, අවිජ්ජායොගය, (යන සතරයි.)

“විසඤේඤාග (ක්ලෙශ සම්බන්ධය නැතිකිරීම්) සතරක් වෙත්. කාම යොගයන්ගේ විසංයොගය (හෙවත් අනාගාමි මාර්ගය) භව යොගයන්ගේ විසංයොගය (අර්හත් මාර්ගය) දිෂ්ටි යොගයන්ගේ විසංයොගය (සෝවාන් මාර්ගය) අවිද්‍යා යොගයන්ගේ විසංයොගය (අර්හත් මාර්ගය) (යන සතර)

“ග්‍රන්ථ (ගැට හෝ බැමි) සතරක් වෙත්. අභිධ්‍යා කාය ග්‍රන්ථය, ව්‍යාපාද කාය ග්‍රන්ථය, සීලබ්බතපරාමාස කාය ග්‍රන්ථය, ඉදංසච්චාභිනිචෙස (මෙයම සත්‍යය අනික හිස්යයි මෙසේ පැවති දෘෂ්ටිය) කාය ග්‍රන්ථය (යන සතරයි.)

උපාදාන (දැඩි ලෙස ගැනීම්) සතරක් වෙත්. කාම උපාදානය, දිට්ඨි උපාදානය, සීලබ්බත උපාදානය, අත්තවාද උපාදානය (යන සතරයි.)

යොනි (උත්පත්ති ක්‍රම) සතරක් වෙත්. අණ්ඩජ යොනිය (බීජයෙන් උපදින උත්පත්තිය) ජලාබුජ (මවු කුසක උපදින උත්පත්තිය,) සංසෙදජයොනිය (කුණු රොඩු ආදියෙහි උත්පත්තිය,) ඔපපාතික (එක්වර පහළවන උත්පත්තිය) යන උත්පත්ති සතරයි.

ගර්භාවක්‍රාන්ති (ගැබපිළිසිඳීම්) සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් දැනුමක් නැතිවම මව්කුස පිළිසිඳ ගනිති. දැනුමක් නැතිවම මව්කුසෙහි සිටිති. දැනුමක් නැතිවම මව් කුසින් නික්මෙති. මේ පළමුවන ගර්භාවක්‍රාන්තියයි.

“ඇවැත්නි, නැවත අනිකක්ද කියමි. මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් දැනගෙනම මව් කුස පිළිසිඳගනියි. නොදැන මව් කුසෙහි සිටියි. නොදැන මව්කුසින් නික්මෙයි. මේ දෙවන ගර්භාවක්‍රාන්තියයි.

“ඇවැත්නි, නැවත අනිකක්ද කියමි. මේ ලොකයෙහි ඇතමෙක් දැනගෙනම මව් කුස පිළිසිඳගනියි. දැනගෙනම මව් කුසෙහි සිටියි. නොදැන මව්කුසින් නික්මෙයි. මේ තෙවන ගර්භාවක්‍රාන්තියයි.

“ඇවැත්නි, නැවත අනිකක්ද කියමි. මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් දැනගෙනම පිළිසිඳ ගැනීම් වශයෙන් මව්කුසට බැස ගනියි. දැනගෙනම මව් කුසෙහි සිටියි. දැනගෙනම මව්කුසින් නික්මෙයි. මේ සතරවන ගර්භාවක්‍රාන්තියයි (යන සතරයි.)

“ආත්මභාව ප්‍රතිලාභ (උත්පත්ති ලැබීම්) සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, යම් උත්පත්තියෙක්හි ආත්ම සඤ්චෙතනාව (තමාගේ මෙහෙයීම) කරණකොටගෙනම චුතවෙයිද, අනුන්ගේ මෙහෙයවීම හේතුකොටගෙන චුතනොවෙයිද, එබඳු උත්පත්තියක් ඇත. ඇවැත්නි, යම් උත්පත්තියෙක්හි අනුන්ගේ මෙහෙයවීම නිසා චුතවන්නේද තමාගේ මෙහෙයීමෙන් චුතනොවන්නේද එබඳු උත්පත්තියක් ඇත්තේය. ඇවැත්නි, යම් උත්පත්තියෙක්හි තමාගේ මෙහෙයීමත් අනුන්ගේ මෙහෙයවීමත් නිසා චුතවන්නේද එබඳු උත්පත්තියක් ඇත්තේය. ඇවැත්නි, යම් උත්පත්තියෙක්හි තමාගේ මෙහෙයීමත් අනුන්ගේ මෙහෙයවීමත් නිසා චුතනොවන්නේද. එබඳු උත්පත්තියක් ඇත. (යන සතරයි)

“දක්ෂිණාවිසුද්ධි (දානය පිරිසිදුවන ක්‍රම) සතරක් වෙත්. ඇවැත්නි, දායකයා කෙරෙන් පිරිසිදුවන, ප්‍රතිග්‍රාහකයා (පිළිගන්නා) කෙරෙන් පිරිසිදු නොවන දානයක් ඇත්තේය ඇවැත්නි, ප්‍රතිග්‍රාහකයා කෙරෙන් පිරිසිදු වන දායකයා කෙරෙන් පිරිසිදු නොවන දානයක් ඇත්තේය. ඇවැත්නි, දායකයා කෙරෙන්ද පිරිසිදු නොවන ප්‍රතිග්‍රාහකයා කෙරෙන්ද පිරිසිදු නොවන දානයක් ඇත්තේය. ඇවැත්නි, දායකයා කෙරෙනුත් ප්‍රතිග්‍රාහකයා කෙරෙනුත් පිරිසිදුවන දානයක් ඇත්තේය (යන සතරයි.)

“සංග්‍රහ වස්තු සතරක් වෙත්. දානය, ප්‍රිය වචනය, අර්ථ චර්‍ය්‍යාවය, (හිත වැඩෙහි හැසිරීම) සමානාත්මතාවය, (යන සතරයි.)

“උතුම් නොවන ව්‍යවහාර සතරක් වෙත්. මුසාවාදය, පිසුණු (කේලාම්) වචන කීමය, ඵරුෂ වචන කීමය, හිස් වචන කීමය (යන සතරයි.)

“ආර්‍ය්‍යයන්ගේ ව්‍යවහාර සතරක් වෙත්. බොරු කීමෙන් වැළකීමය, කේලාම් කීමෙන් වැළකීමය, ඵරුෂ වචනයෙන් වැළකීමය, හිස්වූ කථාවෙන් වැළකීමය, (යන සතරයි.)

“අන්‍යවූද අනාර්‍ය්‍ය (උතුම් නොවූ) ව්‍යවහාර සතරක් වෙත්. නුදුටු දෙය දුටුවෙමියි කීමය, නොඇසූ දෙය ඇසුවෙමියි කීමය, නොහැඟුණු දෙය හැඟීමියි කීමය. නොදන්නා ලද්ද දන්නෙමියි කීමය. (යන සතරයි.)

“අන්‍යවූද ආර්‍ය්‍ය (උතුම්) ව්‍යවහාර සතරක් වෙත්. නුදුටු දෙය නුදුටිමියි කීමය, නොඇසූ දෙය නොඇසීමියි කීමය, නොහැඟි දෙය නොහැඟීමියි කීමය, නොදන්නා ලද්ද නොදනිමියි කීමය, (යන සතරයි.)

“අන්‍යවූද අනාර්‍ය්‍ය ව්‍යවහාර සතරක් වෙත්. දුටුදෙය නුදුටිමියි කීමය, ඇසූ දෙය නොඇසීමියි කීමය, හැඟිදෙය නොහැඟීමියි කීමය, දන්නාලද්ද නොදනිමියි කීමය (යන සතරයි)

අන්‍යවූද ආර්‍ය්‍ය ව්‍යවහාර සතරක් වෙත්. දුටු දෙය දුටු වෙමියි කීමය, ඇසූ දෙය ඇසීමියි කීමය, හැඟි දෙය හැඟීමියි කීමය, දන්නා ලද්ද දනිමියි කීමය, (යන සතරයි.)

“පුද්ගලයෝ සතර දෙනෙක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් තමහට තැවීම් ඇතිකිරීමෙහි යෙදුනේ තමා තවන්නෙක් වෙයි. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් අන්‍යයන් තැවීමෙහි යෙදුනේ අනුන් තවන්නෙක් වෙයි.

“ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් තමා තැවීමෙහි යෙදුනේ තමා තවන්නෙක්ද අනුන් තැවීමෙහි යෙදුනේ අනුන් තවන්නෙක්ද වේ.

“ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් තමා තැවීමෙහි නොයෙදුනේ, තමන් නොතවන්නෙක්ද අන්‍යයන් තැවීමෙහි නොයෙදුනේ, අනුන් නොතවන්නෙක්ද වේ. (යන සතරදෙනයි.)

“තමා නොතවන්නාවූද අනුන් නොතවන්නාවූද හෙතෙම මේ ආත්මයෙහිම, නිදුක්ව නිවී සැනහී සැප විඳිමින් ශ්‍රෙෂ්ඨවූ ආත්මයෙන් යුක්තව වාසය කරයි.

“අන්‍යවූද පුද්ගලයෝ සතර දෙනෙක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් තමහට හිත පිණිස පිළිපදින්නේ වේ. අනුන්ට හිත පිණිස නොපිළිපදින්නේ වේ.

“ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් අනුන්ට හිත පිණිස පිළිපදින්නේ වෙයි. තමහට හිත පිණිස නොපිළිපදියි.

“ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් තමහට හිත පිණිසද නොපිළිපදියි. අනුන්ට හිත පිණිසද නොපිළිපදියි.

“ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැම් පුද්ගලයෙක් තමහට හිත පිණිසද පිළිපදින්නේ වෙයි. අනුන්ට හිත පිණිසද පිළිපදින්නේ වෙයි. (යන සතරදෙනයි.)

“අන්‍යවූ පුද්ගලයෝ සතරදෙනෙක් වෙත්. අඳුරෙන් අඳුරට යන පුද්ගලයාය. අඳුරෙන් එලියට යන පුද්ගලයාය. එලියෙන් අඳුරට යන පුද්ගලයාය, එලියෙන් එලියට යන පුද්ගලයාය (යන සතරදෙනයි.)

“අන්‍යවූ පුද්ගලයෝ සතරදෙනෙක් වෙත්. සමණ මචලය (සෝවාන් පුද්ගලයාය,) සමණ පදුමය (සකෘදාගාමි පුද්ගලයාය,) සමණ පුණ්ඩරීකය (අනාගාමි පුද්ගලයාය,) සමණ සුඛුමාලය (අර්හත් පුද්ගලයාය) යන සතරදෙනයි.

“ඇවැත්නි, ඒ දන්නාවූ දක්නාවූ රහත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ සතර ධර්මයෝ මොනවට දෙශනා කරණ ලද්දාහ.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝකල් පවත්නේ වේද චිරස්ථායී වේද එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව මේ ධර්මය සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.”

පළමුවෙනි බණවර නිමි.

පඤ්චකං

ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් හොඳින් ප්‍රකාශ කරණ ලද්දාවූ ධර්මයෝ පස්දෙනෙක් වෙත්.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද චිරස්ථායී වේද එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව ඒ ධර්මය සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය, විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝ දෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

“ඒ කවර ධර්ම පසක්ද?

“රූපස්කන්ධය (රූප රාශිය) වෙදනා ස්කන්ධය (විඳීම් රාශිය) සංඥාස්කන්ධය, (හැඟීම් රාශිය) සංස්කාරස්කන්ධය (හැඟීම් විඳීම දෙක හැර ඉතිරි චෛතසික රාශිය) විඥානස්කන්ධය (සිත් රාශිය)යි මෙසේ ස්කන්ධ (රාශි) පසක් වෙත්.

“උපාදානස්කන්ධ (තණ්හා දිට්ඨි දෙකින් අල්වා ගනු ලබන ස්කන්ධ) පසකි. රූප උපාදානස්කන්ධය, වෙදනා උපාදානස්කන්ධය, සංඥාඋපාදානස්කන්ධය, සංස්කාර උපාදානස්කන්ධය, විඥාන උපාදානස්කන්ධය, (යන පසයි)

“කාමගුණ පසකි. කැමැතිවූ, මනාපවූ, ප්‍රියවූ, කාමයන් ඇසුරුකළාවූ, ඇළුම් කටයුතුවූ, ඇසින් දැකගතයුතුවූ රූපයෝ වෙත්. කණින් දැනගතයුතුවූ ශබ්දයෝ, නාසයෙන් ආඝ්‍රාණය කටයුතුවූ ගන්ධයෝ, දිවෙන් දැනගතයුතුවූ රසයෝ, කයින් දැනගතයුතුවූ, මනාපවූ ප්‍රියවූ කැමතිවූ කාමයන් ඇසුරු කළාවූ, ඇළුම් කටයුතුවූ, ස්පර්ශයෝ වෙත්. (යන පසයි)

“ගති පසක් වෙත්. නිරය, තිරිසන් යෝනිය, ප්‍රෙත ආත්මය, මනුෂ්‍යයෝය, දෙවියෝය. (යන පසයි)

“මාත්සර්‍ය්‍ය (මසුරුකම්) පසක් වෙත්. ආවාස මාත්ස්‍ය_ය, කුල මාත්සර්‍ය්‍යය, ලාභ මාත්සර්‍ය්‍යය, වර්ණ මාත්සර්‍ය්‍යය, ධර්ම මාත්සර්‍ය්‍යය, (යන පසයි)

“නීවරණ (වැලකීම්) පසක්වෙත්, කාමච්ඡන්දනීවරණය, ව්‍යාපාදනීවරණය, ථීනමිද්ධ නීවරණය, උද්ධච්චකුක්කුච්ච නීවරණය, විචිකිච්ඡා නීවරණය (යන පසයි)

“ඔරම්භාගිය සංයෝජන පසක් වෙත්. සත්කාය දෘෂ්ටිය (මමය, මාගේය යන හැඟීම) විචිකිච්ඡාව, (සැකය) සීලබ්බත පරාමාසය, කාමච්ඡන්දය, ව්‍යාපාදය, (යන පසයි)

“උද්ධම්භාගිය සංයෝජන පසක් වෙත්. රූපරාගය, අරූප රාගය, මානය, උද්ධච්චය, අවිජ්ජාය, (යන පසයි.)

“ශික්ෂාපද පසක් වෙත්. ප්‍රාණඝාතයෙන් වැළකීමය, සොර කමින් වැළකීමය, කාම මිථ්‍යාචාරයෙන් වැළකීමය, මුසාවාදයෙන් වැළකීමය, සුරාපානයෙන් වැළකීමය, (යන පසය.)

“අභව්‍ය (නුසුදුසු) කරුණු පසක් වෙත්. ඇවැත්නි, රහත්වූ මහණතෙම දැනගෙන සතෙකු නැසීමට අභව්‍ය වේ. (නුසුදුසු වේ.) රහත්වූ මහණ තෙම නුදුන් දෙයක් සොර සිතින් ගැනීමට නුසුදුසු වේ. රහත්වූ මහණ තෙම මෛථුන සේවනයට නුසුදුසු වේ. රහත්වූ මහණ තෙම දැන දැන බොරු කීමට නුසුදුසු වේ. රහත්වූ මහණ තෙම පෙර ගිහි කාලයෙහි මෙන් සන්නිධිකාර වශයෙන් (රැස්කර තබාගෙන) කාම වස්තූන් පරිභොග කරන්ට නුසුදුසු වේ. (යන පසයි)

“ව්‍යසන (විනාශ) පසක් වෙත්. ඤාති ව්‍යසනය, භොග ව්‍යසනය, රොග ව්‍යසනය, සීල ව්‍යසනය, දෘෂ්ටි ව්‍යසනය, (යන පසයි) ඇවැත්නි, සත්වයෝ ඤාති විනාශය හේතුකොට හෝ භොග විනාශය හේතුකොට හෝ රොග විනාශය හේතු කොට හෝ ශරීරය බිඳීමෙන් මරණින් මත්තෙහි සැප නැති හෙයින් අපාය නම්වූ, දුකටම තැන් වන හෙයින් දුර්ගති නම්වූ යටිකුරුවූ වැටෙන හෙයින් විනිපාත නම්වූ, නරකයෙහි නූපදිත්. ඇවැත්නි, සත්වයෝ සීල විනාශය හෙතුකොට හෝ දෘෂ්ටි විනාශය හේතුකොට හෝ ශරීරය බිඳීමෙන් මරණින් මත්තෙහි අපාය නම්වූ, දුර්ගති නම්වූ, විනිපාත නම්වූ නරකයෙහි උපදිත්.

“සම්පත් පසක් වෙත්. ඥාති සම්පත්ය, භොග සම්පත්ය, ආරොග්‍ය සම්පත්ය, සීල සම්පත්ය, දෘෂ්ටි සම්පත්ය (යන පසයි.)

“ඇවැත්නි, සත්වයෝ ඤාති සම්පත්තිය හේතුකොට හෝ භොග සම්පත්තිය හේතු කොට හෝ, ආරොග්‍ය සම්පත්තිය හේතු කොට හෝ, ශරීරය බිඳීමෙන් මරණින් මත්තෙහි සුගති නම්වූ ස්වර්ග ලොකයෙහි නූපදිත්. ඇවැත්නි, සත්වයෝ සීල සම්පත්තිය හේතු කොට හෝ දෘෂ්ටි සම්පත්තිය හේතු කොට හෝ ශරීරය බිඳීමෙන් මරණින් මතු සුගති නම්වූ ස්වර්ග ලොකයෙහි උපදිත්.

“දුස්සීලයාගේ සීල විපත්තියෙහි ආදීනව පසක් වෙත්. ඇවැත්නි මේ ශාසනයෙහි දුස්සීලතෙම සීල විපත්තියට පැමිණියේ ප්‍රමාදය හේතුකොට ගෙණ මහත් වස්තු විනාසයට පැමිණේ. දුස්සීලයාගේ සීල විපත්තියෙහි මේ පළමුවන ආදීනවයයි. නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, සීලවිපත්තියට පැමිණියාවූ දුස්සීලයාගේ අපකීර්තිය පැන නගියි. දුස්සීලයාගේ සීලවිපත්තියෙහි මේ දෙවන ආදීනවයයි. නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, සීලවිපත්තියට පැමිණියාවූ දුස්සීලයා ක්ෂත්‍රිය පිරිසකට හෝ බ්‍රාහ්මණ පිරිසකට හෝ ගෘහපති පිරිසකට හෝ ශ්‍රමණ පිරිසකට හෝ කිසියම් පිරිසකට පැමිණෙයි නම් භයින් හැකිලී පැමිණෙයි. දුස්සීලයාගේ සීල විපත්තියෙහි මේ තුන්වෙනි ආදීනවයයි. නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, සීල විපත්තියට පැමිණි දුස්සීලයා සිහි මුළාවී මැරෙයි. දුස්සීලයාගේ සීලවිපත්තියෙහි මේ සතරවන ආදීනවයයි. නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, සීලවිපත්තියට පැමිණි දුස්සීලයා ශරීරය බිඳීමෙන් මරණින් මතු අපාය නම්වූ, දුර්ගතිනම්වූ, විනිපාතනම්වූ, නරකයෙහි උපදියි. දුස්සීලයාගේ සීලවිපත්තියෙහි මේ පස්වන ආදීනවයයි.

“සිල්වත්හුගේ සීල සම්පත්තියෙහි ආනිසංස පසක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි සීලයෙන් සම්පූර්ණවූ සිල්වත් තෙමේ අප්‍රමාදය හේතු කොට මහත්වූ වස්තු රාශියට පැමිණේ. සිලවත්හුගේ සීල සම්පත්තියෙහි මේ පළමුවන ආනිසංසයයි. නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, සීලසම්පන්නවූ සිල්වත්හුගේ යහපත් කීර්තිය පැන නගියි. සිල්වත්හුගේ සීල සම්පත්තියෙහි මේ දෙවන ආනිසංසයයි. නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, සීලසම්පන්නවූ සිල්වත් තෙමේ ක්ෂත්‍රිය පිරිසකට හෝ බ්‍රාහ්මණ පිරිසකට හෝ ගෘහපති පිරිසකට හෝ ශ්‍රමණ පිරිසකට හෝ කිසියම් පිරිසකට පැමිණේ නම් භය නැතිව එඩිතරව පැමිණෙයි. සිල්වත්හුගේ සීල සම්පත්තියෙහි මේ තුන්වෙනි ආනිසංසයයි. නැවත අනිකක්ද කියමි, සීල සම්පන්නවූ සිල්වත් තෙමේ සිහි මුළානොවූයේ මැරෙයි. සිල්වත්හුගේ සීලසම්පත්තියෙහි මේ සතර වන ආනිසංසයයි. නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, සීලයෙන් යුක්තවූ සිල්වත් තෙම ශරීරය බිඳීමෙන් මරණින් මතු සුගති නම්වූ ස්වර්ගලොකයෙහි උපදියි. සිල්වත්හුගේ සීල සම්පත්තියෙහි මේ පස්වන ආනිසංසයයි.

“ඇවැත්නි, අනුන්ට චොදනා කරණු කැමැතිවූ චොදක භික්ෂුව විසින් ධර්ම පසක් තමා කෙරෙහි පිහිටුවා අන්‍යයාට චොදනා කටයුත්තේය. සුදුසු කාලයෙහි කියන්නෙමි, නුසුදුසු කාලයෙහි නොකියන්නෙමි. වූවක් කියන්නෙමි, නුවූවක් නොකියන්නෙමි, මිහිරි බසින් කියන්නෙමි, ඵරුෂ බසින් නොකියන්නෙමි, අර්ථයෙන් යුක්තවූවක් කියන්නෙමි, අනර්ථයෙන් යුක්තවූවක් නොකියන්නෙමි, මෛත්‍රියෙන් කියන්නෙමි, ක්‍රොධයෙන් නොකියන්නෙමි යන පසයි. ඇවැත්නි, අනුන්ට චොදනා කරණු කැමැතිවූ, චොදක භික්ෂුව විසින් මේ කරුණු පස තමා කෙරෙහි පිහිටුවා අනුන්ට චොදනා කටයුතුයි.

“ප්‍රධානියංග (වීර්යය කරණ මහණහුගේ අංග) පසක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම ශ්‍රද්ධාව ඇත්තේවෙයි, තථාගතයන් වහන්සේගේ බුද්ධත්වය අදහයි ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ කරුණෙන් රහත්ය, සම්‍යක්සම්බුද්ධය, විද්‍යාචරණ සම්පන්නය, සුගතය, ලොකවිදූය, අනුත්තරපුරිස දම්ම සාරථිය, දෙවි මිනිසුන්ට ශාස්තෘය, බුද්ධය, භගවත්යයි අදහයි.

“ස්වල්ප ආබාධ ඇත්තේ ඉතා ශීතද නොවූ ඉතා උෂ්ණද නොවූ මධ්‍යමවූ වීර්යයට සුදුසුවූ සමව ආහාර දිරවන ගින්නෙන් යුක්තවූයේ වෙයි. ශාස්තෲන්වහන්සේ කෙරෙහි හෝ නුවණැත්තාවූ සබ්‍රම්සරුන් (එකට වාසය කරන භික්ෂුන්) කෙරෙහි හෝ තමා පිළිබඳ කරුණු ඇතිසැටියෙන් ප්‍රකාශ කරන කපටිනොවූ රැවටිලි නැත්තෙක් වෙයි. අකුසල් දුරු කිරීම පිණිස කුසල් වැඩීම පිණිස, ශක්ති ඇතිව දැඩිවූ වීර්යය ඇතිව කුසල ධර්මයන්හි අත්නොහරිනලද වීර්යය ඇතිව පටන් ගන්නාලද වීර්යය ඇත්තේවෙයි. ආර්‍ය්‍යවූ, කලකිරීම ඇති කරන්නාවූ, හොඳින් දුක් නැතිකිරීමට පමුණුවන්නාවූ උදය ව්‍යයගාමිනී (ඇතිවීම හා නැතිවීම දක්වන) ප්‍රඥාවෙන් යුක්ත වූයේ ප්‍රඥාව ඇත්තේ වෙයි. (යන පසයි)

“සුද්ධාවාස පසක් වෙත්. අවිහය, අතප්පය, සුදස්සය, සුදස්සිය, අකනිට්ඨය, (යන පසයි)

“අනාගාමීහු පස්දෙනෙක් වෙත්, අන්තරා පරිනිබ්බායීය, උපහච්ච පරිනිබ්බායීය, අසඩ්ඛාර පරිනිබ්බායීය, සසඩ්ඛාර පරිනිබ්බායීය, උද්ධංසොත අකනිට්ඨාගාමීය, (යන පස්දෙනයි)

“චෙතොඛිල (චිත්තයාගේ තද බැව්) පසක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ශාස්තෲන් වහන්සේ කෙරෙහි සැක කරයි, විචිකිච්ඡා උපදවයි. නිශ්චය නොකරයි, නොපහදියි, ඇවැත්නි, යම් මේ භික්ෂුවක් තෙම ශාස්තෲන් වහන්සේ කෙරෙහි සැක කෙරේද, විචිකිච්ඡා උපදවාද නිශ්චය නොකෙරේද, නොපහදීද ඔහුගේ සිත වීර්යය පිණිස අනුයොගය පිණිස නිතර කිරීම පිණිස ප්‍රධානය පිණිස නොනැමෙයි. යමෙකුගේ සිත වීර්යය පිණිස අනුයොගය පිණිස නිතර කිරීම පිණිස ප්‍රධානය පිණිස නොනැමේද මේ පළමුවන චෙතොඛිලයයි (හිතේ ඇති තද බවයි.) නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණ තෙම ධර්මයෙහි සැක කෙරෙයි, විචිකිච්ඡා උපදවයි, සංඝයා කෙරෙහි සැක කරයි, විචිකිච්ඡා උපදවයි, ශික්ෂාවෙහි සැක කරයි, විචිකිච්ඡා උපදවයි, සබ්‍රම්සරුන් (එක්ව වසන සංඝයා) කෙරෙහි කිපියේ නොසතුටු සිත් ඇත්තේ, නැසුනු සිත් ඇත්තේ හටගත් හුල් ඇත්තේ වෙයි, ඇවැත්නි, යම් මේ මහණෙක් සබ්‍රම්සරුන් කෙරෙහි කිපියේ නොසතුටු සිත් ඇත්තේ නැසුනු සිත් ඇත්තේ හටගත් හුල් ඇත්තේ වේද ඔහුගේ සිත වීර්යය පිණිස අනුයොගය පිණිස නිතර කිරීම පිණිස ප්‍රධානය පිණිස නොනැමේ. යමෙකුගේ සිත වීර්යය පිණිස අනුයෝගය පිණිස නිතර කිරීම පිණිස ප්‍රධානය පිණිස නොනැමේද මේ පස්වන චෙතොඛිලයයි.

“සිත පිළිබඳ විනිබන්ධ (බැමි) පසක් වෙත්, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම කාමයන්හි පහව නොගිය රාගය ඇත්තේ, පහව නොගිය ඡන්දය ඇත්තේ, පහව නොගිය ප්‍රේමය ඇත්තේ, පහව නොගිය පිපාස ඇත්තේ පහව නොගිය පරිළාහ (දැවිල්ල) ඇත්තේ, පහව නොගිය තෘෂ්ණා ඇත්තේ වෙයි.

“ඇවැත්නි, යම් මේ මහණෙක් තෙම කාමයන්හි පහව නොගිය රාග ඇත්තේ, පහව නොගිය ඡන්දය ඇත්තේ, පහව නොගිය ප්‍රේමය ඇත්තේ පහව නොගිය පිපාසා ඇත්තේ පහව නොගිය පරිළාහය ඇත්තේ, පහව නොගිය තෘෂ්ණාව ඇත්තේ වේද, ඔහුගේ සිත වීර්යය පිණිස අනුයෝගය පිණිස නිතර කිරීම පිණිස ප්‍රධානය පිණිස නොනැමෙයි. යමෙකුගේ සිත වීර්යය පිණිස අනුයෝගය පිණිස නිතර කිරීම පිණිස ප්‍රධානය පිණිස නොනැමේද මේ පළමුවන චිත්ත විනිබන්ධය (හිතේ ඇතිවන බැම්ම) යි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම (තමාගේ) කයෙහි පහව නොගිය රාගය ඇත්තේ පහව නොගිය ඡන්දය (කැමැත්ත) ඇත්තේ, පහව නොගිය ප්‍රේමය ඇත්තේ, පහව නොගිය පිපාස ඇත්තේ, පහව නොගිය දැවිල්ල ඇත්තේ, පහව නොගිය තෘෂ්ණාව ඇත්තේ වෙයි. ඇවැත්නි යම් මේ මහණෙක්තෙම පහවනොගිය රාග ඇත්තේ පහවනොගිය ඡන්දය ඇත්තේ, පහවනොගිය ප්‍රෙමය ඇත්තේ, පහවනොගිය පිපාස ඇත්තේ, පහවනොගිය දැවිල්ල ඇත්තේ, පහව නොගිය තෘෂ්ණා ඇත්තේ වේද, ඔහුගේ සිත වීර්යය පිණිස, අනුයෝගය පිණිස, නිතර කිරීම පිණිස, ප්‍රධානය පිණිස නොනැමෙයි. යමෙකුගේ සිත වීර්යය පිණිස, අනුයොගය පිණිස, නිතර කිරීම පිණිස, ප්‍රධානය පිණිස නොනැමේද, මේ සිත පිළිබඳ දෙවන විනිබන්ධයයි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම තමාගෙන් අන්‍යවූ රූපයෙහි පහව නොගිය රාගය ඇත්තේ, පහවනොගිය ඡන්දය ඇත්තේ, පහවනොගිය ප්‍රෙමය ඇත්තේ, පහවනොගිය පිපාස ඇත්තේ, පහව නොගිය දැවිල්ල ඇත්තේ, පහව නොගිය තෘෂ්ණා ඇත්තේ වෙයි. ඇවැත්නි, යම් මේ මහණ තෙම පහව නොගිය රාගය ඇත්තේ, පහව නොගිය ඡන්දය ඇත්තේ, පහවනොගිය ප්‍රෙමය ඇත්තේ, පහව නොගිය පිපාස ඇත්තේ, පහව නොගිය දැවිල්ල ඇත්තේ, පහව නොගිය තෘෂ්ණා ඇත්තේ වේද, ඔහුගේ සිත වීර්යය පිණිස, අනුයොගය පිණිස, නිතර පැවැත්වීම පිණිස, ප්‍රධානය පිණිස නොනැමෙයි. යමෙකුගේ සිත වීර්යය පිණිස, අනුයොගය පිණිස, නිතර යෙදීම පිණිස, ප්‍රධානය පිණිස නොනැමේද, මේ සිත පිළිබඳ තුන්වන විනිබන්ධයයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණතෙම බඩ පිරෙන තෙක් වළඳා සයන සැපය, පස්ස (ඇලයෙන් ඇලයට හැරි හැරී නිදන) සැපය, නිද්‍රා සැපය යන මෙහි යෙදුනේ, වාසය කරයිද. ඔහුගේ සිත වීර්යය පිණිස, අනුයෝගය පිණිස, නිතර යෙදීම පිණිස, ප්‍රධානය පිණිස නොනැමෙයි. යමෙකුගේ සිත වීර්යය පිණිස, අනුයෝගය පිණිස, නිතර යෙදීම පිණිස ප්‍රධානය පිණිස, නොනැමේද මේ සිත පිළිබඳ සතරවන විනිබන්ධයයි.

“මේ සීලයෙන් හෝ ව්‍රතයෙන් හෝ තපසින් හෝ බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යයෙන් හෝ දෙවියෙක් හෝ වන්නෙමි, දෙවියන්ගෙන් එක්තරා කෙනෙකු හෝ වන්නෙමියි, මහණ තෙම කිසියම් දෙවි කොටසක් පතා බ්‍රහ්මචරියාවෙහි හැසිරේද ඔහුගේ සිත වීර්යය පිණිස, අනුයොගය පිණිස, නිතර යෙදීම පිණිස, ප්‍රධානය පිණිස, නොනැමෙයි, යමෙකුගේ සිත වීර්යය පිණිස, අනුයොගය පිණිස, නිතර යෙදීම පිණිස, ප්‍රධානය පිණිස නොහැසිරේද, මේ පස්වන චිත්තවිනිබන්ධය වේ.

“ඉන්ද්‍රිය පසක් වෙත්. චක්ෂු ඉන්ද්‍රිය, ශ්‍රොත ඉන්ද්‍රිය, ඝ්‍රාණ ඉන්ද්‍රිය, ජිව්හා ඉන්ද්‍රිය, කාය ඉන්ද්‍රියය (යන පසයි.)

“අනිකුදු ඉන්ද්‍රිය පසක් වෙත්. සුඛ ඉන්ද්‍රිය, දුක්ඛ ඉන්ද්‍රිය සොමනස්ස ඉන්ද්‍රිය, දොමනස්ස ඉන්ද්‍රිය, උපෙක්ෂා ඉන්ද්‍රිය යන පසයි.

“අනිකුදු ඉන්ද්‍රිය පසක් වෙත්. ශ්‍රද්ධා ඉන්ද්‍රිය, වීර්යය ඉන්ද්‍රිය, ස්මෘති ඉන්ද්‍රිය, සමාධි ඉන්ද්‍රිය, ප්‍රඥා ඉන්ද්‍රිය, යන පසයි.

“නිස්සරණීය (නික්මීම්) ධාතු පසක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි කාමයන් මෙනෙහි කරන්නාවූ භික්ෂුහුගේ සිත ඒ කාමයන්හි නොපැමිණෙයිද, නොපහදියිද, නොසිටියිද, බැසනොගනියිද, නෛෂ්ක්‍රම්‍යය (දශ අශුභයන්ගෙන් උපදවන ලද ප්‍රථම ධ්‍යානය) වනාහි සිහි කරන්නාවූ ඔහුගේ සිත නෛෂ්ක්‍රම්‍යයෙහි පැමිණෙයිද, පහදියිද, පිහිටයිද, බැසගනියිද, ඔහුගේ ඒ සිත යහපත් අරමුණට පැමිණෙන ලද්දේය. යහපත් කොට වඩන ලද්දේය. යහපත් කොට නැගී සිටින ලද්දේය. කාමයන්ගෙන් මිදුණේය, වෙන්වූයේය. කාමය නිසා දුක්වූ, දාහ සහිතවූ යම් ආශ්‍රව (කෙලෙස්) කෙනෙක් උපදිත්ද, හෙතෙම ඒ කෙලෙස්වලින් මිදුනේ වෙයි. හෙතෙම ඒ වෙදනාව නොවිඳියි. මේ කාමයන් කෙරෙන් නික්මීම යයි කියන ලදී.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, ව්‍යාපාදය (ක්‍රොධය) මෙනෙහි කරන්නාවූ භික්ෂුහුගේ සිත ව්‍යාපාදයෙහි නොපැමිණෙයිද නොපහදියිද නොසිටියිද බැස නොගනියිද මෛත්‍රිය ධ්‍යානය වනාහි මෙනෙහි කරන්නාවූ මොහුගේ සිත මෛත්‍රියෙන් උපදවනලද ධ්‍යානයට පැමිණෙයිද පහදියිද පිහිටයිද, බැසගනීද ඔහුගේ ඒ සිත යහපත් අරමුණට පැමිණෙනලදී. මනාකොට වඩනලදී. මනාකොට නැගීසිටින ලදී. මනාකොට බැසගන්නාලදී. ව්‍යාපාදයෙන් මිදුණේ වෙයි, වෙන්වූයේ වෙයි. ක්‍රොධය නිසා දුක්වූ දාහ සහිතවූ යම් ආශ්‍රව කෙනෙක් (කෙලෙස්) උපදිත්ද එයින් හෙතෙම මිදුනේ වෙයි. හෙතෙම ඒ වෙදනාව නොවිඳියි. මේ ව්‍යාපාදයෙන් නික්මීමයයි කියනලදී.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, සත්වහිංසාව මෙනෙහි කරන්නාවූ භික්ෂුහුගේ සිත සත්ව හිංසාවෙහි නොපැමිණෙයිද නොපහදියිද, නොසිටියිද, බැසනොගනියිද කරුණාධ්‍යානය වනාහි මෙනෙහි කරන්නාවූ ඔහුගේ සිත කරුණාධ්‍යානයට පැමිණෙයිද පහදියිද පිහිටයිද බැසගනියිද ඔහුගේ ඒ සිත යහපත් අරමුණට පැමිණෙනලදී. යහපත්කොට වඩනලදී. යහපත්කොට බැසගන්නාලදී. යහපත්කොට නැගීසිටිනලදී. විහිංසාවෙන් වෙන් වූයේ වෙයි. විහිංසාව නිසා දුක්වූ දැවීම් සහිතවූ, යම් ක්ලෙශයක් උපදිත්ද, ඔවුන්ගෙන් හෙතෙම මිදුනේ වෙයි. හෙතෙම ඒ වෙදනාව නොවිඳියි. මේ විහිංසාව කෙරෙන් නික්මීමයයි කියන ලදී.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, රූප මෙනෙහි කරන්නාවූ භික්ෂුහුගේ සිත රූපයන්හි නොපැමිණෙයිද, නොපහදියිද, නොසිටියිද, බැසනොගනියිද, අරූපධ්‍යාන වනාහි මෙනෙහි කරන්නාවූ භික්ෂුහුගේ සිත අරූපධ්‍යානයෙහි පැමිණෙයිද, පහදියිද, පිහිටයිද, බැසගනියිද, ඔහුගේ ඒ සිත අරමුණට යහපත්ව පැමිණෙනලදී යහපත්කොට වඩනලදී. යහපත්ව නැගී සිටිනලදී. බැසගන්නාලදී. රූපයන්ගෙන් මිදුනේ වෙන් වූයේ වෙයි. රූපය නිසා දුක්වූ දැවීම් සහිතවූ, යම් ක්ලේශයක් උපදිත්ද ඔවුන්ගෙන් හෙතෙම මිදුනේවෙයි. හෙතෙම ඒ වේදනාව නොවිඳියි. මේ රූපයන් කෙරෙන් නික්මීමයැයි කියන ලදී.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, පඤ්චඋපාදාන ස්කන්ධය (තෘෂ්ණා දෘෂ්ටි දෙකින් අල්වාගනු ලබන ස්කන්ධ පස) මෙනෙහිකරන්නාවූ භික්ෂුහුගේ සිත පඤ්චඋපාදාන ස්කන්ධයෙහි නොපැමිණෙයිද, නොපහදියිද, නොපිහිටයිද, බැසනොගනියිද, අර්හත්ඵල සමාපත්තිය වනාහි මෙනෙහි කරන්නාවූ ඔහුගේ සිත අර්හත්ඵල සමාපත්තියෙහි පැමිණෙයිද, පහදියිද, පිහිටයිද, බැසගනීද ඔහුගේ ඒ සිත අරමුණට යහපත්ව පැමිණෙනලදී. යහපත්කොට වඩනලදී. යහපත්ව නැගීසිටින ලදී. බැසගන්නා ලදී. පඤ්ච උපාදානස්කන්ධයන් ගෙන් මිදුනේ වෙන්වූයේ වෙයි. පඤ්ච උපාදානස්කන්ධය නිසා දුක්වූ දැවීම් සහිතවූ යම් කෙලෙස් කෙනෙක් උපදිත්ද ඔවුන් ගෙන් හෙතෙම මිදුනේ වෙයි. හෙතෙම ඒ වෙදනාව නොවිඳියි. මේ පඤ්ච උපාදානස්කන්ධයන් කෙරෙන් නික්මීමයයි කියනලදී.

“විමුත්තායතන (මිදීමට කරුණු) පසක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුහට ශාස්තෲන් වහන්සේ හෝ ගරු තන්හි සිටියාවූ තෙරුන් වහන්සේ කෙනෙක් හෝ ධර්මය දෙශනා කරයිද ඇවැත්නි, යම් යම් ආකාරයකින් භික්ෂුහට ශාස්තෲන්වහන්සේ හෝ ගරු තන්හි සිටියාවූ එක්තරා තෙර කෙනෙක් හෝ ධර්මය දෙශනා කෙරේද හෙතෙම ඒ ඒ ආකාරයෙන් ඒ ධර්මයෙහි අර්ථය දැනගන්නේ වෙයිද, බුද්ධධර්මය දැනගන්නේ වෙයිද අර්ථය දන්නාවූද බුද්ධධර්මය දන්නාවූද ඔහුට සතුට උපදියි. හටගත් සතුට ඇත්තහුට ප්‍රීතිය උපදියි. ප්‍රීති සිත් ඇත්තාහුගේ නාමකය සංසිඳෙයි සංසිඳුනු නාමකය ඇත්තේ සැපය විඳියි, සැප ඇත්තහුගේ සිත එකඟ වෙයි. මේ පළමුවන විමුත්තායතනය (මිදීම) යි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, භික්ෂූහට ශාස්තෲන් වහන්සේ හෝ ගරු තන්හි සිටියාවූ තෙරුන් වහන්සේ කෙනෙක් හෝ ධර්මය දෙශනා නොකෙරෙයි. එහෙත් හෙතෙම ඇසූ පරිදි, දැනගත් පරිදි, ධර්මය විස්තර වශයෙන් අනුන්ට දෙශනා කරයි.

“ඇවැත්නි, යම් යම් පරිද්දෙකින් භික්ෂු තෙම ඇසූ පරිදි දැනගත් පරිදි ධර්මය විස්තර වශයෙන් අනුන්ට දෙශනා කෙරේද ඒ ඒ පරිද්දෙන් හෙතෙම ඒ ධර්මයෙහි අර්ථය දැන ගන්නේත් වෙයි. බුද්ධධර්මය දැනගන්නේත් වෙයි. අර්ථය දැනගත්තාවූ බුද්ධධර්මය දැනගත්තාවූ ඔහුට සතුට උපදියි. සතුටු වූවහුට ප්‍රීතිය උපදියි. ප්‍රීති සිත් ඇත්තහුගේ නාමකය සංසිඳෙයි. සංසිඳුනු නාමකය ඇත්තේ සැපය විඳියි. සැප ඇත්තහුගේ සිත එකඟ වෙයි. මේ දෙවන විමුත්තායතනය (මිදීම) යි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, භික්ෂුහට ශාස්තෲන් වහන්සේ හෝ ගරු තන්හි සිටියාවූ එක්තරා තෙර කෙනෙක් හෝ ධර්මය දෙශනාද නොකරත්, ඇසූ පරිදි උගත් පරිදි හෙතෙම ධර්මය විස්තර වශයෙන් අනුන්ට දෙශනාද නොකරයි. එහෙත් ඇසූ පරිදි, උගත් පරිදි ධර්මය විස්තර වශයෙන් සජ්ජායනා කරයි (නැවත නැවත කියයි.)

“ඇවැත්නි, යම් යම් පරිද්දකින් මහණ තෙම ඇසූ පරිදි ධර්මය විස්තර වශයෙන් සජ්ජායනා කරයිද ඒ ඒ පරිද්දෙන් හෙතෙම ඒ ධර්මයෙහි අර්ථය දැනගත්තේද, බුද්ධ ධර්මය දැනගත්තේද වෙයි. අර්ථය දැනගත්තාවූද, බුද්ධ ධර්මය දැන ගත්තාවූද ඔහුට සතුට උපදියි. සතුටු වූවහුට ප්‍රීතිය උපදියි. ප්‍රීති සිත් ඇත්තාහුගේ නාමකය සංසිඳෙයි, සංසිඳුනු නාමකය ඇත්තේ සැපය විඳියි. සැප ඇත්තහුගේ සිත එකඟ වෙයි. මේ තුන් වෙනි විමුත්තායතනය (මිදීම) යි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, භික්ෂුහට ශාස්තෲන් වහන්සේ හෝ ගරු තන්හි සිටියාවූ කිසියම් තෙර කෙනෙක් හෝ ධර්මදෙශනාද නොකරත්. ඒ භික්ෂුව ඇසූ පරිදි උගත් පරිදි ධර්මය විස්තර වශයෙන් අනුන්ට දෙශනාද නොකරයි. ඇසූ පරිදි උගත්පරිදි ධර්මය විස්තර වශයෙන් සජ්ජායනාද නොකරයි. එහෙත් ඇසූ පරිදි, උගත් පරිදි, ධර්මය සිතින් කල්පනා කරයි. විමසා බලයි, සලකා බලයි, ඇවැත්නි, යම් යම් පරිද්දෙකින් මහණ තෙම ඇසූ පරිදි, උගත් පරිදි ධර්මය සිතින් කල්පනා කෙරේද විමසා බලාද, සලකා බලාද, ඒ ඒ පරිද්දෙන් හෙතෙම ඒ ධර්මයෙහි අර්ථය දැනගත්තේද, බුද්ධ ධර්මය දැන ගත්තේද වෙයි, අර්ථය දැනගත්තාවූද, බුද්ධධර්මය දැනගත්තාවූද ඔහුට සතුට උපදියි. සතුටුවූවහුට ප්‍රීතිය උපදියි. ප්‍රීති සිත් ඇත්තහුගේ නාමකය සංසිඳෙයි, සංසිඳුනු නාමකය ඇත්තේ සැපය විඳියි, සැප ඇත්තහුගේ සිත එකඟ වෙයි, මේ සතරවන විමුත්තායතනය (මිදීම) යි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි ඇවැත්නි, භික්ෂුහට ශාස්තෲන් වහන්සේ හෝ ගරුතන්හි සිටියාවූ කිසියම් තෙරුන්වහන්සේ කෙනෙක් හෝ ධර්මය දෙශනාද නොකරත්. ඒ භික්ෂුව ඇසූ පරිදි, උගත් පරිදි, ධර්මය විස්තර වශයෙන් අනුන්ට දෙශනාද නොකරයි. ඇසූ පරිදි, උගත් පරිදි, ධර්මය විස්තර වශයෙන් සජ්ජායනාද නොකරයි, ඇසූපරිදි උගත් පරිදි, ධර්මය සිතින් කල්පනාද නොකරයි. විමසාද නොබලයි, සලකාද නොබලයි. එහෙත් ඔහු විසින් එක්තරා සමාධිනිමිත්තක් (අට තිස් අරමුණුවලින් ලැබූ එක්තරා සමාධියක්) යහපත්ව ඉගෙන ගන්නා ලද්දේද, යහපත්ව මෙනෙහි කරන ලද්දේද, යහපත්ව සිතින් දරණ ලද්දේද නුවණින් ප්‍රත්‍යක්ෂ කරන ලද්දේද වෙයි.

“ඇවැත්නි, යම් යම් පරිද්දකින් ඔහු විසින් එක්තරා සමාධි නිමිත්තක් හොඳින් උගන්නා ලද්දේ, හොඳින් මෙනෙහි කරන ලද්දේ, හොඳින් සලකා බලන ලද්දේ, ප්‍රඥාවෙන් ප්‍රත්‍යක්ෂ කරන ලද්දේ වේද, ඒ ඒ පරිද්දෙන් හෙතෙම ඒ ධර්මයෙහි අර්ථය දැනගත්තේද බුද්ධධර්මය දැනගත්තේද වෙයි. අර්ථය දැනගත්තාවූද, බුද්ධධර්මය දැනගත්තාවූද, ඔහුට සතුට උපදියි, සතුටු වූවහුට ප්‍රීතිය උපදියි, ප්‍රීති සිත් ඇත්තාහුගේ නාමකය සංසිඳේ, සංසිඳුණු නාම කය ඇත්තේ සැපය විඳියි. සැප ඇත්තහුගේ සිත එකඟ වෙයි. මේ පස්වන විමුත්තායතනයයි.

“විමුක්තිය (රහත් බව) මුහුකුරු වන්නාවූ සංඥා (හැඟීම්) පසක් වෙත්. අනිත්‍ය සංඥාය, අනිත්‍යයෙහි දුක්ඛ සංඥාය, දුකෙහි අනාත්මසංඥාය, ප්‍රහාණ සංඥාය, විරාග සංඥාය යන පසයි.

“ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මනාකොට ප්‍රකාශ කරන ලද්දාවූ මේ පසක් පසක්වූ ධර්මයෝ වෙත්.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද, චිරස්ථායී වේද, එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව මේ ධර්මය සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝ දෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

ඡක්කං

“ඇවැත්නි, දන්නාවූ, දක්නාවූ රහත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් යහපත් කොට ප්‍රකාශ කරන ලද්දාවූ සවැදෑරුම් ධර්ම කෙනෙක් වෙත්.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝකල් පවත්නේ වේද, චිරස්ථායී වේද, එසේ මේ ධර්මය සියල්ලන් විසින් එක්ව සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝ දෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

“කවර ධර්ම සයක්ද යත්?

“ආධ්‍යාත්මික (තමාකොට ගන්නා) ආයතන (කෙලෙස් උපදින හෙතු) සයක් වෙත්, චක්ඛු ආයතනය (ඇස,) සොත ආයතනය (කණ,) ඝාණ ආයතනය (නාසය,) ජිව්හා ආයතනය, (දිව,) කාය ආයතනය (ශරීරය,) මනො ආයතනය (හිත) යන සයයි.

“බාහිරවූ (පිටත්හි කොට ගන්නා) ආයතන සයක් වෙත්. රූප ආයතනය, ශබ්ද ආයතනය, ගන්ධ ආයතනය, රස ආයතනය, ස්පර්ශ ආයතනය, ධර්ම ආයතනය යන සයයි.

“විඤ්ඤාණ කාය (සිත්සමූහ) සයක් වෙත්. චක්ඛුවිඤ්ඤාණය, සොතවිඤ්ඤාණය, ඝාණවිඤ්ඤාණය, කායවිඤ්ඤාණය මනොවිඤ්ඤාණය, යන සයයි.

“ස්පර්ශකායයෝ (ස්පර්ශ සමූහ) සයක් වෙත්. චක්ඛුසම්ඵස්සය, සොතසම්ඵස්සය, ඝාණසම්ඵස්සය, ජිව්හාසම්ඵස්සය, කායසම්ඵස්සය, මනොසම්ඵස්සය යන සයයි.

“වෙදනා කායයෝ (විඳීම් සමූහ) සයක් වෙත්. චක්ඛුසම්ඵස්සයෙන් හටගත් විඳීම, සොතසම්ඵස්සයෙන් හටගත් විඳීම, ඝාණසම්ඵස්සයෙන් හටගත් විඳීම, ජිව්හාසම්ඵස්සයෙන් හටගත් විඳීම, කායසම්ඵස්සයෙන් හටගත් විඳීම, මනොසම්ඵස්සයෙන් හටගත් විඳීම යන සයයි.

“සංඥාකායයෝ (සංඥා සමූහ) සදෙනෙක් වෙත්. රූප සංඥාය, ශබ්ද සංඥාය, ගන්ධ සංඥාය, රසසංඥාය, ස්පර්ශ සංඥාය ධර්මසංඥාය යන සයයි.

“සඤ්චෙතනාකායයෝ (සිත මෙහෙයවීම්) සදෙනෙක් වෙත්. රූපසඤ්චෙතනාය, ශබ්දසඤ්චෙතනාය, ගන්ධසඤ්චෙතනාය, රසසඤ්චෙතනාය, පොට්ඨබ්බ සඤ්චෙතනාය, ධම්මසඤ්චෙතනාය යන සයයි.

“තෘෂ්ණා (ආශා සමූහ) සදෙනෙක් වෙත්. රූප තෘෂ්ණාය ශබ්ද තෘෂ්ණාය, ගන්ධ තෘෂ්ණාය, රස තෘෂ්ණාය, ස්පර්ශ තෘෂ්ණාය, ධර්ම තෘෂ්ණාය යන සදෙනාය.

“අගාරව (ගරු නොකිරීම්) සදෙනෙක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම ශාස්තෲන් කෙරෙහි උඩඟුව ගෞරව නැතිව වාසය කරයි. ධර්මය කෙරෙහි උඩඟුව ගෞරව නැතිව වාසය කරයි. සංඝයා කෙරෙහි උඩඟුව ගෞරව නැතිව වාසය කරයි. ශික්ෂාවෙහි උඩඟුව ගෞරව නැතිව වාසය කරයි. අප්‍රමාදයෙහි උඩඟුව ගෞරව නැතිව වාසය කරයි. දෙවැදෑරුම් පටිසන්ථාරයෙහි උඩඟුව ගෞරව නැතිව වාසය කරයි. යන මේ සයයි.

“ගාරව (ගරු කිරීම්) සදෙනෙක් වෙත්. මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම ශාස්තෲන් වහන්සේ කෙරෙහි යටහත් පැවතුම් ඇත්තේ ගෞරව සහිතව වාසය කරයි. ධර්මයෙහි යටහත් පැවතුම් ඇත්තේ ගෞරව සහිතව වාසය කරයි. සංඝයා කෙරෙහි යටහත් පැවතුම් ඇත්තේ ගෞරව සහිතව වාසය කරයි. ශික්ෂාවෙහි යටහත් පැවතුම් ඇත්තේ ගෞරව සහිතව වාසය කරයි. අප්‍රමාදයෙහි යටහත් පැවතුම් ඇත්තේ ගෞරව සහිතව වාසය කරයි. දෙවැදෑරුම් පටිසන්ථාරයෙහි යටහත් පැවතුම් ඇත්තේ ගෞරව සහිතව වාසය කරයි යන සදෙනයි.

“සොමනස්සූපවිචාරයෝ (සොම්නස් සහගත කරුණු සොයා බැලීම්) සදෙනෙක් වෙත්. ඇසින් රූප දැක සතුටට කරුණුවූ රූප සොයා බලයි. කණින් ශබ්ද අසා නැහැයෙන් ගන්ධය දැන දිවෙන් රසය විඳ, කයෙන් ස්පර්ශ කොට සිතින් ධර්මය දැන, සතුටට කරුණුවූ ධර්මය සොයා බලයි.

“දොමනස්සූපවිචාරයෝ (අසතුටු සහිත කරුණු සොයා බැලීම්) සදෙනෙක් වෙත්. ඇසින් රූපය දැක අසතුටට කරුණුවූ රූපය සොයා බලයි. කණින් ශබ්දය අසා, නාසයෙන් ගඳ සුවඳ දැන, දිවෙන් රසය විඳ, කයින් ස්පර්ශය විඳ, සිතින් ධර්ම අරමුණු දැන අසතුටට කරුණුවූ ධර්ම අරමුණු සොයා බලයි.

“උපෙක්ෂා උපවිචාරයෝ (මැදහත් කරුණු සොයාබැලීම්) සදෙනෙක් වෙත්. ඇසින් රූපය දැක, උපෙක්ෂාවට කරුණුවූ රූපය සොයා බලයි. කණින් ශබ්දය අසා, නාසයෙන් ගඳ සුවඳ දැන, දිවෙන් රසය දැන, ශරීරයෙන් ස්පර්ශය විඳ, සිතින් ධර්ම අරමුණු දැන උපෙක්ෂාවට කරුණුවූ ධර්ම අරමුණු සොයා බලයි.

“සාරණීය ධර්මයෝ (සිහි කටයුතු ධර්ම) සදෙනෙක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණහු විසින් මෛත්‍රිසහගත කායකර්මය, එක්ව බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාවෙහි හැසිරෙන භික්ෂූන්ගේ ඉදිරියේද නොඉදිරියේද පවත්වන ලද්දේ වෙයිද, ප්‍රිය කරන්නාවූ ගරු කරන්නාවූ සිහි කටයුතුවූ මේ ධර්මයද සංග්‍රහය පිණිසද විවාද නොකිරීම පිණිසද නොවෙහෙසීම පිණිසද සමගිය පිණිසද, එක්වීම පිණිසද පවතියි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, භික්ෂූහු විසින් මෛත්‍රී සහගත වාක්කර්මය, එක්ව බ්‍රහ්මචරියාවෙහි හැසිරෙන භික්ෂූන්ගේ ඉදිරියෙහිද නොඉදිරියේද පවත්වන ලද්දේ වෙයිද, සිහි කට යුතුවූ ප්‍රිය කරන්නාවූ, ගරු කරන්නාවූ, මේ ධර්මයද සංග්‍රහය පිණිසද විවාද නොකිරීම පිණිසද නොවෙහෙසීම පිණිසද සමගිය පිණිසද එක්වීම පිණිසද පවතී.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුව විසින් මෛත්‍රී සහගත මනොකර්මය, එක්ව බ්‍රහ්මචරියාවෙහි හැසිරෙන භික්ෂූන්ගේ ඉදිරියෙහිද නොඉදිරියෙහිද ප්‍රිය කරන්නාවූ ගරු කරන්නාවූ සිහි කටයුතුවූ මේ ධර්මයද සංග්‍රහය පිණිසදවිවාද නොකිරීම පිණිසද නොවෙහෙසීම පිණිසද සමගිය පිණිසද එක්වීම පිණිසද පවතී.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, භික්ෂුවට ධාර්මිකවූ, දැහැමින් ලැබුණු යටත්පිරිසෙයින් පාත්‍රයට ලැබුණාවූද යම් ඒ ලාභයෝ වෙත්ද? ඒ භික්ෂුව එබඳු ලාභ, එක්ව මහණදම් පුරණ සිල්වතුන් සමග බෙදා නොගෙන නොවළඳන්නෙක්, බෙදා සාධාරණකොට වලඳන්නෙක් වන්නේද සිහිකටයුතුවූ, ප්‍රිය කරන්නාවූ, ගරු කරන්නාවූ මේ ධර්මයද සංග්‍රහය පිණිසද අවිවාදය පිණිසද අවිහිංසාව පිණිසද සමගිය පිණිසද එක්වීම පිණිසද පවතියි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණ තෙම කඩ නොවූ සිදුරු නොවූ කබර නොවූ කැලැල් නොවූ දාස බැවින් මිදුනාවූ, නුවණැත්තන් විසින් පසස්නා ලද්දාවූ, තෘෂ්ණාදියෙන් නොබැඳුණු සමාධිය පිණිස පවත්නාවූ යම් මේ සීලයෝ වෙත්ද එබඳු සීලයන්හි, එකට මහණදම් පුරණ භික්ෂූන් ඉදිරියෙහිද නොඉදිරියෙහිද සීලයෙන් සමාන බවට පැමිණ වාසය කරයිද ප්‍රිය කරන්නාවූ ගරු කරන්නාවූ සිහිකටයුතුවූ මේ ධර්මයද සංග්‍රහය පිණිසද විවාද නොකිරීම පිණිසද නොවෙහසීම පිණිසද සමගිය පිණිසද එක්වීම පිණිසද පවතී.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණතෙම උතුම්වූද නිවණට පමුණුවන්නාවූද ඊට අනුව පිළිපදින්නහුගේ යහපත්ව දුක් නැතිකිරීම පිණිස පවත්නාවූද යම් ඒ දෘෂ්ටියක් ඇත්තීද, එබඳු දෘෂ්ටියෙන්, එකට මහණදම් පුරණ භික්ෂූන් ඉදිරියෙහිද නොඉදිරියෙහිද දෘෂ්ටි සාමාන්‍යයට (දෘෂ්ටියෙන් සම බවට) පැමිණ වාසය කරයිද ප්‍රිය කරන්නාවූ ගරු කරන්නාවූ සිහිකටයුතුවූ මේ ධර්මයද සංග්‍රහය පිණිසද අවිවාදය පිණිසද අවිහිංසාව පිණිසද සමගිය පිණිසද එක්වීම පිණිසද පවතියි (යන සදෙනයි.)

“විවාද මූලයෝ (විවාදයට මුල්) සදෙනෙක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම ක්‍රොධ කරන්නේ බද්ධවෛර (බැඳගත්තරහ) ඇත්තේ වෙයි. ඇවැත්නි, යම් මේ මහණෙක් ක්‍රොධ කරන්නේ බද්ධ වෛර ඇත්තේ වේද, හෙතෙම ශාස්තෲන් වහන්සේ කෙරෙහිද ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් නැතිව වාසය කරයි. ධර්මය කෙරෙහිද, ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් නැතිව වාසය කරයි. සංඝයා කෙරෙහිද ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් නැතිව වාසය කරයි. ශීලයද මනාකොට නොපුරන්නේ වෙයි. ඇවැත්නි, යම් මේ මහණෙක් ශාස්තෲන් වහන්සේ කෙරෙහි ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් නැතිව වාසය කෙරේද ධර්මය කෙරෙහි ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් නැතිව වාසය කෙරේද, සංඝයා කෙරෙහි ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් නැතිව වාසය කෙරේද, ශීලය හොඳින් නොපුරයිද හෙතෙම සංඝයා කෙරෙහි විවාද උපදවයි. ඒ විවාදය බොහෝදෙනාට අහිත පිණිසද බොහෝදෙනාට නොසැප පිණිසද බොහෝදෙනාට අනර්ථ පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට අහිත පිණිසද දුක් පිණිසද වන්නේය.

“ඇවැත්නි, තෙපි ඉදින් මෙබඳුවූ විවාදයට මුල් කාරණයක්, එකට වාසයකරන පිරිසෙහි හෝ පිට පිරිසක හෝ දක්නාහුද ඇවැත්නි, තෙපි එහි ඒ ලාමකවූ විවාද මූලය දුරුකිරීම පිණිස උත්සාහ කරන්නහුය. ඇවැත්නි, ඉදින් තෙපි මෙබඳුවූ විවාද මූලය තම පිරිසෙහි හෝ පිට පිරිසක හෝ නොදක්නාහුද, ඇවැත්නි, තෙපි එහි ලාමකවූ ඒ විවාද මූල මතු නොවැඩීම පිණිස පිළිපදින්නාහුය. මෙසේ මේ ලාමකවූ විවාද මූලයාගේ විනාසය වේ. මෙසේ මේ ලාමකවූ විවාද මූලයාගේ මත්තෙහි නොවැඩීම වේ.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණ තෙම ගුණමකු වූයේ යුගග්‍රාහී (තමාත් ගුණවතුන් හා සමාන කරන්නෙක්) වෙයිද ඊෂ්‍යාකරන්නෙක් මසුරු වූවෙක් වෙයිද කපටි මායා ඇත්තේ වෙයිද පවිටු ආසා ඇත්තේ මිථ්‍යාදෘෂ්ටික වෙයිද තමා ගත් මතයම තදින් ගන්නේ දැඩිකොට ගන්නේ අත්නොහැරිය හැක්කෙක් වෙයිද, යම් ඒ භික්ෂුවක් තෙම තමන් ගත් මතයම තදින් ගන්නෙක් දැඩිකොට ගන්නෙක් අත්නොහැරිය හැක්කෙක් වේද, හෙතෙම ශාස්තෲන්වහන්සේ කෙරෙහිද, ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් රහිතව වාසය කරයි. ධර්මය කෙරෙහිද ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් නැතිව වාසය කරයි, සංඝයා කෙරෙහිද ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් නැතිව වාසය කරයි. ශීලයද සම්පූර්ණ නොකරයි. ඇවැත්නි, යම් ඒ භික්ෂුවක් තෙම ශාස්තෲන්වහන්සේ කෙරෙහි ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් නැතිව වාසය කෙරේද, ධර්මය කෙරෙහි ගෞරව නැත්තේ යටහත් පැවතුම් නැතිව වාසය කෙරේද සංඝයා කෙරෙහි ගෞරව නැත්තේ යටත් පැවතුම් නැතිව වාසය කෙරේද, ශික්ෂාව සම්පූර්ණ නොකරයිද, හෙතෙම සංඝයා කෙරෙහි විවාද උපදවයි. ඒ විවාදය බොහෝ දෙනාට අහිත පිණිසද, බොහෝ දෙනාට නොසැප පිණිසද, බොහෝ දෙනාට අනර්ථ පිණිසද, දෙවිමිනිසුන්ට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස වන්නේය.

“ඇවැත්නි, ඉදින් තෙපි මෙබඳු විවාද මූලයක් තම පිරිසෙහි හෝ පිටත් පිරිසක හෝ දැක්කාහු නම්, ඇවැත්නි, තෙපි එහි ඒ ලාමකවූ විවාද මූලය (විවාදයට හෙතුව) නැති කිරීම පිණිස උත්සාහ කරන්නාහුය. ඇවැත්නි, ඉදින් තෙපි මෙබඳුවූ විවාද මූලය (විවාදයට හේතුව) තම පිරිසෙහි හෝ පිටත් පිරිසක හෝ නොදක්නාහු නම් ඇවැත්නි, තෙපි එහි පහත්වූ විවාද මූලයක් මතු පහළ නොවීම පිණිස පිළිපදින්නාහුය. මෙසේ මේ ලාමකවූ විවාද මූලයාගේ විනාශය වෙයි. මෙසේ මේ ලාමකවූ විවාද මූලයාගේ මත්තෙහි නොවැඩීම වේ, (යන සයයි)

“ධාතු සයක් වෙත්. පඨවි ධාතුය, ආපො ධාතුය, තෙජො ධාතුය, වායො ධාතුය, ආකාශ (හිස් බව) ධාතුය, විඤ්ඤාණ ධාතුය (යන සයයි.)

“නිස්සරණීය ධාතු (මිදීම් ධාතු) සයක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම මෙසේ කියන්නේය. ඇවැත්නි, මෛත්‍රී සමාධිය වනාහි මා විසින් වඩන ලදී. බොහෝ සේ වඩන ලදී. නැවත නැවත වඩන ලදී. වස්තු වශයෙන් කරණ ලදී, අනුව පවතින ලදී, පුරුදු කරණ ලදී, හොඳින් පටන්ගන්නා ලදී, එතකුදු වුවත්, ක්‍රොධය මාගේ සිත හාත්පසින් මැඩගෙන සිටීයයි (කියයි.) එසේ නොකියවයි ඔහුට කියයුතු වන්නේය. ආයුෂ්මත් තෙමේ මෙසේ නොකියාවා, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස් නොකියාවා, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස් කීම සුදුසු නොවේ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහි මෙසේ නොවදාරන්නාහ. ඇවැත්නි, වඩන ලද්දාවූද, බොහෝසේ වඩන ලද්දාවූද, නැවත නැවත වඩනා ලද්දාවූද, වස්තු වශයෙන් කරණ ලද්දාවූද, ඒ අනුව හැසිරෙන ලද්දාවූද, පුරුදු කරණ ලද්දාවූද, හොඳින් පටන්ගන්නා ලද්දාවූද, මෛත්‍රී සමාධිය ඇති කල්හි ඔහුගේ හිත ක්‍රෝධය විසින් හාත්පසින් මැඩගෙන සිටියි යන යම් කාරණයක් වේනම් එය නොසිදුවිය හැක්කකි. එසේ වන්නට අවකාශයක් නැත. ඇවැත්නි, යම් මේ මෛත්‍රී සමාධියක් වේද, මෙය ක්‍රොධයාගේ නිස්සරණය වේ. (ක්‍රොධයෙන් මිදීම වෙයි.)

“ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම මෙසේ කියන්නේය. ඇවැත්නි, කරුණා සමාධිය වනාහි මා විසින් වඩන ලදී, බොහෝසේ වඩන ලදී, නැවත නැවත වඩනලදී. වස්තු වශයෙන් කරණලදී, ඒ අනුව හැසිරෙනලදී, පුරුදුකරණ ලදී, හොඳින් පටන්ගන්නාලදී, එතකුදුවුවත් මාගේ සිත විහෙසය (හිංසාකිරීමේ කැමැත්ත) හාත්පස මැඩගෙන සිටීයයි (කියයි.)

“මෙසේ නොකියවයි ඔහුට කියයුතු වන්නේය. ආයුෂ්මත් තෙමේ මෙසේ නොකියාවා, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස් නොකියාවා, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස් කීම නොමැනවි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහි මෙසේ නොවදාරන්නාහ.

“ඇවැත්නි, වඩනා ලද්දාවූද, බොහොසේ වඩනා ලද්දාවූද, නැවත නැවත වඩනාලද්දාවූද, වස්තු වශයෙන් කරණ ලද්දාවූද, ඒ අනුව හැසිරෙන ලද්දාවූද, පුරුදු කරණ ලද්දාවූද, හොඳින් පටන්ගන්නා ලද්දාවූද කරුණා සමාධිය ඇතිකල්හි ඔහුගේ සිත විහෙසය (හිංසා කිරීමේ කැමැත්ත) හාත්පස මැඩගෙන සිටින්නේය යන යම් කාරණයක් වේ නම් එය නොසිදුවිය හැක්කකි. ඇවැත්නි, කරුණා හිත වනාහි විහෙසයාගේ නිස්සරණය මැයි. (හිංසා කිරීමෙන් මිදීමයි.)

“ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම මෙසේ කියන්නේය. ඇවැත්නි, මා විසින් මුදිතා සමාධිය වඩනලදී, බොහෝ සේ වඩනලදී, නැවත නැවත වඩනලදී, වස්තු වශයෙන් කරණ ලදී. ඒ අනුව හැසිරෙනලදී, පුරුදු කරණලදී, හොඳින් පටන්ගන්නා ලදී, එතකුදු වුවත්, අරතිය (නොඇල්ම) මාගේ සිත හාත්පස මැඩගෙන සිටීයයි (කියයි) එසේ නොකියවයි ඔහුට කිය යුතු වන්නේය. ආයුෂ්මත් තෙමේ මෙසේ නොකියාවා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස් නොකියාවා, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස් කීම නොමැනවි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වනාහි මෙසේ නොවදාරන්නාහ.

“ඇවැත්නි, වඩන ලද්දාවූද, බොහෝසේ වඩන ලද්දාවූද, නැවත නැවත වඩනලද්දාවූද, වස්තු වශයෙන් කරණ ලද්දාවූද, ඒ අනුව හැසිරෙන ලද්දාවූද, පුරුදුකරණ ලද්දාවූද, හොඳින් පටන්ගන්නා ලද්දාවූද, මුදිතා සමාධිය ඇති කල්හි අරතිය ඔහුගේ සිත හාත්පස මැඩගෙන සිටින්නේය යන කාරණයක් වේ නම් එය නොසිදුවිය හැක්කකි. ඊට අවකාශයක් නැත. ඇවැත්නි, මුදිතා සමාධිය වනාහි අරතියගේ නිස්සරණය වේමැයි. (නො ඇල්මෙන් මිදීමයි.)

“ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම මෙසේ කියන්නේය. ඇවැත්නි, උපෙක්ෂා සමාධිය වනාහි මා විසින් වඩන ලදී, බොහෝසේ වඩනලදී. නැවත නැවත වඩනලදී. වස්තු වශයෙන් කරණලදී. ඒ අනුව පවතිනලදී. පුරුදු කරන ලදී. හොඳින් පටන්ගන්නාලදී, එතකුදු වුවත් රාගය මාගේ සිත හාත්පස මැඩගෙන සිටීයයි (කියයි.) ඔහුට එසේ නොකියවයි කියයුතු වන්නේය. ‘ආයුෂ්මත් තෙමේ මෙසේ නොකියාවා, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස් නොකියාවා, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස් කීම නොමැනවි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ නොවදාරන්නාහ, ඇවැත්නි, වඩන ලද්දාවූද, බොහෝ සේ වඩන ලද්දාවූද, නැවත නැවත වඩන ලද්දාවූද, වස්තු වශයෙන් කරන ලද්දාවූද, ඒ අනුව පවත්වන ලද්දාවූද, පුරුදුකරණ ලද්දාවූද, හොඳින් පටන්ගන්නා ලද්දාවූද, උපෙක්ෂා සමාධිය ඇති කල්හි රාගය ඔහුගේ සිත හාත්පස මැඩගෙන සිටින්නේය යන යම් කාරණයක් වේ නම් එය නොසිදුවිය හැක්කකි. ඊට අවකාශයක් නැත. ඇවැත්නි, මේ උපෙක්ෂා සමාධිය රාගයට නිස්සරණය (මිදීම) වේ මැයි.

“ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම මෙසේ කියන්නේය. ඇවැත්නි, අනිමිත්ත චෙතො විමුක්තිය (අර්හත්ඵල සමාපත්තිය) මා විසින් වඩනලදී, බොහෝසේ වඩනලදී නැවත නැවත වඩනලදී, වස්තු වශයෙන් කරණලදී, ඒ අනුව පවත්නාලදී. පුරුදු කරණලදී, හොඳින් පටන්ගන්නාලදී, එතකුදු වුවත්, මාගේ හිත රාගයට හෙතුවූ ආරම්මණයන්හි හැසිරෙන්නේයයි කියයි. ඔහුට එසේ නොකියවයි කියයුතු වන්නේය. ආයුෂ්මත් තෙමේ මෙසේ නොකියාවා, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස්නොකියාවා, භාග්‍යවතුන්වහන්සේට දොස්කීම නොමැනවි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ නොවදාරන්නාහ.

“ඇවැත්නි, වඩන ලද්දාවූද බොහෝසේ වඩන ලද්දාවූද, නැවත නැවත වඩනලද්දාවූද, වස්තු වශයෙන් කරණ ලද්දාවූද, ඒ අනුව පවත්නා ලද්දාවූද, පුරුදු කරණ ලද්දාවූද, හොඳින් පටන්ගන්නා ලද්දාවූද අනිමිත්තචෙතො සමාධිය ඇති කල්හි ඔහුගේ හිත රාගාදියට හෙතුවූ ආරම්මණයන්හි හැසිරෙන්නේය. යන යම් කාරණයක් වේ නම් එය නොසිදුවිය හැක්කකි. ඊට අවකාශයක් නැත. ඇවැත්නි, මේ අනිමිත්තචෙතො විමුක්තිය සියලු නිමිත්තන්ට නිස්සරණය වේමය.

“ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම මෙසේ කියන්නේය. මාගේ ‘මම වෙමියි’ යන (හැඟීම) පහව ගියේ වෙයි, මෙතෙම ‘මම වෙමියි’ කියා ගන්නා දෙයක් නොදක්නෙමි. එතකුදුවුවත් කෙසේද කෙසේදැයි ගන්නා සැකය නමැති උල මාගේ සිත හාත්පස මැඩගෙන සිටීයයි (කියයි.)

“ඔහුට මෙසේ නොකියවයි කියයුතු වන්නේය. ආයුෂ්මත් තෙමේ මෙසේ නොකියාවා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස් නොකියාවා, භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දොස් කීම නොමැනවි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙසේ නොවදාරන්නාහ. ඇවැත්නි, ‘මම වෙමි’යි යන හැඟීම පහව ගිය කල්හි ‘මෙය මම වෙමි’යි, නොදක්නහුට කෙසේද කෙසේදැයි ගන්නා සැකය නමැති උල ඔහුගේ සිත හාත්පස මැඩගෙන සිටින්නේය යන යම් කාරණයක් වෙයිනම් එය සිදුවිය නොහැක්කකි. ඊට අවකාශයක් නැත.

“ඇවැත්නි, මේ ‘මම වෙමි’යි යන හැඟීමේ මුල් සිඳීමක් වේද, එය කෙසේද කෙසේදැයි ගන්නා විචිකිච්ඡා සල්ලයාගේ නිස්සරණය (මිදීම) වේමැයි (යන සදෙනයි.)

“අනුත්තරිය (උතුම් දේ) සයක් වෙත්. දස්සනානුත්තරිය (දැකීම් අතුරෙන් උසස් දැකීම,) සවණානුත්තරිය (ඇසීම් අතුරෙන් උසස් ඇසීම,) ලාභානුත්තරිය (ලැබීම් අතුරෙන් උසස් ලැබීම,) සික්ඛානුත්තරිය, (හික්මීම් අතුරෙන් උසස් හික්මීම,) පාරිචරියානුත්තරිය (උපස්ථාන අතුරෙන් උතුම් උපස්ථානය,) අනුස්සතානුත්තරිය (සිහිකිරීම් අතුරෙන් උතුම් සිහිකිරීම) (යන සයයි.)

“අනුස්මෘති (සිහි කිරීම්) සයක් වෙත්. බුද්ධානුස්මෘතිය, ධර්මානුස්මෘතිය, සංඝානුස්මෘතිය, සීලානුස්මෘතිය, ත්‍යාගානුස්මෘතිය, දෙවතානුස්මෘතිය (යන සයයි.)

“සතත විහරණ (රහතුන්ගේ නිතර වාසය කිරීම්) සයක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම ඇසින් රූපයක් දැක සතුටුද නොවෙයි, නොසතුටුද නොවෙයි, උපෙක්ෂාවෙන් යුක්තව සිහි නුවණින් යුක්තව වාසය කරයි. කණින් ශබ්දය අසා, නැහැයෙන් ගඳ සුවඳ දැන, දිවෙන් රසය විඳ, කයින් ස්පර්ශය දැන, සිතින් ධර්මඅරමුණු දැන සතුටුද නොවෙයි. නොසතුටුද නොවෙයි. උපෙක්ෂාවෙන් යුක්තව සිහි නුවණින් යුක්තව වාසය කරයි. (යන සයයි)

“අභිජාති (ජාති) සයක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතමෙක් නීච කුලයෙහි උපන්නේම නීච ධර්මය උපදවයි. (දුස් සීල ධර්මය රැස්කරයි.) ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතමෙක් හීන කුලයෙහි උපන්නේම උසස් ධර්ම උපදවයි. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් පහත් කුලයෙහි උපන්නේද පහත් විපාක දෙන ස්වභාවයද නැති උසස් විපාකදෙන ස්වභාවයද නැති රහත් බව උපදවයි. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතමෙක් උසස් කුලයෙහි උපන්නේ යහපත් ධර්මය උපදවයි. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතමෙක් උසස් කුලයෙහි උපන්නේම පහත් ධර්ම උපදවයි. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් උසස් කුලයෙහි උපන්නේ පහත් විපාක දෙන ස්වභාවයද නැති උසස් විපාක දෙන ස්වභාවයද නැති රහත් බව උපදවයි. (යන සයයි)

“නිර්වෙධභාගිය සංඥා (නිවණට පමුණුවන්නාවූ සංඥාවෝ) සයක් වෙත්. අනිත්‍ය සංඥාය, අනිත්‍යයෙහි දුක්ඛ සංඥාය, දුකෙහි අනාත්ම සංඥාය ප්‍රහාණ (දුරුකිරීම) සංඥාය, විරාග (නොඇල්ම) සංඥාය, නිරොධය දක්නාවූ සංඥාය යන සයයි.

ඇවැත්නි, දන්නාවූ, දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක්සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මනාකොට ප්‍රකාශ කරණ ලද්දාවූ මේ සයක් සයක්වූ ධර්මයෝ වෙත්.

යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද මේ ධර්මය එසේ සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝ දෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

(හය බැගින් ඇති කරුණු විසිපහ සමාප්තයි)

සත්තකං

“ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ රහත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් හොඳින් ප්‍රකාශ කරණ ලද්දාවූ ධර්ම සතක් ඇත. යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද, විරස්ථායී වේද, එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව මේ ධර්මය සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළයුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය, එය බොහෝ දෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

“කවර සතක්ද යත්? ආර්‍ය්‍ය (උතුම්) ධන සතක් වෙත්, ශ්‍රද්ධා ධනය, සීල ධනය, හිරි ධනය, ඔත්තප්ප ධනය, සුත ධනය, ත්‍යාග ධනය, ප්‍රඥා ධනය, (යන සතයි.)

“බොජ්ජංග සතක්වෙත්. සති සම්බොජ්ජංගය, ධම්ම විචය සම්බොජ්ජංගය, විරිය සම්බොජ්ජංගය, පීති සම්බොජ්ජංගය උපෙක්ඛා සම්බොජ්ජංගය (යන සතයි.)

“සමාධි පිරිවර ධර්ම සතක් වෙත්. හොඳ දැකීම, හොඳ කල්පනාව, හොඳ වචනය, හොඳ කර්මාන්තය, හොඳ ජීවිකා වෘත්තිය, හොඳ උත්සාහය, හොඳ සිහිය (යන සතයි.)

“අයහපත් ධර්ම සතක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ශ්‍රද්ධා නැත්තේ වෙයි. පවට ලජ්ජා නැත්තේ වෙයි, පවට බිය නැත්තේ වෙයි, ඇසූ පිරූ තැන් (උගත්කම) නැත්තේ වෙයි, අලස වෙයි, සිහි මුලාවූයේ වෙයි, ප්‍රඥා නැත්තේ වෙයි, (යන සතයි.)

“යහපත් ධර්ම සතක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ශ්‍රද්ධා ඇත්තේ වෙයි, පවට ලජ්ජා ඇත්තේ වෙයි, පවට බිය ඇත්තේ වෙයි, බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් (උගත්කම) ඇත්තේ වෙයි, පටන්ගන්නා ලද වීර්යය ඇත්තේ වෙයි, එළඹසිටි සිහි ඇත්තේවෙයි, නුවණ ඇත්තේ වෙයි, (යන සතයි.)

“සත්පුරුෂ ධර්ම සතක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම දෙශනාපාළිය දන්නේද වෙයි. අර්ථ දන්නේද වෙයි, තමා දන්නේද වෙයි, පිළිගැනීමේ පමණ දන්නේද වෙයි, කාලය දන්නේද වෙයි, පිරිස් දන්නේද වෙයි, පුද්ගලයන් දන්නේද වෙයි, (යන සතයි.)

“නිර්දස වස්තු (දස අවුරුද්දක් නැත්තේය යනාදීන් කීමට හෙතුවූ කරුණු) සතක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ශික්ෂා පිරීමෙහි බලවත් කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි, මත්තෙහිද, ශික්ෂා පිරීමෙහි පහනොවූ කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. ධර්මනිසාන්තියෙහි (විදර්ශනාවෙහි) බලවත් කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. මත්තෙහිද විදර්ශනාවෙහි පහනොවූ කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. ඉච්ඡා විනයෙහි (ආසා දුරු කිරීමෙහි) බලවත් කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. මත්තෙහිද ආසා දුරුකිරීමෙහි පහනොවූ කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. පටිසල්ලානයෙහි (තනිව විසීමෙහි) බලවත් කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. මත්තෙහිද තනිව විසීමෙහි පහනොවූ කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. වීර්යාරම්භයෙහි (වීර්යය කිරීමෙහි) බලවත් කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. මත්තෙහිද පටන්ගන්නාලද වීර්යයෙහි පහනොවූ කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. සතිනෙපක්කයෙහි (සිහියෙහිද නුවණැති බැව්හිද) බලවත් කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. මත්තෙහිද සිහියෙහි හා නුවණැති බැව්හි පහනොවූ කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. දෘෂ්ටි ප්‍රතිවෙධයෙහි (මාර්ග දැකීමෙහි) බලවත් කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. මත්තෙහිද මාර්ග දැකීමෙහි පහ නොවූ කැමැත්ත ඇත්තේ වෙයි. (යන සතයි)

“සංඥා සතක් වෙත්. අනිත්‍ය සංඥාය, අනාත්ම සංඥාය, අසුභ සංඥාය, ආදීනව සංඥාය, ප්‍රහාණ සංඥාය, විරාග සංඥාය නිරොධ සංඥාය (යන සතයි.)

“බල සතක් වෙත්. ශ්‍රද්ධා බලය, වීර්යය බලය, හිරි බලය, ස්මෘති බලය, සමාධි බලය, ප්‍රඥා බලය (යන සතයි.)

“විඥානස්ථිති (විඥාන පිහිටන තැන්) සතක් වෙත්. වෙනස් වෙනස් ශරීර ඇති වෙනස් වෙනස් හැඟීම් (ප්‍රතිසන්ධි විඤ්ඤාණ) ඇති සත්වයෝ වෙත්. මනුෂ්‍යයෝද ඇතැම් දෙවියෝද, ඇතැම් විනිපාතිකයෝ (සමහර අසුරයන් හා ප්‍රෙතයෝ) ද, යම්සේද එමෙනි. මේ පළමුවන විඥානස්ථිතියයි. ඇවැත්නි, වෙනස් වෙනස් ශරීර ඇති එක හැඟීම (සමාන ප්‍රතිසන්ධි විඤ්ඤාණ) ඇති සත්වයෝ වෙත්. පළමුවෙනි ධ්‍යානයෙන් උපන්නාවූ බ්‍රහ්මකායික නම් දෙවියෝ යම්සේද එමෙනි. මේ දෙවන විඥානස්ථිතියයි. ඇවැත්නි, සමාන ශරීර ඇති වෙනස් වෙනස් හැඟීම් (ප්‍රතිසන්ධි විඤ්ඤාණ) ඇති සත්වයෝ වෙත්. ආභස්සර දෙවියෝ යම්සේද එමෙනි, මේ තුන්වන (ප්‍රතිසන්ධි විඤ්ඤාණ) විඥානස්ථිතියයි. ඇවැත්නි, සමාන ශරීර ඇති සමාන හැඟීම් (ප්‍රතිසන්ධි විඤ්ඤාණ) ඇති සත්වයෝ වෙත්. සුභ කිණ්හ දෙවියෝ යම්සේද එමෙනි. මේ සතරවන විඥාන ස්ථිතියයි. ඇවැත්නි, සියලු ආකාරයෙන් රූප සංඥාවන් ඉක්ම වීමෙන් ගැටීම් සංඥාවන් නැසීමෙන් වෙනස් වෙනස් සංඥාවන් මෙනෙහි නොකිරීමෙන් ආකාසය අනන්තයයි ආකාසානඤ්චායතනයට පැමිණියාවූ සත්වයෝ වෙත්. මේ පස් වන විඥානස්ථිතියයි. ඇවැත්නි, සියලු ආකාරයෙන් ආකාසඤ්චායතනය ඉක්මවා විඤ්ඤානය අනන්තයයි විඤ්ඤාණඤ්චායතනයට පැමිණියාවූ සත්වයෝ වෙත්. මේ සවන විඥානස්ථිතියයි. ඇවැත්නි, සියලු ආකාරයෙන් විඤ්ඤාණඤ්චායතනය ඉක්මවා කිසිවක් නැතැයි ආකිඤ්චඤඤායතනයට පැමිණියාවූ සත්වයෝ වෙත්. මේ සත්වන විඥානස්ථිතියයි (යනසතයි.)

“දක්ෂිණාර්හ (දන් පිළිගැනීමට සුදුසු) පුද්ගලයෝ සත් දෙනෙක් වෙත්. උභතොභාග විමුක්තය, ප්‍රඥා විමුක්තය, කායසාක්ෂිය, දෘෂ්ටප්‍රාප්තය, ශ්‍රද්ධා විමුක්තය, ධර්මානුසාරීය, ශ්‍රද්ධානුසාරීය යන (සත් දෙනයි.)

“අනුසය (සිතෙහි බැඳී පවතින කෙලෙස්) සතක් වෙත්. කාමරාගානුසය, ප්‍රතිඝානුසය, දාෂ්ට්‍යානුසය, විචිකිච්ඡානුසය, මානානුසය, භවරාගානුසය, අවිජ්ජානුසය යන සතයි.

“සංයොජන සතක් වෙත්. අනුනය සංයොජනය, ප්‍රතිඝසංයොජනය, දාෂ්ටිසංයොජනය, විචිකිච්ඡාසංයොජනය, මානසංයොජනය, භවරාග සංයොජනය, අවිද්‍යා සංයොජනය (යන සතයි.)

“අධිකරණ සමථ (නඩු විසඳීම්) සතක්වෙත්. උපනුපන් අධිකරණයන්ගේ සමථය පිණිස සංසිඳීම පිණිස සම්මුඛා විනය දියයුතුයි. සතිවිනය දියයුතුයි. අමූළ්හවිනය දියයුතුයි. ප්‍රතිඥාවෙන් හෙවත් ඇවතින් කරවිය යුතුය. යෙභුය්‍යසිකාය, තස්සපාපිය්‍යසිකාය, තිණවත්ථාරකය, යන සතයි.

“ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක්සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ ධර්ම සත හොඳින් ප්‍රකාශ කරණ ලද්දාහු වෙත්. යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝකල් පවත්නේවේද චිරස්ථායි වේද එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව මේ ධර්මය සජ්ජායනය (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිසද බොහෝදෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

දෙවැනි බණවර නිමි

අට්ඨකං

ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් හොඳින් ප්‍රකාශ කරණ ලද්දාවූ ධර්ම අටක් ඇත්තාහ. යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝකල් පවත්නේ වේද චිරස්ථායී වේද එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව මේ ධර්මය සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝ දෙනාට හිත පිණිසද බොහෝදෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය. කවර අටක්ද යත්?

“මිච්ඡත්ත (වැරදි ස්වභා) අටකි. වැරදි දැකීම, වැරදි කල්පනාව, වැරදි වචනය, වැරදි කර්මාන්තය, වැරදි ජීවිකා වෘත්තිය, වැරදි උත්සාහය, වැරදි සිහිය, වැරදි සමාධිය (යන අටයි.)

“සම්මත්ත (යහපත් ස්වභාවයෝ) අටක් වෙත්. හොඳ දැකීමය, හොඳ කල්පනාව හොඳ වචනය, හොඳ කර්මාන්තය හොඳ ජීවිකාවෘත්තිය, හොඳ උත්සාහය, හොඳ සිහිය, හොඳ සමාධිය යන අටයි.

“දක්ෂිණාර්හ පුද්ගලයෝ අටදෙනෙක් වෙත්. සෝවාන් පුද්ගලයාය, සෝවාන්ඵලය ලබාගැනීම පිණිස පිළිපන් පුද්ගලයාය, සකෘදාගාමි පුද්ගලයාය, සකෘදාගාමිඵලය ලබා ගැනීම පිණිස පිළිපන් පුද්ගලයාය, අනාගාමි පුද්ගලයාය, අනාගාමිඵලය ලබාගැනීම පිණිස පිළිපන් පුද්ගලයාය, අර්හත් පුද්ගලයාය, අර්හත්ඵලය ලබාගැනීම පිණිස පිළිපන් පුද්ගලයාය (යන අටදෙනයි.)

“කුසීත වස්තු අටක්වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණහු විසින් (සිවුරු ආදිය පිළිබඳ) වැඩ කළයුතු වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මා විසින් වැඩ කළයුතු වන්නේය. වැඩ කරන්නාවූ මාගේ ශරීරය ක්ලාන්ත වන්නේය. එබැවින් මම නිදාගන්නෙමියි හෙතෙම නිදාගනියි. නොපැමිණි ධ්‍යාන මාර්ගඵලයට පැමිණීම පිණිස, නොලබන ලද ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු ධ්‍යාන ඵල ආදිය දකිනු පිණිස උත්සාහ නොකරයි. මේ පළමුවන කුසීත වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණහු විසින් වැඩ කරණ ලද්දේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මම වැඩ කෙළෙමි. වැඩ කරන්නාවූ මාගේ ශරීරය ක්ලාන්ත විය. එබැවින් මම නිදාගන්නෙමියි හෙතෙම නිදාගනියි. නොපැමිණි මාර්ගඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලැබූ ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු මාර්ගඵලාදිය දකිනු පිණිස උත්සාහ නොකරයි. මේ දෙවන කුසීත වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණහු විසින් යායුතු ගමනක් ඇත්තේය. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. යායුතු ගමනක් ඇත්තේය. යන්නාවූ මාගේ ශරීරය ක්ලාන්ත වන්නේය. එබැවින් මම නිදා ගන්නෙමියි හෙතෙම නිදාගනියි නොපැමිණි ධ්‍යාන ආදියට පැමිණීම පිණිස, නොලබනලද ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු ධ්‍යාන ආදිය දැකීම පිණිස වීර්යය නොකරයි. මේ තුන්වන කුසීත වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණහු විසින් ගමනක් යන ලද්දේ වේද, ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මම ගමනක් ගියෙමි. ගමනක් ගියාවූ මාගේ ශරීරය ක්ලාන්ත වූයේ වෙයි. එබැවින් මම නිදාගන්නෙමියි, හෙතෙම නිදා ගනියි. නොපැමිණි ධ්‍යාන ආදියට පැමිණීම පිණිස නොලබන ලද ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස නොදුටු ධ්‍යාන ආදිය දැකීම පිණිස උත්සාහ නොකරයි. මේ සතරවන කුසීත වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණ තෙම ගමක හෝ නියම් ගමක හෝ පිඬු පිණිස හැසිරෙන්නේ රළුවූ හෝ රසවත්වූ හෝ භොජනය ඇතිතාක් සම්පූර්ණයෙන් නොලබයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මම ගමක හෝ නියම් ගමක හෝ පිඬු පිණිස හැසිරෙන්නේ රළුවූ හෝ රසවත්වූ හෝ භොජනය ඇතිතාක් සම්පූර්ණව නොලැබුවෙමි. ඒ මාගේ ශරීරය ක්ලාන්ත වූයේ අකර්මණ්‍ය වේ. එබැවින් මම නිදාගන්නෙමියි හෙතෙම නිදාගනියි. නොපැමිණි ධ්‍යාන ආදියට පැමිණීම පිණිස නොලැබූ ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස උත්සාහ නොකරයි. මේ පස්වන කුසීත වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණ තෙම ගමක හෝ නියම් ගමක හෝ පිඬු පිණිස හැසිරෙන්නේ රළුවූ හෝ රසවත්වූ හෝ භොජනය ඇතිතාක් සම්පූර්ණව ලබයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මම ගමක හෝ නියම් ගමක හෝ පිඬු පිණිස හැසිරෙන්නේ රළුවූ හෝ රසවත්වූ හෝ භොජනය ඇතිතාක් සම්පූර්ණව ලදිමි. ඒ මාගේ ශරීරය බරවූයේ කටයුතු කිරීමට අසමර්ථ වූයේ වේ. මාසාචිතයක් මෙනි. (පොඟවනලද මෑ ඇට මෙනි.)

“එබැවින් මම නිදාගන්නෙමියි හෙතෙම නිදාගනියි. නොපැමිණි ධ්‍යාන ආදියට පැමිණීම පිණිස, නොලැබූ ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු ධ්‍යාන ආදිය දකිණු පිණිස උත්සාහ නොකරයි. මේ සවන කුසීත වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණහට සුළු අසනීපයක් හටගත්තේ වෙයිද, ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මට සුළු අසනීපයක් හටගත්තේ වෙයි, නිදන්ට සුදුසුකම් ඇත්තේය. එබැවින් මම නිදාගනිමියි හෙතෙම නිදයි. නොපැමිණි ධ්‍යාන ආදියට පැමිණීම පිණිස නොලැබූ ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු ධ්‍යාන ආදිය දකිනු පිණිස වීර්යය නොකරයි, මේ සත්වන කුසීත වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි, ඇවැත්නි, මහණ තෙම ගිලන්කමින් නැගිටියි. ගිලන්කමින් නැගී සිටි නොබෝ කල් ඇත්තේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මම ගිලන්කමින් නැගී සිටියේ, ගිලන් බැවින් නැගී සිටි නොබෝ කල් ඇත්තේ වෙමි. ඒ මාගේ ශරීරය දුර්වල වූයේ කටයුතු කිරීමට අසමර්ථ වූයේ වේ. නිදාගන්ට සුදුසුකම් ඇත්තේය. එබැවින් මම නිදාගනිමියි හෙතෙම නිදාගනියි. නොපැමිණි ධ්‍යාන ආදියට පැමිණීම පිණිස නොලැබූ ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස නොදුටු ධ්‍යාන ආදිය දැකීම පිණිස වීර්යය නොකරයි. මේ අටවන කුසීත වස්තුවයි. (යන අටයි)

“ආරම්භ වස්තු (වීර්යය කිරීමට කරුණු) අටක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණවූ විසින් කර්මය කටයුතු වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මා විසින් සිවුරු කිරීම් ආදි වැඩ කළයුතු වන්නේය. කටයුතු කරන්නාවූ මට බුදුන් වහන්සේගේ අවවාදය සිහිකිරීම අමාරු වෙයි. එබැවින් මම නොපැමිණි ධ්‍යාන ආදියට පැමිණීම පිණිස නොලැබූ ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස නොදුටු ධ්‍යාන ආදිය දැකීම පිණිස වීර්යය කරමියි හෙතෙම නොපැමිණි ධ්‍යාන ආදියට පැමිණීම පිණිස නොලැබූ ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස නොදුටු ධ්‍යාන ආදිය දැකීම පිණිස උත්සාහ කරයි. මේ පළමුවන ආරම්භ වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණහු විසින් කටයුතු කරණ ලද්දේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මම කටයුතු කෙළෙමි. කටයුතු කරන්නාවූ මම බුදුන්ගේ අවවාදය සිහි කරන්ට නොහැකි වීමි, එබැවින් මම නොපැමිණි ධ්‍යාන ආදියට පැමිණීම පිණිස නොලැබූ ධ්‍යාන ආදිය ලැබීම පිණිස නොදුටු ධ්‍යාන ආදිය දැකීම පිණිස වීර්යය කරමියි හෙතෙම නොපැමිණි මාර්ගඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලද ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු මාර්ගඵලාදිය දකිනු පිණිස වීර්යය කරයි. මේ දෙවන ආරම්භ වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණහු විසින් ගමනක් යායුතු වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි, මා විසින් ගමනක් යායුතු වන්නේය, මාර්ගයෙහි යන්නාවූ මා විසින් බුදුන්ගේ අවවාදය සිහි කරන්ට පහසු නොවෙයි. එබැවින් මම නොපැමිණි මාර්ගඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලද ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු මාර්ග ඵලාදිය දකිනු පිණිස වීර්යය කරමියි හෙතෙම නොපැමිණි මාර්ගඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලද ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස නොදුටු මාර්ග ඵලාදිය දකිනු පිණිස වීර්යය කරයි. මේ තෙවන ආරම්භ වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණහු විසින් ගමන යන ලද්දේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. ‘මම ගමනක් ගියෙමි. මග යන්නාවූ මම බුදුන්ගේ අවවාදය සිහි කරන්ට නොහැකිවීමි. එබැවින් මම නොපැමිණි මාර්ග ඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලද ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු මාර්ගඵලාදිය දකිනු පිණිස වීර්යය කරමියි, හෙතෙම නොපැමිණි මාර්ගඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලද ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු මාර්ග ඵලාදිය දකිනු පිණිස වීර්යය ආරම්භ කරයි. මේ සතරවන ආරම්භ වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණ තෙම ගමක හෝ නියම් ගමක හෝ පිඬු පිණිස හැසිරෙන්නේ රළුවූ හෝ රසවත්වූ හෝ භොජනය ඇතිතාක් සම්පූර්ණව නොලබයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වේ. ‘මම ගමකට හෝ නියම්ගමකට හෝ පිඬු පිණිස ගොස් රළුවූ හෝ රසවත්වූ හෝ භෝජනය ඇතිතාක් සම්පූර්ණව නොලදිමි. ඒ මාගේ ශරීරය සැහැල්ලු වූයේ කටයුතු කිරීමට සුදුසු වූයේ වෙයි. එබැවින් මම නොපැමිණි මාර්ගඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලද ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු මාර්ග ඵලාදිය දකිණු පිණිස වීර්යය ආරම්භ කරයි. මේ පස්වන ආරම්භ වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණ තෙම ගමක හෝ නියම් ගමක හෝ පිඬු පිණිස හැසිරෙන්නේ රළුවූ හෝ රසවත්වූ හෝ භොජනය ඇතිතාක් සම්පූර්ණව ලබයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මම වනාහි ගමකට හෝ නියම් ගමකට හෝ පිඬු පිණිස ගියේ රළුවූ හෝ රසවත්වූ හෝ භොජනය ඇතිතාක් සම්පූර්ණව ලැබුවෙමි. ඒ මාගේ ශරීරය බලවත් වූයේ කටයුතු කිරීමට සමර්ථ වේ. එබැවින් මම නොපැමිණි මාර්ගඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලද ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු මාර්ග ඵලාදිය දකිණු පිණිස වීර්යය කරමියි හෙතෙම නොපැමිණි මාර්ගඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලද ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු මාර්ගඵලාදිය දකිනු පිණිස වීර්යය ආරම්භ කරයි මේ සවන ආරම්භ වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, භික්ෂුහට සුලු අසනීපයක් හටගත්තේ වේ. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වේ. ‘මට මේ ස්වල්ප අසනීපයක් උපන්නේ වෙයි. මේ අසනීපය වැඩිවන්නට හේතු ඇත්තේය. එබැවින් මම නොපැමිණි මාර්ගඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලද ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු මාර්ගඵලාදිය දකිනු පිණිස වීර්යය කරමියි’ හෙතෙම වීර්යය ආරම්භ කරයි. මේ සත්වන ආරම්භක වස්තුවයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මහණ තෙම ගිලන්කමින් නැගී සිටියේ, ගිලන්කමින් නැගීසිටි නොබෝ කල් ඇත්තේ වෙයි, ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. ‘මම ගිලන්කමින් නැගී සිටියේ, ගිලන්කමින් නැගී සිටි නොබෝ කල් ඇත්තේ වෙමි. මේ අසනීපය නැවත ඇතිවන්නට ඉඩ ඇත්තේය. එබැවින් මම නොපැමිණී මාර්ගඵලාදියට පැමිණීම පිණිස, නොලද ධ්‍යානාදිය ලැබීම පිණිස, නොදුටු මාර්ගඵලාදිය දකිනු පිණිස වීර්යය කරමියි’ උත්සාහ කරයි. මේ අටවන ආරම්භ වස්තුවයි. (යන අටයි)

“දාන වස්තු (දන් දීමට කරුණු) අටක් වෙත්. දෙමි, දෙමියයි කිය කියා නොසිට එක්වරම දෙමියි කියා දන් දෙයි, නින්දා භය හෝ අපාය භය නිසා දන් දෙයි, මට දුන්නේයයි කියා දන් දෙයි, මතුවට මට දෙන්නේයයි සිතා දැන් දෙයි, දීම හොඳයයි සිතා දන් දෙයි, මම ආහාර පිසිමි, මොවුහු (මහණ බමුණෝ) ආහාර නොපිසත්, පිසන තැනැත්තේ නොපිසන්නවුන්ට දීම සුදුසුයැයි දන් දෙයි, මේ දානය දෙන්නාවූ මාගේ යහපත්වූ කීර්ති ශබ්දය, උස්ව නඟීයයි දන් දෙයි, සිතට අලංකාර පිණිසද, පිරිවර පිණිසද දන් දෙයි (යන අටයි.)

“දානයේ හේතුවෙන් ඇතිවන උත්පත්ති අටක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතමෙක් මහණෙකුට හෝ, බමුණෙකුට හෝ ආහාරය, පානය, වස්ත්‍රය, යානය, මල් හා සුවඳ විලෙපනය, ආසනය, ආවාසය, පහන් ආදි උපකරණය යන මේ දේ දෙයි. හෙතෙම යමක් දේද, එය ලැබීමට බලාපොරොත්තු වෙයි. හෙතෙම පංච කාම සම්පත්තියෙන් සම්පූර්ණව කාම සම්පත් විඳිමින් වාසය කරන්නාවූ මහ ධනවත් ක්ෂත්‍රියයෙකු හෝ මහ ධනවත් බ්‍රාහ්මණයෙකු හෝ මහ ධනවත් ගෘහපතියෙකු හෝ දකියි.

“ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. ‘මම ශරීරයාගේ බිඳීමෙන් මරණින් මතු මහ ධනවත් ක්ෂත්‍රියයන් හෝ මහ ධනවත් බ්‍රාහ්මණයන් හෝ මහ ධනවත් ගෘහපතියන් හෝ අතර උපදින්නෙම් නම්, ඉතා යෙහෙකැයි (කියායි) හෙතෙම ඒ සිත පිහිටුවයි, ඒ සිත අධිෂ්ඨාන කරයි, ඒ සිත වඩයි. පහත්වූ පංචකාමයන්හි ඇළුණු, ඉන්මතු මාර්ග ඵල ලැබීම පිණිස නො වඩනලද ඔහුගේ ඒ සිත එහි ඉපදීම පිණිස පවතියි. එද සිල්වත්හටයයි කියමි. දුස්සීලයා හටයයි නොකියමි. ඇවැත්නි, සිල්වත්හුගේ ප්‍රාර්ථනාව පිරිසිදු බැවින් ඉෂ්ට වේ.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතමෙක් මහණෙකුට හෝ බමුණෙකුට හෝ ආහාරය, පානය, වස්ත්‍රය, යානය, මල් ගඳ විලවුන්ය, සයනාසනය ආවාසය ප්‍රදීප උපකරණය යන මේ දේ දෙයි. හෙතෙම යමක් දේද, එය ලැබීමට බලාපොරොත්තු වෙයි

“චාතුම්මහාරාජික දෙවියෝ, දීර්ඝ ආයුෂ ඇත්තෝය, වර්ණ ඇත්තෝය, සැප බහුලකොට ඇත්තෝයයි ඔහු විසින් අසන ලද්දේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මම ශරීරයාගේ බිඳීමෙන් මරණින් මතු චාතුර්මහාරාජික දෙවියන් අතර උපදින්නෙම් නම් ඉතා යෙහෙකැයි කියායි. හෙතෙම ඒ සිත පිහිටුවයි. ඒ සිත අධිෂ්ඨාන කරයි. ඒ සිත වඩයි. පහත්වූ පංචකාමයන්හි ඇළුණු, ඉන් මතු මාර්ගඵල ලැබීම පිණිස නොවඩනලද ඔහුගේ ඒ සිත එහි ඉපදීම පිණිස පවතියි. එද සිල්වත්හටයයි කියමි. දුස්සීලයාහටයයි නොකියමි. ඇවැත්නි, සිල්වත්හුගේ ප්‍රාර්ථනාව පිරිසිදු බැවින් ඉෂ්ට වේ.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් මහණෙකුට හෝ බමුණෙකුට හෝ ආහාරය, පානය, වස්ත්‍රය, යානය, මල්ගඳ විලවුන්ය, ආසනය, ප්‍රදීප උපකරණය යන මේ දේ දන් දෙයි. හෙතෙම යමක් දේද, එය ලැබීමට බලාපොරොත්තු වෙයි. තව්තිසා වැසි දෙවියෝ දීර්ඝ ආයුෂ ඇත්තෝ වර්ණ ඇත්තෝ සැප බහුලකොට ඇත්තෝයයි ඔහු විසින් අසන ලද්දේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. ‘මම ශරීරයාගේ භෙදයෙන් මරණින් මතු තව්තිසා වැසි දෙවියන් හා එක්වීමට පැමිණෙන්නෙම් නම් ඉතා යෙහෙකැයි’ (කියායි) හෙතෙම ඒ සිත පිහිටුවයි. ඒ සිත අධිෂ්ඨාන කරයි. ඒ සිත වඩයි. පහත්වූ පංචකාම ගුණයන්හි ඇලුණු මත්තෙහි නොවඩන ලද්දාවූ ඔහුගේ ඒ සිත එහි ඉපදීම පිණිස පවතී. එයද සිල්වත්හටයයි කියමි. දුස්සීලයාහටයයි නොකියමි. ඇවැත්නි, සිල්වත්හුගේ ප්‍රාර්ථනාව පිරිසිදු බැවින් ඉෂ්ටවේ.

“ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් මහණෙකුට හෝ බමුණෙකුට හෝ ආහාරය, පානය, වස්ත්‍රය, යානය, මල්ගඳ විලවුන්ය, සයනාසනය, ආවාසය, ප්‍රදීප උපකරණය යන මේ දේ දෙයි. හෙතෙම යමක් දේද එය ලැබීමට බලාපොරොත්තු වෙයි. ඔහු විසින් යාම දෙවියෝ දීර්ඝ ආයුෂ ඇත්තෝය, වර්ණ ඇත්තෝය, සැප බහුලකොට ඇත්තෝයයි අසන ලද්දේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි ‘මම ශරීරයාගේ භෙදයෙන් මරණින් මතු යාම වැසි දෙවියන්හා එක්වීමට පැමිණෙන්නෙම් නම් ඉතා යෙහෙකැයි’ (කියායි.) හෙතෙම ඒ සිත පිහිටුවයි. ඒ සිත අධිෂ්ඨාන කරයි. ඒ සිත වඩයි. පහත්වූ පංචකාම ගුණයන්හි ඇලුණු මත්තෙහි නොවඩන ලද්දාවූ ඔහුගේ ඒ සිත එහි ඉපදීම පිණිස පවතී. එයද සිල්වත්හටයයි කියමි. දුස්සීලයාහටයයි නොකියමි. ඇවැත්නි, සිල්වත්හුගේ ප්‍රාර්ථනාව පිරිසිදු බැවින් ඉෂ්ට වේ.

“ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් මහණෙකුට හෝ බමුණෙකුට හෝ ආහාරය, පානය, වස්ත්‍රය, යානය, මල්ගඳ විලවුන්ය, සයනාසනය, ආවාසය, ප්‍රදීප උපකරණය, යන මේ දේ දෙයි. හෙතෙම යමක් දේද, එය ලැබීමට බලාපොරොත්තු වෙයි. තුසිත වැසි දෙවියෝ දීර්ඝ ආයුෂ ඇත්තෝය, වර්ණ ඇත්තෝය, සැප බහුල කොට ඇත්තෝයයි ඔහු විසින් අසන ලද්දේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. මම ශරීරයාගේ භෙදයෙන් මරණින් මතු තුසිත දෙවියන් හා එක්වීමට පැමිණෙන්නේ නම් ඉතා යෙහෙකැයි (කියායි) හෙතෙම ඒ සිත පිහිටුවයි. ඒ සිත අධිෂ්ඨාන කරයි. ඒ සිත වඩයි. පහත්වූ පංචකාම ගුණයන්හි ඇලුණු මත්තෙහි නොවඩන ලද්දාවූ, ඔහුගේ ඒ සිත එහි ඉපදීම පිණිස පවතියි. එයද වනාහි සිල්වත්හටයයි කියමි. දුස්සීලයාහටයයි නොකියමි. ඇවැත්නි, සිල්වත්හුගේ ප්‍රාර්ථනාව පිරිසිදු බැවින් ඉෂ්ටවේ.

“ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් මහණෙකුට හෝ බමුණෙකුට හෝ ආහාරය, පානය, වස්ත්‍රය, යානය, මල්ගඳ විලවුන්ය, සයනාසනය, ආවාසය, ප්‍රදීප උපකරණය, යන මේ දේ දෙයි. හෙතෙම යමක් දේද, එය ලැබීමට බලාපොරොත්තු වෙයි. නිර්මානරතියෙහි දෙවියෝ දීර්ඝ ආයුෂ ඇත්තෝය, වර්ණ ඇත්තෝය, සැප බහුල කොට ඇත්තෝයයි ඔහු විසින් අසන ලද්දේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. ‘මම ශරීරයාගේ භෙදයෙන් මරණින් මතු නිර්මානරතී දෙවියන් හා එක්වීමට පැමිණෙන්නේ නම් ඉතා යෙහෙකැයි’ (කියායි) හෙතෙම ඒ සිත පිහිටුවයි, ඒ සිත අධිෂ්ඨාන කරයි. ඒ සිත වඩයි. පහත්වූ පංචකාම ගුණයන්හි ඇලුණු මත්තෙහි නොවඩන ලද්දාවූ, ඔහුගේ ඒ සිත එහි ඉපදීම පිණිස පවතී. එයද වනාහි සිල්වත්හටයයි කියමි. දුස්සීලයාහටයයි නොකියමි. ඇවැත්නි, සිල්වත්හුගේ ප්‍රාර්ථනාව පිරිසිදු බැවින් ඉෂ්ටවේ.

“ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් මහණෙකුට හෝ බ්‍රාහ්මණයෙකුට හෝ ආහාරය, පානය, වස්ත්‍රය, යානය, මල්ගඳ විලවුන්ය, සයනාසනය, ආවාසය, ප්‍රදීප උපකරණය යන මේ දේ දෙයි. හෙතෙම යමක් දෙයිද, ඒ දේ ලැබීමට බලාපොරොත්තු වෙයි. පරනිර්මිතවසවර්ති වැසි දෙවියෝ දීර්ඝ ආයුෂ ඇත්තෝය, වර්ණ ඇත්තෝය, සැප බහුලකොට ඇත්තෝයයි ඔහු විසින් අසන ලද්දේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි. ‘මම ශරීරයාගේ බිඳීමෙන් මරණින් මතු පරනිර්මිතවසවර්ති දෙවියන් අතර උපදින්නේ නම්, ඉතා යෙහෙකැයි’ (කියායි.) හෙතෙම ඒ සිත පිහිටුවයි. ඒ සිත අධිෂ්ඨාන කරයි. ඒ සිත වඩයි. පහත්වූ පංචකාමයන්හි ඇළුණු, මත්තෙහි මාර්ගඵල පිණිස නොවඩන ලද ඔහුගේ ඒ සිත එහි ඉපදීම පිණිස පවතියි. එයද සිල්වත්හටයයි කියමි. දුස්සීලයාහටයයි නොකියමි. ඇවැත්නි, සිල්වත්හුගේ ප්‍රාර්ථනාව පිරිසිදු බැවින් ඉෂ්ටවේ.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි ඇතැමෙක් මහණෙකුට හෝ බමුණෙකුට හෝ ආහාරය, පානය, වස්ත්‍රය, යානය, මල් හා සුවඳ විලෙපනය, ආසනය, ආවාසය, පහන් උපකරණය යන මේ දේ දෙයි. හෙතෙම යමක් දෙයිද, එය ලැබීමට බලාපොරොත්තු වෙයි, බඹලොව වැසි දෙවියෝ දීර්ඝායුෂ ඇත්තෝය, වර්ණ ඇත්තෝය, සැප බහුලව ඇත්තෝයයි ඔහු විසින් අසන ලද්දේ වෙයි. ඔහුට මෙබඳු සිතක් වෙයි, ‘මම ශරීරයාගේ බිඳීමෙන් මරණින් මත්තෙහි බඹලොව වැසි දෙවියන් අතර උපදින්නෙම් නම් ඉතා යහපති’ (කියායි.) හෙතෙම ඒ සිත පිහිටුවයි, ඒ සිත අධිෂ්ඨාන කරයි, ඒ සිත වඩයි, පහත්වූ පංචකාමයන්හි ඇළුණු මත්තෙහි මාර්ගඵල පිණිස නොවඩන ලද ඔහුගේ ඒ සිත එහි ඉපදීම පිණිස පවතියි. එයද සිල්වත්හටය, දුස්සීලයාහට නොවේයයි කියමි. පහවූ කාම රාග ඇත්තාහටය, කාම රාග සහිත වූවහුට නොවේයයි කියමි. ඇවැත්නි, සිල්වත්හුගේ ප්‍රාර්ථනාව පහවූ රාගය ඇති බැවින් ඉෂ්ට වේ. (යන අටයි)

“පිරිස් අටක් වෙත්. ක්ෂත්‍රිය පිරිසය, බ්‍රාහ්මණ පිරිසය, ගෘහපති පිරිසය, ශ්‍රමණ පිරිසය, චාතුර්මහාරාජික පිරිසය, තාවතිංස පිරිසය, මාර පිරිසය, බ්‍රහ්ම පිරිසය (යන අටයි.)

“ලොකධර්ම අටක් වෙත්. ලාභයද, අලාභයද, යසසද, අයසද නින්දාවද, ප්‍රශංසාවද, සැපයද, දුකද (යන අටයි.)

“අභිභායතන (බලය පැවැත්වීම හෙවත් මැඩගෙන සිටීම්) අටක් වෙත්. තමා කෙරෙහි රූපසංඥා ඇති එක් පුද්ගලයෙක් ස්වල්පවූ යහපත් වර්ණ ඇති, අයහපත් වර්ණ ඇති පිටත්හි රූපයන් දකියි. ඔවුන් මැඩපවත්වා, දනිමී දකිමියි, යන සංඥා ඇත්තේ වේ. මේ පළමුවන අභිභායතන යයි,

තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇති පුද්ගලයෙක් අප්‍රමාණවූ යහපත් වර්ණ ඇති, අයහපත් වර්ණ ඇති, පිටත්හි රූපයන් දකියි. ඔවුන් මැඩගෙන දනිමි දකිමියි යන සංඥා ඇත්තේ වෙයි. මේ දෙවන අභිභායතන යයි.

තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇති පුද්ගලයෙක් ස්වල්පවූ යහපත් වර්ණ ඇති, අයහපත් වර්ණ ඇති පිටත්හි රූපයන් දකියි. ඔවුන් මැඩගෙන දනිමි දකිමියි යන සංඥා ඇත්තේ වේ. මේ තුන්වන අභිභායතනයයි.

තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇති පුද්ගලයෙක් අප්‍රමාණවූ යහපත් වර්ණ ඇති අයහපත් වර්ණ ඇති පිටත්හි රූපයන් දකියි. ඔවුන් මැඩගෙන දනිමි දකිමියි, යන සංඥා ඇත්තේ වේ. මේ සතරවන අභිභායතන යයි.

තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇති පුද්ගලයෙක් නිල්වූ නිල්පාට ඇත්තාවූ නිල් පෙනීම ඇත්තාවූ නිල් බැබලුම් ඇත්තාවූ පිටත්හි රූපයන් දකියි. දිය බෙරලිය මල යම්සේ නිල්වේද, නිල්පාට ඇත්තේද, නිල් පෙනීම ඇත්තේද නිල් බැබලුම් ඇත්තේද, බරනැස් වස්ත්‍රය දෙපසින් මට්ටම් කරණ ලද්දේ හෙවත් මඩනා ලද්දේ යම්සේ නිල්වේද, නිල්පාට වේද, නිල් පෙනීම් නිල් බැබලුම් ඇත්තේද, එපරිද්දෙන්ම තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇති පුද්ගලයෙක් නිල්වූ නිල්පාට ඇත්තාවූ, නිල් පෙනීම් ඇත්තාවූ පිටත්හි රූපයන් දකියි. ඒ රූපයන් මැඩගෙන දනිමි දකිමි යන සංඥාඇත්තේ වේ. මේ පස්වන අභිභායතන යයි.

තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇති එක් පුද්ගලයෙක් රන්වන්වූ රන්වන් පැහැ ඇත්තාවූ රන්වන් පෙනීම ඇත්තාවූ රන්වන් බැබලුම් ඇත්තාවූ පිටත්හි රූපයන් දකියි. කිණිහිරිමල යම්සේ රන්වන් වේද රන්වන් පැහැ ඇත්තේද, රන්වන් පෙනීම ඇත්තේද, රන්වන් බැබලුම් ඇත්තේද, බරණැස්හිවූ දෙපැත්තෙන් මට්ටම් කරණ ලද, වස්ත්‍රය රන්වන් වේද, රන්වන් පැහැ ඇත්තේද, රන්වන් දැකුම් ඇත්තේද, රන්වන් බැබලුම් ඇත්තේද, එමෙන්ම තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇති පුද්ගලයෙක් රන්වන්වූ, රන්වන්පාට ඇති, රන්වන් පෙනීම ඇත්තාවූ රන්වන් බැබලුම් ඇත්තාවූ පිටත්හි රූපයන් දකියි. ඔවුන් මැඩගෙන දනිමි දකිමි යන සංඥා ඇත්තේ වෙයි. මේ සයවන අභිභායතන යයි.

“තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇති පුද්ගලයෙක් ලේ පාටවූ පැහැ ඇති ලේපාට පෙනීම ඇති ලේපාට බැබලුම් ඇති පිටත්හි රූපයන් දකියි. බඳුවදමල යම්සේ ලේවන් වේද ලේවන් පාට ඇත්තේද, ලේවන් පෙනීම ඇත්තේද, ලේවන් බැබලුම් ඇත්තේද, බරණැසෙහිවූ දෙපැත්තෙන් හොඳාකාර මට්ටම් කරණලද ලේවන්වූ වස්ත්‍රය යම්සේ ලේවන් පාට ඇත්තේද, ලේවන් පෙනීම ඇත්තේද ලේවන් බැබලුම් ඇත්තේද, එපරිද්දෙන්ම තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇති පුද්ගලයෙක් රතුවූ රතුපාට ඇත්තාවූ රතුපාට පෙනීම ඇත්තාවූ රතුපාට බැබලුම් ඇත්තාවූ පිටත්හි රූපයන් දකියි. ඒ රූපයන් මැඩගෙන දනිමි දකිමි යන සංඥා ඇත්තේ වේ. මේ සත්වන අභිභායතන යයි.

“තමා කෙරෙහි අරූපසංඥා ඇති පුද්ගලයෙක් සුදුවූ සුදුපාට ඇත්තාවූ සුදු පෙනීම ඇත්තාවූ සුදු බැබලුම් ඇත්තාවූ පිටත්හි රූපයන් දකියි. දවහත් (සිකුරු) තරුව යම්සේ සුදුද සුදුපාට ඇත්තීද සුදු පෙනීම ඇත්තීද සුදු බැබලුම් ඇත්තීද බරණැසවූ දෙපසින් මට්ටම් කරණ ලද්දාවූ සුදුවූ වස්ත්‍රය යම්සේ සුදුපාට ඇත්තේද, සුදු පෙනීම ඇත්තේද, සුදු බැබලුම් ඇත්තේද එපරිද්දෙන්ම තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇති පුද්ගලයෙක් සුදුවූ සුදු වර්ණ ඇත්තාවූ සුදු පෙනීම ඇත්තාවූ සුදු බැබලීම් ඇත්තාවූ පිටත්හි රූපයන් දකියි. ඒ රූපයන් මැඩගෙන දනිමි දකිමි යන සංඥා ඇත්තේ වෙයි. මේ අටවන අභිභායතනයයි (යන අටයි.)

“විමොක්ෂ (මිදීම්) අටක් වෙත්. රූපීවූයේ රූපයන් දකියි. මේ පළමුවන විමොක්ෂයයි.

තමා කෙරෙහි අරූප සංඥා ඇත්තේ පිටත්හි රූපයන් දකියි. මේ දෙවන විමොක්ෂයයි.

සුභයයිම තීරණය කර ගත්තේ වෙයි. මේ තෙවන විමොක්ෂයයි.

සියලු ආකාරයෙන් රූප සංඥාවන් ඉක්මවීමෙන් හැපීම් සංඥාවන් නැසීමෙන් වෙන් වෙන් සංඥාවන් කල්පනා නොකිරීමෙන් ආකාශය අනන්තයයි. ආකාසානඤ්චායතනයට පැමිණ වාසය කරයි. මේ සතරවන විමොක්ෂයයි.

සියලු ආකාරයෙන් ආකාසානඤ්චායතනය ඉක්මවා විඤ්ඤාණය අනන්තයයි, විඤ්ඤාණඤ්චායතනයට පැමිණ වාසය කරයි, මේ පස් වන විමොක්ෂයයි.

සියලු ආකාරයෙන් විඤ්ඤානඤ්චායතනය ඉක්මවා කිසිවක් නැතැයි ආකිඤ්චඤ්ඤායතනයට පැමිණ වාසය කරයි. මේ සවන විමොක්ෂයයි.

සියලු ආකාරයෙන් ආකිඤ්චඤ්ඤායතනය ඉක්මවා නෙවසඤ්ඤා නාසඤ්ඤායතනයට පැමිණ වාසය කරයි. මේ සත්වන විමොක්ෂයයි.

සියලු ආකාරයෙන් නෙවසඤ්ඤා නාසඤ්ඤායතනය ඉක්මවා සංඥා වෙදයිත නිරොධයට (නිරොධ සමාපත්තියට) පැමිණ වාසය කරයි. මේ අටවන විමොක්ෂයයි.

ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක්සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ ධර්ම අට මොනවට ප්‍රකාශ කරණ ලද්දේ වෙත්.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද චිරස්ථායී වේද එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව මේ ධර්මය සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිසද බොහෝදෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

නවකං

“ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් හොඳින් දෙශනා කරණ ලද්දාවූ ධර්මයෝ නවදෙනෙක් ඇත්තාහ.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද චිරස්ථායි වේද, එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව මේ ධර්මය සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිසද බොහෝදෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

“කවර නවදෙනෙක්ද යත්?

“ආඝාත වස්තු (ක්‍රොධයට කරුණු) නවයක් වෙත් ‘මට අවැඩක් කෙළේයයි.’ ක්‍රොධය බඳියි. ‘මට අවැඩක් කරයි කියා’ ක්‍රොධය බඳියි. ‘මට අවැඩක් කරන්නේයයි කියා’ ක්‍රොධය බඳියි. ‘මාගේ ප්‍රියවූ මනාපවූවහුට අවැඩක් කෙළ්ය. අවැඩක් කරයි. අවැඩක් කරන්නේයයි’ ක්‍රොධය බඳියි. ‘මාගේ අප්‍රියවූ අමනාප වූවහුට යහපතක් කෙළේය, යහපතක් කරයි.’ යහපතක් කරන්නේයයි ක්‍රොධය බඳියි. (යන නවයයි)

“ක්‍රොධය දුරුකිරීම් නවයක් වෙත්. ‘මට අවැඩක් කළේය ඒ අනිකාගේ අවැඩ නොකිරීම මා විසින් කෙසේ ලැබිය හැකි දැයි’ සිතා ක්‍රොධය දුරු කරයි. ‘මට අවැඩක් කරයි, ඒ අනිකාගේ අවැඩ නොකිරීම මා විසින් කෙසේ ලැබිය හැකි දැයි’ සිතා ක්‍රොධය දුරු කරයි. ‘මට අවැඩක් කරන්නේය, ඒ අනිකාගේ අවැඩ නොකිරීම මා විසින් කෙසේ ලැබිය හැකි දැයි’ සිතා ක්‍රොධය දුරු කරයි. ‘මාගේ ප්‍රියවූ මනාප වූවහුට අවැඩක් කළේය. අවැඩක් කරයි, අවැඩක් කරන්නේය, ඒ අනිකාගේ අවැඩ නොකිරීම මා විසින් කෙසේ ලැබිය හැකි දැයි’ සිතා ක්‍රොධය දුරු කරයි. ‘මාගේ අප්‍රියවූ අමනාප වූවහුට යහපතක් කළේය. යහපතක් කරයි, යහපතක් කරන්නේය එසේ අප්‍රිය වූවහුට අන්‍යයා විසින් යහපතක් නොකිරීම මා විසින් නොලැබිය හැකියයි’ සිතා ක්‍රොධය දුරු කරයි. (යන නවයයි)

“සත්වාවාස (සත්වයන් වාසය කරණ ස්ථාන) නවයක් වෙත්. නොයෙක් ශරීර ඇති නොයෙක් ප්‍රතිසන්ධි විඤ්ඤාණ ඇති සත්වයෝ වෙත්. මනුෂ්‍යයෝද, ඇතැම් දෙවියෝද, ඇතැම් විනිපාතික ප්‍රේතයෝද යම්සේද එමෙනි. මේ පළමුවන සත්වා වාසයයි.

“ඇවැත්නි, වෙනස් ශරීර ඇති සමානප්‍රතිසන්ධි ඇති සත්වයෝ වෙත්. පළමුවන ධ්‍යානයෙන් උපන්නාවූ බ්‍රහ්මකායික බඹලොව වැසි දෙවියෝ යම්සේද එමෙනි. මේ දෙවැනි සත්වාවාසයයි.

“ඇවැත්නි, එකසමාන ශරීර ඇති වෙනස් ප්‍රතිසන්ධි විඤ්ඤාණ ඇති සත්වයෝ වෙත්. ආභාස්වර දෙවියෝ යම්සේද එමෙනි. මේ තුන්වන සත්වාවාසයයි.

“ඇවැත්නි, එකසමාන ශරීර ඇති එකසමාන ප්‍රතිසන්ධි විඤ්ඤාණ ඇති සත්වයෝ වෙත්. සුභකිණ්හ දෙවියන් මෙනි. මේ සතරවන සත්වාවාසයයි.

“ඇවැත්නි, හැඟීමක් නැත්තාවූ විඳීමක් නැත්තාවූ සත්වයෝ වෙත්. අසඤ්ඤසත්ත දෙවියන් මෙනි. මේ පස්වන සත්වාවාසයයි.

“ඇවැත්නි, සියලු ආකාරයෙන් රූප සංඥාවන් ඉක්මවීමෙන් ගැටීම් සංඥාවන් නැසීමෙන් නොයෙක් සංඥාවන් මෙනෙහි නොකිරීමෙන් ආකාසය අනන්තයයි ආකාසනඤ්චායතනයට පැමිණියාවූ සත්වයෝ වෙත්. මේ සයවන සත්වාවාසයයි.

“ඇවැත්නි, සියලු ආකාරයෙන් ආකාසානඤ්චායතනය ඉක්මවා, විඤ්ඤානය අනන්තයයි විඤ්ඤාණඤ්චායතනයට පැමිණියාවූ සත්වයෝ වෙත්. මේ සත්වන සත්වාවාසයයි.

“ඇවැත්නි, සියලු ආකාරයෙන් විඤ්ඤාණඤ්චායතනය ඉක්මවා කිසිවක් නැතැයි ආකිඤ්චඤ්ඤායතනයට පැමිණියාවූ සත්වයෝ වෙත්. මේ අටවන සත්වාවාසයයි.

“ඇවැත්නි, සියලු ආකාරයෙන් ආකිඤ්චඤ්ඤායතනය ඉක්මවා නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනයට පැමිණියාවූ සත්වයෝ වෙත්. මේ නවවන සත්වාවාසයයි. (යන නවයයි)

“බ්‍රහ්මචරිය වාසයට නුසුදුසුවූ නොකල් නවයක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ලොකයෙහි අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ තථාගතයන් වහන්සේද ලොව උපන්නේ වෙයි. කෙලෙස් සංසිඳු වන්නාවූ, කෙලෙස් නැතිකිරීමෙන් පිරිනිවීම පිණිස පවත්නාවූ සතර මාර්ගඥාන අවබොධයට යන්නාවූ සුගතයන් වහන්සේ විසින් දැන වදාළවූ ධර්මයද දෙශනා කරනු ලැබේ. මේ පුද්ගලයා නිරයෙහි උපන්නේ වෙයි. (එහෙයින් ඒ) බ්‍රහ්මචරිය වාසයට නුසුදුසුවූ පළමුවන නොකාලය වෙයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ තථාගතයන් වහන්සේද ලොව උපන්නේ වෙයි. කෙලෙස් සංසිඳු වන්නාවූ, කෙලෙස් නැතිකිරීමෙන් පිරිනිවීම පිණිස පවත්නාවූ සතර මාර්ගඥාන අවබොධයට යන්නාවූ සුගතයන් වහන්සේ විසින් දැන වදාළවූ ධර්මයද දෙශනා කරණු ලැබේ. මේ පුද්ගල තෙමේද තිරිසන් යෝනියෙහි උපන්නේ වෙයි. (එහෙයින්) බ්‍රහ්මචරිය වාසයට නුසුදුසුවූ මේ දෙවෙනි නොකාලයයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි, ඇවැත්නි, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ තථාගතයන් වහන්සේද ලොව උපන්නේ වෙයි. කෙලෙස් සංසිඳු වන්නාවූ සහමුලින් කෙලෙස් නැති කිරීමෙන් පිරිනිවීම පිණිස පවත්නාවූ සතර මාර්ගඥාන අවබොධයට යන්නාවූ සුගතයන් වහන්සේ විසින් දැන වදාළවූ ධර්මයද දෙශනා කරනු ලබයි. මේ පුද්ගලතෙමේද ප්‍රෙත ලොකයෙහි උපන්නේ වෙයි. බ්‍රහ්මචරිය වාසයට නුසුදුසුවූ මේ තුන්වන අකාලයයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ තථාගතයන් වහන්සේද ලොව උපන්නේ වෙයි. කෙලෙස් සංසිඳුවන්නාවූ සහමුලින් කෙලෙස් නැති කිරීමෙන් පිරිනිවීම පිණිස පවත්නාවූ සතර මාර්ග ඥානය කරා ගමන් කරන්නාවූ සුගතයන් වහන්සේ විසින් දැන වදාළාවූ ධර්මයද දෙශනා කරනු ලබයි. මේ පුද්ගල තෙමේද අසුර කායයෙහි උපන්නේ වෙයි. බ්‍රහ්මචරිය වාසයට නුසුදුසුවූ මේ සතර වන අකාලයයි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ තථාගතයන් වහන්සේද, ලොව උපන්නේ වෙයි. කෙලෙස් සංසිඳුවන්නාවූ සහමුලින් කෙලෙස් නැති කිරීමෙන් පිරිනිවීම පිණිස පවත්නාවූ සතර මාර්ග ඥානය කරා ගමන් කරන්නාවූ සුගතයන් වහන්සේ විසින් දැන වදාළාවූ ධර්මයද දෙශනා කරනු ලැබෙයි. මේ පුද්ගලතෙමේද දීර්ඝ ආයුෂ ඇති අසඤ්ඤතලයෙහි හෝ අරූප තලයෙහි හෝ උපන්නේ වෙයි. බ්‍රහ්මචරිය වාසයට නුසුදුසුවූ මේ පස්වන අකාලයයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි ඇවැත්නි, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ තථාගතයන් වහන්සේ ලෝකයේ උපන්නේ වේද, කෙලෙස් සංසිඳු වන්නාවූ සහමුලින් කෙලෙස් නැතිකිරීමෙන් පිරිනිවීම පිණිස පවත්නාවූ සතර මාර්ගඥානය අවබොධයට ගමන් කරන්නාවූ සුගතයන් වහන්සේ විසින් දැන වදාළාවූ ධර්මයද දෙශනා කරනු ලැබේද. යම් තැනක භික්ෂුන්ගේද භික්ෂුණීන්ගේද උපාසකයන්ගේද උපාසිකාවන්ගේද පැමිණීමක් නැත්තේද, එබඳුවූ ම්ලේච්ඡවූ අප්‍රසිද්ධවූ පිටිසර පෙදෙස්වල මේ පුද්ගල තෙමේ උපන්නේ වේද, බ්‍රහ්මචරිය වාසයට නුසුදුසුවූ මේ සයවන අකාලය වේ.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ තථාගතයන් වහන්සේද ලොව උපන්නේ වේ. කෙලෙස් සංසිඳුවන්නාවූ සතර මාර්ගඥානය අවබොධය කරා ගමන්කරන්නාවූ සුගතයන් වහන්සේ විසින් දැන වදාළවූ ධර්මයද දෙශනා කරනු ලබයි. මේ පුද්ගලයාද මධ්‍ය දෙශයෙහි ඉපදුනේ වෙයි, හෙතෙමේද පෙරළුණු දැකුම් ඇති මිථ්‍යාදෘෂ්ටියෙක් වේ. එනම් දීමෙහි විපාක නැත. මහ දන් දීමෙහි විපාක නැත. පිදීමෙහි විපාක නැත. යහපත් අයහපත් වශයෙන් කරණලද කර්මයන්ගේ ඵලයක් විපාකයක් නැත, මෙලොවක් නැත, පරලොවක් නැත, මවූට උපකාර කිරීමේ ඵල නැත, පියාට උපකාර කිරීමේ ඵල නැත, මැරී උපදින්නාවූ සත්වයෝ නැත. යම් කෙනෙක් මෙලොවද පරලොවද තෙමේ හොඳ නුවණින් දැන අවබොධ කොට ප්‍රකාශ කෙරෙද්ද, එබඳුවූ හොඳ මාර්ගයෙහි ගමන්කළාවූ හොඳ පිළිවෙත පිළිපදින්නාවූ මහණ බමුණෝ ලොකයෙහි නැත කියායි. මේ බ්‍රහ්මචරිය වාසයට නුසුදුසු කාලයවූ සත්වන අකාලයයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ තථාගත තෙමේද ලොව උපන්නේ වෙයි. කෙලෙස් සංසිඳුවන්නාවූ, සහමුලින් කෙලෙස් නැති කිරීමෙන් පිරිනිවීම පිණිස පවත්නාවූ, සතර මාර්ගඥානය අවබොධය කරා ගමන් කරන්නාවූ සුගතයන්වහන්සේ විසින් දැන වදාළවූ ධර්මයද දෙශනා කරණු ලැබේ. මේ පුද්ගලයාද මධ්‍ය දෙශයෙහි උපන්නේ වෙයි. හෙතෙමේද මෝඩවූ කෙල තොලුවූ හොඳ නරක කියුම්වල අර්ථය දැන ගන්නට බැරි නුවණ නැත්තෙක් වේ. මේ බ්‍රහ්මචරිය වාසයට සුදුසු නොවූ අටවැනි අකාලයයි.

“නැවත අනිකක්ද කියමි. ඇවැත්නි, අර්හත් සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ තථාගත තෙමේද ලොව නූපන්නේ වෙයි. කෙලෙස් සංසිඳු වන්නාවූ, සහමුලින් කෙලෙස් නැතිකිරීමෙන් පිරිනිවීම පිණිස පවත්නාවූ, සතර මාර්ගඥානය අවබොධය පිණිස පවත්නාවූ සුගතයන් වහන්සේ විසින් දැන වදාළවූ ධර්මයද දෙශනා කරණු නොලැබේ. මේ පුද්ගල තෙමේද මධ්‍යම දෙශයෙහි ඉපදුනේ වෙයි. හෙතෙමේද මෝඩ නුවූ, කෙලතොලු නොවූ හොඳ නරක කියුම්වල අර්ථය දැනගන්ට සමර්ථවූ නුවණැත්තෙක් වෙයි. මේ බ්‍රහ්මචරියවාසයට නුසුදුසුවූ නව වන අකාලයයි. (යන නවයයි)

“අනුපූර්ව විහරණ (පිළිවෙළින් සමවැදිය යුතු විසීම්) නවයක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම කාමයන් ගෙන් වෙන්වම අකුසල ධර්මයන්ගෙන් වෙන්ව විතර්ක සහිතවූ විචාර සහිතවූ විවෙකයෙන් හටගත් ප්‍රිතිය හා සැපය ඇති, ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. විතර්ක විචාරයන් ගේ සංසිඳීමෙන් ද්විතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසයකරයි. ප්‍රීතියගේද වැළක්මෙන් තෘතීය ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සැපය දුරුකිරීමෙන් චතුර්ථ ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි. සියලු ආකාරයෙන් රූප සංඥාවන් ඉක්මවීමෙන් ගැටීම් සංඥාවන් නැසීමෙන් නොයෙක් සංඥාවන් සිහි නොකිරීමෙන් අනන්තවූ ආකාසයයි ආකාසානඤ්චායතනයට පැමිණ වාසය කරයි. සියලු ආකාරයෙන් ආකාසානඤ්චායතනය ඉක්මවා අනන්තවූ විඤ්ඤාණයයි, විඤ්ඤානඤ්චායතනයට පැමිණ වාසය කරයි. සියලු ආකාරයෙන් විඤ්ඤානඤ්චායතනය ඉක්මවා කිසිවක් නැතැයි ආකිඤ්චඤ්ඤායතනයට පැමිණ වාසයකරයි. සියලු ආකාරයෙන් ආකිඤ්චඤ්ඤායතනය ඉක්මවා නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනයට පැමිණ වාසය කරයි. සියලු ආකාරයෙන් නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනය ඉක්මවා, සඤ්ඤාවෙදයිත නිරොධයට (නිරොධය සමාපත්තියට) පැමිණ වාසය කරයි. (යන නවයයි)

“අනුපූර්ව නිරොධ (පිළිවෙළින් නැති කිරීම්) නවයක් වෙත්. ප්‍රථම ධ්‍යානයට පැමිණියහුගේ කාම හැඟීම නැතිවේ. ද්විතීය ධ්‍යානයට පැමිණියහුගේ විතර්ක විචාරයෝ නැතිවෙත්. තෘතීය ධ්‍යානයට පැමිණියහුගේ ප්‍රීතිය නැතිවේ. චතුර්ථ ධ්‍යානයට පැමිණියහුගේ ආශ්වාස ප්‍රශ්වාසයෝ නැතිවෙත්. ආකාසානඤ්චායතනයට පැමිණියහුගේ රූප සංඥාව නැතිවේ. විඤ්ඤානඤ්චායතනයට පැමිණියහුගේ ආකාසානඤ්චායතන සංඥාව නැතිවේ. ආකිඤ්චඤ්ඤායතනයට පැමිණියහුගේ විඤ්ඤානඤ්චායතන සංඥාව නැතිවේ. නෙවසඤ්ඤානාසඤ්ඤායතනයට පැමිණියහුගේ ආකිඤ්චඤ්ඤායතන සංඥාව නැති වේ. සඤ්ඤාවෙදයිත නිරොධයට පැමිණියහුගේ සංඥාවද විඳීමද නැතිවෙත්.

“ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක්සම්බුදධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ ධර්මයෝ නවදෙන හොඳින් දෙශනා කරණ ලද්දාහු වෙත්.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද චිරස්ථායී වේද එසේ මේ ධර්මය සියල්ලන් විසින් එක්ව සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

දසකං

“ඇවැත්නි, දන්නාවූ දක්නාවූ අර්හත්වූ සම්‍යක් සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් හොඳින් ප්‍රකාශ කරණ ලද්දාවූ ධර්මයෝ දසදෙනෙක් වෙත්.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝ කල් පවත්නේ වේද, එසේ සියල්ලන් විසින් එක්ව මේ ධර්මය, සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාද නොකළ යුත්තේය. එය බොහෝදෙනාට හිත පිණිසද බොහෝදෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.

“කවර දසදෙනෙක්ද යත්?

“නාථකරණ (පිහිටවන) ධර්ම දසයක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණ තෙම සිල්වත්වේ. ප්‍රාතිමොක්ෂ සංවර (ශික්ෂාපද ශීල) යෙන් සංවර වූයේ වාසය කරයි. ආචාර ගොචර දෙකින් සමන්විත වූයේ ස්වල්ප තරම්වූ වරදවල භය දක්නා ගති ඇති වූයේ ශික්ෂාපදයන් දැඩි කොට ගෙන හික්මෙයි.

“ඇවැත්නි, මහණ තෙම සිල්වත් වේද ප්‍රාතිමොක්ෂ සංවරයෙන් සංවර වූයේ වාසය කෙරේද, ආචාරයෙන් හා ගොචරයෙන් යුක්ත වූයේ ස්වල්පවූද වරදවල භය දක්නේ ශික්ෂා පදයන්හි සමාදන්ව හික්මේය යන යමක් වේද මෙයද තමාට පිහිටවන ධර්මයක් වේ.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මහණ තෙම ඇසූ දේ දරන්නාවූ, ඇසූ දේ රැස්කර හිතේ දරා ගන්නාවූ බොහෝ ඇසූ කෙනෙක් වේ. මුල යහපත්වූ මැද යහපත්වූ, කෙළවර යහපත්වූ, අර්ථ සහිතවූ පද සහිතවූ, යම් ඒ ධර්මයක් සියල්ලෙන් සම්පූර්ණවූ පිරිසිදුවූ, බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව ප්‍රකාශ කෙරෙද්ද එබඳුවූ ධර්මයෝ මොහු විසින් බොහෝ අසන ලද්දාහු දරණ ලද්දාහු වචනයෙන් පුරුදු කරණ ලද්දාහු, සිතින් කල්පනා කරණ ලද්දාහු, දෘෂ්ටියෙන් හොඳින් අවබෝධ කරණ ලද්දාහු වෙත්. ඇවැත්නි, මහණතෙම බොහෝ ඇසූ කෙනෙක් වේද, යම් මේ ධර්මකෙනෙක් මුල යහපත්ද, මැද යහපත්ද, කෙළවර යහපත්ද, අර්ථ සහිතවූ, ව්‍යංජන සහිතවූ සියල්ලෙන් සම්පූර්ණවූ පිරිසිදුවූ බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යය ප්‍රකාශ කෙරෙද්ද, එබඳුවූ ධර්මයෝ මොහු විසින් බොහෝ කොට අසන ලද්දාහු, දරණ ලද්දාහු, වචනයෙන් පුරුදු කරන ලද්දාහු, සිතින් කල්පනා කරන ලද්දාහු දෘෂ්ටියෙන් හොඳින් අවබොධ කරණ ලද්දාහු වෙත්ද යන යමක් වේද, මේ ධර්මයද තමාට පිහිටවන ධර්මයකි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මහණතෙම යහපත් මිත්‍රයන් යහළු කොට ඇත්තේ, යහපත් මිත්‍රයන් කෙරෙහි නැමීම ඇත්තේ, යහපත් මිත්‍රයන් ඇත්තේ වේ. ඇවැත්නි, යම් හෙයකින් මහණතෙම යහපත් මිත්‍රයන් ඇත්තේ යහපත් මිත්‍රයන් යහළු කොට ඇත්තේ යහපත් මිත්‍රයන් කෙරෙහි නැමීම ඇත්තේ වේද, මේ ධර්මයද තමාට පිහිට වන ධර්මයකි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මහණතෙම සුවච බැවින් හෙවත් කියන දේ අසන ගතියෙන් යුක්ත වූයේ, සුවචයෙක්වේ. නොකිපෙන ගති ඇති අනුශාසනාව ආදරයෙන් පිළිගන්නා කෙනෙක් වෙයි. ඇවැත්නි, මහණතෙම සුවචයෙක් වේද නොකිපී අනුශාසනාව ආදරයෙන් පිළිගන්නේ වේද, යන යමක් වේද, මේද තමාට පිහිට වන ධර්මයකි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මහණතෙම එකට මහණදම් පුරන භික්ෂූන්ගේ යම් ලොකු කුඩා කටයුතු වෙත්ද, එහි දක්ෂවූයේ කම්මැලි නොවූයේ, ඒ වැඩට යොග්‍ය උපක්‍රම දැනිමෙන් යුක්තවූයේ වැඩ කරන්ටද පිළිවෙළ කරන්ටද සුදුසු වෙයි, ඇවැත්නි, මහණතෙම එකට මහණදම් පුරන භික්ෂූන්ගේ කුඩා මහත් කටයුතු “කිමෙක්දැ”යි අසාකරන කටයුතු වෙත්ද එහි දක්ෂවූයේ, අලස නොවූයේ, එහි උපාය දන්නේ පිළිවෙළ කිරීමට දන්නා නුවණින් යුක්තවූයේ වෙයිද, මේද තමාට පිහිට වන ධර්මයකි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මහණතෙම ප්‍රියවූ කථා ඇත්තේ අභිධර්මයෙහි අභිවිනයෙහි (ඛුද්දක පරිවාරයෙහි හෝ කෙලෙස් සංසිඳුවන කරුණෙහි) මහත් සතුටු ගතිය ඇත්තේ ධර්මය කැමැත්තේ වේ. ඇවැත්නි, මහණ තෙම ධර්මය කැමැත්තේ වේද, ප්‍රියවූ වචන ඇත්තේ වේද, අභිධර්මයෙහි අභිවිනයෙහි මහත්වූ සතුටු ගතිය ඇත්තේය යන යමක් වේද මේද තමාට පිහිටවන ධර්මයකි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මහණතෙම ලැබුන පරිදි, සිවුරුය, පිණ්ඩපාතය, සේනාසනය, ගිලන්පස බෙහෙත් පිරිකර යන මෙයින් සතුටුවූයේ වෙයි, ඇවැත්නි, මහණතෙම ලදපරිදි සිවුරුය පිණ්ඩපාතය සේනාසනය, ගිලන්පස බෙහෙත් පිරිකරය යන මෙයින් සතුටු වෙයි යන යමකුත් වේද මේද තමාට පිහිටවන ධර්මයකි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මහණතෙම අකුසල ධර්මයන් දුරුකිරීම පිණිස කුසල ධර්මයන් වැඩීම පිණිස ශක්ති ඇත්තේ දැඩි වීරිය ඇත්තේ කුසල ධර්මයන්හි බහා නොතබනලද වීරිය ඇත්තේ පටන්ගන්නා ලද වීර්යය ඇත්තේ වාසයකරයි. ඇවැත්නි, මහණතෙම අකුසල ධර්මයන්ගේ දුරුකිරීම පිණිස කුසල ධර්මයන්ගේ වැඩීම පිණිස ශක්ති ඇත්තේද දැඩි උත්සාහ ඇත්තේද කුසල ධර්මයන්හි බහා නොතබන ලද බර ඇත්තේ පටන්ගන්නාලද වීර්යය ඇත්තේ වාසය කරයි යන යමකුත් වේද, මේද තමාට පිහිටවන ධර්මයකි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මහණ තෙම උතුම්වූ සිහියෙන් හා හොඳ නුවණින් යුක්තවූයේ බොහෝ කලකට පෙර කරණ ලද්දද, බොහෝ කලකට පෙර කියන ලද්දද, සිහි කිරීමට, සමර්ථ සිහි ඇත්තේවේ. ඇවැත්නි, මහණතෙම උතුම් සිහියෙන් හා දක්ෂ නුවණින් යුක්තවූයේ බොහෝ කල්හි කරන ලද්දද, බොහෝ කල්හි කියන ලද්දද, සිහිකරන්නේ නැවත නැවත සිහි කරන්නේ සිහි ඇත්තේවේය යන යමකුත් වේද, මේද තමාට පිහිට වන ධර්මයකි.

“නැවතද අනිකක් කියමි. ඇවැත්නි, මහණතෙම ඇතිවීම නැතිවීම පිළිබඳ පවත්නාවූ ආර්‍ය්‍යවූ සසර කලකිරීම ඇතිකරන්නාවූ, හොඳාකාර දුක් නැතිකිරීම පිණිස පවත්නාවූ නුවණින් යුක්තවූයේ නුවණැත්තේ වෙයි. ඇවැත්නි, මහණතෙම ඇතිවීම, නැතිවීම පිණිස පවත්නාවූ ආර්‍ය්‍යවූ නිබ්බේධිකවූ හෙවත් සසර කලකිරීම, මනාව දුක් නැති කිරීම පිණිස පවත්නාවූ නුවණින් යුක්ත වූයේ ප්‍රඥාවත් වෙයි යන යමකුත් වේද, මේද තමාට පිහිටවන ධර්මයකි.

“කසිණායතන දසයක් වෙත්. ඇතමෙක් උඩ, යට, සරස, එකමවූ (දෙකක් නැති) පෘථිවි කසිණය හඳුනයි. ඇතැමෙක් උඩ යට සරස අද්වයවූ අප්‍රමාණවූ ආපො කසිණය හඳුනයි. ඇතමෙක් උඩ යට සරස අද්වයවූ අප්‍රමාණවූ තොජො, කසිණය අඳුනයි. ඇතමෙක් උඩ යට සරස අද්වයවූ අප්‍රමාණවූ වායො කසිණය හඳුනයි. ඇතමෙක් උඩ යට සරස අද්වයවූ අප්‍රමාණවූ නීල කසිණය හඳුනයි. ඇතමෙක් උඩ යට සරස අද්වයවූ අප්‍රමාණවූ පීත කසිණය හඳුනයි. ඇතමෙක් උඩ යට සරස අද්වයවූ අප්‍රමාණවූ ලොහිත කසිණය හඳුනයි. ඇතමෙක් උඩ යට සරස අද්වයවූ අප්‍රමාණවූ අවදාත කසිණය හඳුනයි. ඇතමෙක් උඩ යට සරස අද්වයවූ එකමවූ අප්‍රමාණවූ විඤ්ඤාණ කසිණය හඳුනයි, (යන දසයයි)

“අකුසල කර්ම මාර්ග දසයක් වෙත්, සතුන් මැරීමය, සොරකම් කිරීමය, කාමයන්හි වරදවා හැසිරීමය, බොරු කීමය, කේලාම් කීමය, ඵරුෂ වචන කීමය, හිස් වචන කීමය අභිධ්‍යාය (අනුන්ගේ දෙයට ලොභකිරීම) ව්‍යාපාදය, (අනුන් නැසේවා යන කල්පනාව) මිථ්‍යාදෘෂ්ටියය, (යන දසයයි)

“කුසල කර්ම මාර්ග දසයක් වෙත්, සතුන් මැරීමෙන් වැළකීමය, අදත්තාදානයෙන් වැළකීමය, කාමයෙහි වරදවා හැසිරීමෙන් වැළකීමය, බොරු කීමෙන් වැළකීමය, කේලාම් කීමෙන් වැළකීමය, ඵරුෂ වචනයෙන් වැළකීමය, හිස් කථාවලින් වැළකීමය, අනුන්ගේ දෙයට ලොභ නොකිරීමය, අනුන් නැසේවායි නොසිතීමය නිවැරදි දෘෂ්ටිය (යන දසයයි.)

“ආර්‍ය්‍යවාස (උත්තමයන් පමණක් වාසයකරන විසීම්) දසයක් වෙත්. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම අංග පසක් දුරුකළේ වෙයි. අංග සයකින් යුක්තවූයේ වෙයි, එක් ආරක්ෂාවක් ඇත්තේ වෙයි, අපස්සෙන (හේත්තුවීම්) සතරක් ඇත්තේ වෙයි, දුරු කළ වෙන වෙන සත්‍යයන් ඇත්තේ වෙයි, සම්පූර්ණයෙන් දුරුකරණ ලද සියලු සෙවීම් ඇත්තේ වෙයි, නොකැළඹුනු කල්පනා ඇත්තේ සැහැල්ලුවූ කායසංස්කාර ඇත්තේ වෙයි. ඇවැත්නි, මහණතෙම කෙසේ නම් දුරුකළ අංග පසක් ඇත්තේ වේද, ඇවැත්නි මේ ශාසනයෙහි මහණහුගේ කාම ආශාව පහකරන ලද්දේ වෙයි, ක්‍රොධය පහකරන ලද්දේ වෙයි. චිත්ත චෛසිකයන්ගේ මැලිකම පහකරන ලද්දේ වෙයි, නොසන්සුන්කම හා පසුතැවීම පහ කරන ලද්දේ වෙයි. සැකය පහකරන ලද්දේ වෙයි, ඇවැත්නි, මෙසේ මහණතෙම දුරුකරන ලද අංග පස ඇත්තේ වෙයි.

“ඇවැත්නි, කෙසේ නම් මහණතෙම අංග සයකින් යුක්ත වූයේ වේද, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ඇසින් රූපය දැක සතුටුද නොවෙයි, නොසතුටුද නොවෙයි, සිහි ඇත්තේ මනා දැනුම් ඇත්තේ සුව දුක් දෙකට මැදහත්ව වාසය කරයි, කණින් ශබ්දය අසා නාසයෙන් ගඳ දැන දිවෙන් රස විඳ කයින් ස්පර්ශකොට සිතින් ධර්ම අරමුණු දැන සතුටුද නොවෙයි, නොසතුටුද නොවෙයි. සිහි ඇත්තේ මනා දැනුම් ඇත්තේ, මැදහත් විඳීමෙන් යුක්තව වාසයකරයි. ඇවැත්නි, මෙසේ මහණතෙම අංග සයකින් යුක්තවූයේ වෙයි.

“ඇවැත්නි, මහණතෙමේ එක් ආරක්ෂාවක් ඇත්තේ කෙසේද? ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම සිහිය නමැති ආරක්ෂාව ඇත්තාවූ සිතින් යුක්තවූයේ වෙයි. ඇවැත්නි, මෙසේ මහණතෙම එකම ආරක්ෂාවක් ඇත්තේ වෙයි.

“ඇවැත්නි, කෙසේ නම් මහණතෙම හේත්තුවීම්වූ සතරක් ඇත්තේ වේද, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම නුවණින් සේවනය කළයුත්තක්ම සේවනය කරයි නුවණින් දැන ඉවසිය යුත්තක්ම ඉවසයි. නුවණින් දැන පහකළ යුත්තක්ම පහකරයි. හැරදමයි. ඇවැත්නි, මෙසේ මහණතෙම හේත්තුවීම් සතරක් ඇත්තේ වේ.

“ඇවැත්නි, කෙසේ නම් මහණතෙම දුරුකරණ ලද නොයෙක් සත්‍ය ඇත්තේ වේද. ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණහු විසින් බොහෝවූ මහණ බමුණන්ගේ වෙන වෙන නොයෙක් සත්‍යයෝ වෙත් නම් ඒ සියල්ල දුරුකරණ ලද්දාහුය, අතිශයින් දුරුකරණ ලද්දාහුය, හැරදමන ලද්දාහුය, වමාරන ලද්දාහුය, මුදාහරින ලද්දාහුය, නසන ලද්දාහුය, දුරලන ලද්දාහුය. ඇවැත්නි, මෙසේ මහණතෙම දුරුකරණ ලද වෙන වෙන නොයෙක් සත්‍ය ඇත්තේ වෙයි.

“ඇවැත්නි, කෙසේ නම් මහණතෙම සම්පූර්ණයෙන් දුරු කරණ ලද සෙවීම් ඇත්තේ වේද, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණහුගේ කාමයන් සෙවීම නැසුණේ වේ. භවයන් සොයන්නාවූ තණ්හාව නසන ලද්දේ වෙයි. බ්‍රහ්මචරියෙසනය (සදාකාලිකය යනාදීන් ගන්නා මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය) පහකරන ලද්දේ වෙයි. ඇවැත්නි, මෙසේ මහණතෙම සම්පූර්ණයෙන් දුරුකළ සෙවීම් ඇත්තේ වේ.

“ඇවැත්නි, කෙසේනම් මහණතෙම නොකැළඹුනු කල්පනා ඇත්තේ වේද, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණහුගේ කාම කල්පනාව දුරුවූයේ වෙයි. ක්‍රොධ කල්පනාව දුරුවූයේ වෙයි. හිංසා කිරීමේ කල්පනාව දුරුවූයේ වෙයි. ඇවැත්නි, මෙසේ වනාහි මහණතෙම නොකැළඹුනු කල්පනා ඇත්තේ වේ.

“ඇවැත්නි, කෙසේ නම් මහණතෙම සංසිඳුනු කාය සංස්කාර ඇත්තේ වේද, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම සැප දුරුකිරීමෙන්, දුක් දුරුකිරීමෙන් කල් ඇතිවම දොම්නස් සොම්නස් දෙක නැසීමෙන් නිදුක්වූ නොසැපවූ උපෙක්ෂා සිහි දෙදෙනාගේ පිරිසිදු බව ඇති, සතරවන ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරයි.

“ඇවැත්නි, මෙසේ මහණතෙම සංසිඳුනු කාය සංස්කාර ඇත්තේ වේ.

“ඇවැත්නි, කෙසේ නම්, මහණ තෙම හොඳින් මිදුනු සිත් ඇත්තේ වේද, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුහුගේ සිත රාගයෙන් මිදුනේ වෙයි. ද්වෙෂයෙන් මිදුනේ වෙයි. මුලාවෙන් මිදුනේ වෙයි. ඇවැත්නි, මෙසේ වනාහි මහණ තෙම හොඳින් මිදුනාවූ සිත් ඇත්තේ වේ.

“ඇවැත්නි, කෙසේ නම් මහණතෙම හොඳින් මිදුනු ප්‍රඥා ඇත්තේ වේද, ඇවැත්නි, මේ ශාසනයෙහි මහණතෙම ‘මා විසින් රාගය නැති කරන ලදී. මුල් සිඳින ලදී. මුදුන කපාදැමූ තල්ගසක් මෙන් කරනලදී. නැතිකරන ලදී. එය නැවත නූපදින ලෙස කරන ලදීයයි දනීද, ද්වෙෂය මා විසින් නැති කරනලදී. මුල්සිඳින ලදී. මුදුන කපාදමනලද තල්ගසක්මෙන් කරන ලදී. නැති කරන ලදී. එය නැවත නූපදින ලෙස කරන ලදීයයි දනීද, මොහය මා විසින් නැතිකරන ලදී. මුල් සිඳිනලදී. මුදුන කපනලද තල් ගසක් මෙන් කරන ලදී, නැති කරන ලදී, එය නැවත නූපදින ලෙස කපන ලදීය යි දනීද. ඇවැත්නි, මෙසේ මහණ තෙම හොඳින් මිදුනු ප්‍රඥා ඇත්තේ වෙයි.

“අශෛක්ෂ ධර්ම (රහත් ඵලයට පැමිණි පුද්ගලයාගේ ධර්ම) දසයක් වෙත්. අශෛක්ෂවූ සම්‍යක්දෘෂ්ටිය, අශෛක්ෂවූ සම්‍යක් සංකල්පය, අශෛක්ෂවූ සම්‍යක් වචනය, අශෛක්ෂවූ සම්‍යක් කර්මාන්තය, අශෛක්ෂවූ සම්‍යක් ආජීවය, අශෛක්ෂවූ සම්‍යක් ව්‍යාමය, අශෛක්ෂවූ සම්‍යක් ස්මෘතිය, අශෛක්ෂවූ සම්‍යක් සමාධිය, අශෛක්ෂවූ සම්‍යක් ඤාණය, අශෛක්ෂවූ සම්‍යක් විමුක්තිය, යනමේ දසයයි.

“ඇවැත්නි, දන්නාවූ, දක්නාවූ, අර්හත්වූ සම්‍යක්සම්බුද්ධවූ ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මේ ධර්මයෝ දසදෙන හොඳින් ප්‍රකාශ කරන ලද්දාහු වෙත්.

“යම්සේ මේ ශාසන බ්‍රහ්මචර්‍ය්‍යාව බොහෝකල් පවත්නේ වේද, චිරස්ථායී වේද, එසේ මේ ධර්මය සියල්ලන් විසින් එක්ව සජ්ජායනා (එක්ව කීම) කළ යුත්තේය. විවාදනොකළ යුත්තේය. එය බොහෝ දෙනාට හිත පිණිසද බොහෝ දෙනාට සැප පිණිසද ලොවට අනුකම්පා පිණිසද දෙවි මිනිසුන්ට වැඩ පිණිසද හිත පිණිසද සැප පිණිසද වන්නේය.”

එකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නැගිට ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේට කථාකර මෙසේ වදාළහ. ‘ශාරීපුත්‍රය, යහපත, යහපත, ශාරීපුත්‍රය, නුඹ භික්ෂූන්ට යහපත් කොට සංගීති පර්‍ය්‍යායය ප්‍රකාශ කෙළෙහියයි” (වදාළහ.) ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේ මෙය ප්‍රකාශ කළහ. ශාස්තෲන් වහන්සේ එය අනුමත කළහ. සතුටු සිත් ඇති ඒ භික්ෂුහුද ශාරීපුත්‍ර ස්ථවිරයන් වහන්සේගේ දෙශනාව සතුටින් පිළිගත්තාහුය.

තිස්තුන් වැනිවූ සංගීති සූත්‍රය නිමි.

The Long Discourses

|_III. The Chapter with Pāṭikaputta

DN33. සංගීති සූත්‍රය

Translations [20]

English

繁體字

日本語

Deutsch

Italiano

Español

Português

Norsk

Srpski

עִבְרִית

हिंदी

ಕನ್ನಡ

বাংলা

Việt Ngữ

Bahasa Indonesia

සිංහල

ပြန်သွားရန်

ภาษาไทย

पाळिभासा (Pāli)

Reference