Bir seferinde Kutlu Kişi Savatthi yakınlarındaki Jeta Korusu'nda Anāthapiṇḍika'nın manastırında konaklıyordu.

Aynı zamanlarda bir brahmin rahibi olan Jāṇussoṇi kısraklar tarafından çekilen bembeyaz bir at arabası ile gün ortasında Savatthi'den ayrıldı. Münzevi Pilotaka'nın ileriden geldiğini gördü ve ona şöyle söyledi: "Vacchāyana Usta gün ortasında nereden geliyorsunuz?"

"Şu an Soylu Gotama'nın huzurundan geliyorum efendim."

"Soylu Gotama'nın bilgeliğinin derinliği hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce kendisi tam aydınlanmaya ulaşmış mı?"

"Saygıdeğer dostum ben kim oluyorum da Soylu Gotama'nın bilgeliğinin derinliğine dair yargılar üretebiliyorum? Onun seviyesini anlayabilmek için onunla aynı seviyede olmak gerekir."

"Saygıdeğer Vacchāyana Soylu Gotama'yı yüce bir şekilde övüyor."

"Ben kim oluyorum da Soylu Gotama'yı övüyorum? O, övgü alan tanrılar ve insanlar tarafından en yüksek övgüye layık görülen kişidir.

"Ancak hangi sebeple siz Soylu Gotama'ya bu derece bağlısınız?"

"Usta bir fil takipçisinin fil dolu bir ormana girdiğini düşünün. Orada büyük bir filin uzun ve geniş ayak izini görür. Şu sonucu çıkarır: 'Bu büyük bir erkek fil olmalı!'

Benzer şekilde ben de Soylu Gotama'nın dört ayak izini gördüğüm için şu sonucu çıkardım: 'Kutlu Kişi Tam ve Mutlak Aydınlamış bir Budha'dır. Öğreti en mükemmel şekilde açıklanmıştır. Sangha en doğru şekilde çalışıyor.'

Hangi dört?

[1]İlk olarak zeki soylular tanıdım, başkalarının doktrinlerinde ustalaşmış, saç kılını ikiye ayırabilecek incelikte çalışan ve başarılı olan kişiler. 'Efendiler, Soylu Gotama şu köye veya şu kasabaya gelecekmiş.' diye duyarlar. Kafalarında bir soru oluştururlar. 'Soylu Gotama'ya gidip ona bu soruyu sorarız. Eğer şu şekilde yanıt verirse bu şekilde çürütürüz, eğer bu şekilde yanıt verirse şu şekilde çürütürüz.' diye düşünürler.

Geldiğini duyduklarında ona yaklaşırlar. Soylu Gotama onları eğitir, yüreklendirir, motive eder ve onlara ilham verir. Sorularını soracak fırsat bile bulamaz, Soylu Gotama'nın yanıtını çürütemezler. Değişmeyen şekilde onun izdeşleri olurlar. Soylu Gotama'nın bu ilk ayak izini gördüğümde şu sonucu çıkardım: 'Kutlu Kişi Tam ve Mutlak Aydınlamış bir Budha'dır. Öğreti en mükemmel şekilde açıklanmıştır. Sangha en doğru şekilde çalışıyor.'

[2]Ayrıca zeki brahmin rahipleri tanıdım… [3] Sıradan hayat yaşayan insanlar tanıdım… hepsi Soylu Gotama'nın öğrencisi oldular.

[4] Ayrıca zeki münzeviler tanıdım, başkalarının doktrinlerinde ustalaşmış, saç kılını ikiye ayırabilecek incelikte çalışan ve başarılı olan münzeviler… Sorularını soracak fırsat bile bulamaz, Soylu Gotama'nın yanıtını çürütemezler. Daima ondan sıradan hayatı bırakıp rahip olmalarına izin vermesini isterler. O da onlara izin verir. Rahip hayatına geçip münzeviliği sürdürdüklerinde, soylu çabayı şevkle geliştirdiklerinde, kararlılıkla çalıştıklarında kutsal yolun en yüce sonuna bu hayatta ulaşırlar. Dünya hayatını terkedip evsiz hayata geçiş yapan kişilerin ulaşmak istediği hedefe kendi içgörüleriyle ulaşmış olarak yaşarlar.

Şöyle derler: 'Neredeyse kaybolmuştuk! Neredeyse yok oluyorduk! Çünkü geçmişte rahip, brahmin ve kusursuz kişiler olduğumuzu iddia ederdik ancak bunların hiçbiri değildik. Şimdi gerçekten rahip, brahmin ve kusursuz kişiler olduk!' Soylu Gotama'nın bu dördüncü ayak izini gördüğümde şu sonucu çıkardım: 'Kutlu Kişi Tam ve Mutlak Aydınlamış bir Budha'dır. Öğreti en mükemmel şekilde açıklanmıştır. Sangha en doğru şekilde çalışıyor.'

Soylu Gotama'nın bu dört ayak izini gördüğüm için şu sonucu çıkardım: 'Kutlu Kişi Tam ve Mutlak Aydınlamış bir Budha'dır. Öğreti en mükemmel şekilde açıklanmıştır. Sangha en doğru şekilde çalışıyor.'"

O konuştuktan sonra Jāṇussoṇi arabasından indi, cübbesini bir omzunun üzerine attı, birleştirdiği avuçlarını Budha'ya doğru kaldırdı ve bu içten duyguyu üç kez dile getirdi:

"Kutlu Kişi'ye, Kusursuz Kişi'ye, Mutlak Aydınlanmış Budha'ya sığınırım!

Kutlu Kişi'ye, Kusursuz Kişi'ye, Mutlak Aydınlanmış Budha'ya sığınırım!

Kutlu Kişi'ye, Kusursuz Kişi'ye, Mutlak Aydınlanmış Budha'ya sığınırım!

Umarım bir gün Saygıdeğer Gotama ile tanışırım ve tartışabiliriz."

Sonra brahmin Jāṇussoṇi Budha'nın yanına gitti ve onunla selamlaştı. Selamlaşmaları ve nazik sohbetleri bittiğinde bir kenara oturdu ve Budha'ya konuştukları her şeyi anlattı.

Konuştuğunda Budha ona şöyle dedi: "Brahmin, filin ayak izi benzetmesi henüz ayrıntılı olarak tamamlanmadı. Detaylı olarak nasıl tamamlanacağına gelince dikkatinizi tam olarak verin ve dinleyin, anlatacağım."

"Evet Efendim." diye yanıtladı Jāṇussoṇi. Budha şunları söyledi:

"Bir fil avcısının fillerin olduğu bir ormana gireceğini varsayalım. Orada büyük bir filin uzun ve geniş ayak izini gördüğünde yetenekli bir fil avcısı hemen şu sonuca varmaz: 'Bu büyük bir erkek fil olmalı.' Neden? Çünkü bir fil ormanında büyük ayak izleri olan cüce dişi filler de vardır ve bu ayak izi onlarınki de olabilir.

Büyük bir ayak izi ve yüksek yerlerde işaretler görene kadar yolu takip etmeye devam eder. Yetenekli bir fil avcısı yine de şu sonuca varmaz: 'Bu büyük bir erkek fil olmalı.' Neden? Çünkü bir fil ormanında uzun hortumlu ve büyük ayak izleri olan uzun boylu dişi filler de vardır ve bu ayak izi onlarınki de olabilir.

Büyük bir ayak izi, yüksek yerlerde işaretler ve diş izleri görene kadar yolu takip etmeye devam eder. Yetenekli bir fil avcısı yine de şu sonuca varmaz: 'Bu büyük bir erkek fil olmalı.' Neden? Çünkü bir fil ormanında büyük ayak izleri olan uzun ve yetişkin dişi filler de vardır ve bu ayak izi onlarınki de olabilir.

Büyük bir ayak izi, yüksek yerlerde işaretler, diş izleri ve kırılmış dallar görene kadar yolu takip etmeye devam eder ve o büyük erkek filin bir ağacın gölgesinde veya açıkta yürüdüğünü, ayakta durduğunu, oturduğunu veya uzandığını görür. Sonra şu sonuca varır: 'İşte bu, o büyük erkek fil.'

Aynı şekilde brahmin, bu dünyada bir Aydınlanmış Kişi ortaya çıkar; saf ve mutlak bir şekilde uyanmış, bilgisi ve eylemleri eksiksiz, Nibbana'ya ulaşmış, kainatı bilen, eğitilebilecek olanların eşsiz eğitmeni, tanrıların ve insanların öğretmeni, aydınlanmış ve kutsanmış. Bu dünyayı (tüm devaları, Māraları, Brahmāları, münzevileri ve keşişleri de kapsayacak şekilde) doğrudan bilgiye ulaştıran sezgileri ile keşfeder ve bunun diğerleri tarafından da bilinmesini sağlar. Başlangıcında mutluluk veren, ortasında mutluluk veren ve sonunda mutluluk veren Dhamma'yı anlaşılır sözlerle öğretir. Detaylarında ve özünde kutsal olan saf ve mükemmel öğretiyi ortaya koyar.

"Dhamma'yı duyan bir aile reisi ya da onun oğlu Tathāgata'ya inanç duyar ve şöyle düşünür: 'Ev yaşamı kısıtlayıcı, zihin bulandırıcı. Çekinikliğe giden yol (evsiz yaşam) ise sınırsız. Parlatılmış bir deniz kabuğu gibi tamamen mükemmel ve tamamen saf bir şekilde kutsal yaşamı pratik etmek evde yaşayan biri için kolay değil. Saçımı ve sakalımı tıraş edip safran rengi cübbeyi giysem ve ev yaşantısından evsizliğe geçsem nasıl olur?' Böylece bir süre sonra sahip oldukları irili ufaklı tüm varlıklarını bırakır, geniş ya da küçük akraba çevrelerini terk eder, saç ve sakallarını tıraş eder, safran rengi cübbelerini giyer ve ev yaşantısından evsiz yaşama geçerler.

Bir kez yola girdiklerinde izdeşlerin eğitimini ve yaşam tarzlarını takip ederler. Varlıklara zarar vermeyi ve can almayı bırakır, sopa ve kılıca başvurmazlar. Özenli ve naziktirler, tüm canlılar için şefkat dolu bir kalple yaşarlar.

Çalmayı bırakırlar. Sadece verileni alırlar ve sadece verilenle yetinirler. Hırsızlıktan arınarak zihinlerini saf tutarlar.

Yanlış cinsel eylemi bırakırlar. Bekar bir hayat sürer, kaba cinsel eylemlerden uzak yaşarlar.

Yalan sözlerden kaçınırlar. Sadece gerçeği söyler, gerçeğe bağlı yaşarlar. Dürüst, berrak, güvenilirdirler ve sözleriyle dünyayı kandırmazlar.

Bölen ve ayıran sözlerden kaçınırlar. İnsanları birbirine düşürmek için bir yerde duyduklarını başka bir yerde tekrarlamazlar. Bunun yerine birliği destekleyerek, uyumdan keyif alarak, uyumu severek ve uyumu teşvik eden sözler söyleyerek ayrılmış olanları buluştururlar.

Kaba konuşmayı bırakırlar. Yumuşak, kulağa hoş gelen, güzel, kalbe dokunan, nazik, huzur veren, uygun bir dille konuşurlar.

Bitkilere ve tohumlara zarar vermekten kaçınırlar. Günde sadece tek öğün yemek yer, akşam yemeğinden ve yanlış zamanda yemek yemekten kaçınırlar. Dans etmekten, şarkı söylemekten, müzikten, gösteri izlemekten kaçınırlar. Süs eşyası takmaktan, kendilerini esanslar ve makyajla güzelleştirmekten kaçınırlar. Yüksek ve lüks yataklardan kaçınırlar. Altın ve para, çiğ tahıl, çiğ et, kadın ve kız çocukları, erkek ve kadın köleler, keçi ve koyun, tavuk ve domuz, fil, inek, at ve kısrak, arazi ve mülk kabul etmekten kaçınırlar. Ayak işleri yapmaktan ve mesaj taşımaktan, ticaretten, ağırlıkları, metalleri ve ölçüleri değiştirip bozmaktan, rüşvet, sahtekarlık, hile ve dolandırıcılıktan, yaralama, öldürme, adam kaçırma, soygunculuk, yağma ve şiddetten uzak dururlar.

Bedenlerini korumak için cübbe ile, karınlarını doyurmak için sadaka ile yetinirler. Nereye giderlerse gitsinler yanlarına sadece bunları alarak yola çıkarlar. Nereye uçarsa uçsun tek yükü kanatları olan bir kuş gibidirler. Aynı şekilde bir münzevi bedenini korumak için cübbe, karnını doyurmak için sadaka ile yetinir. Onlar nereye giderlerse gitsinler yanlarına sadece bunları alarak yola çıkarlar. Bu soylu erdem anlayışıyla tümüyle donandıklarında tüm suçlamalardan uzak kalabilecekleri bir mutluluğu içsel olarak deneyimlerler.

Bir görüntüyle (göz ile) temas ettiklerinde bu görüntünün özellikleri ve detaylarında kaybolmazlar. Görme duyusu dizginlenmezse ehil olmayan açgözlülük ve şiddet gibi kötü nitelikler baskın hale gelecektir. Bu sebeple dizginleme pratiği yaparlar, görme duyusunu korurlar ve onu dizginlemeyi başarırlar. Kulaklarıyla bir ses duyduklarında… Burunlarıyla bir koku aldıklarında… Dilleriyle bir tat aldıklarında… Bedenlerinde dokunma hissi oluştuğunda…Zihinlerinde bir düşünce ile temas ettiklerinde bunun özellikleri ve detaylarında kaybolmazlar. Düşünme duyusu dizginlenmezse ehil olmayan açgözlülük ve şiddet gibi kötü nitelikler baskın hale gelecektir. Bu sebeple dizginleme pratiği yaparlar, (düşünme organı olan) zihni korurlar ve onu dizginlemeyi başarırlar. Soylu bir şekilde duyularını dizginlediklerinde içlerinde saf bir mutluluk deneyimlerler.

İleri giderken ve geri gelirken, ileri ve yana bakarken, kol ve bacaklarını bükerken ve uzatırken, iç cübbelerini, dış cübbelerini ve sadaka kaselerini taşırken, yerken, içerken, çiğnerken ve tadarken, bağırsaklarını boşaltırken ve idrarlarını yaparken, yürürken, ayakta dururken, otururken, yatarken, konuşurken ve sessizliği korurken durumsal farkındalıkla hareket ederler.

Erdemlerinin soylulara özgü bütünlüğüyle, soylulara özgü halinden memnuniyetle, soylulara özgü şekilde duyu kapılarının korunmasıyla, soylulara özgü bu farkındalıkla ve durumsal farkındalıkla vahşi doğada, bir ağacın gölgesinde, bir tepede, bir vadide, dağda bir mağarada, bir mezarlıkta, açıkta veya saman yığınının üzerinde bir inziva mekanı seçerler.

Sadaka toplamaktan döner, yemeklerini yer, bacaklarını çaprazlar, bedenlerini dikleştirdikten sonra farkındalığı öne getirirler.

Dünya için duydukları açgözlülüğü bırakarak açgözlülükten özgürleşmiş bir kalple meditasyonda kalır, zihinlerini açgözlülükten arındırırlar. Art niyeti bırakarak art niyetten özgürleşmiş bir zihinle meditasyonda kalır, tüm canlı varlıklara karşı şefkat geliştirerek zihinlerini art niyetten arındırırlar. Tembellik ve uyuşukluğu terk ederek tembellik ve uyuşukluktan özgürleşmiş bir zihinle meditasyonda kalır, ışığı algılayarak, farkında ve uyanık olarak, zihinlerini tembellik ve uyuşukluktan arındırırlar. Endişe ve pişmanlığı bırakarak huzursuzluktan uzak bir şekilde meditasyonda kalır, içsel olarak huzurla dolan zihinlerini endişe ve pişmanlıktan arındırırlar. Şüpheyi terk ederek ve şüphenin ötesine geçerek meditasyonda kalır, ehil nitelikler konusunda kararsızlığa kapılmadan zihinlerini şüpheden arındırırlar.

Bilgeliği zayıflatan zihinsel kusurları yani beş engeli bırakırlar. Böylece duyusal hazlardan ve ehil olmayan zihinsel hallerden el etek çekerek zihnin çekiniklikten doğan neşe ve mutluluğa yönlenmesi ve bu neşe ve mutluluğa kesintisiz bir şekilde bağlı kalmasıyla birinci jhānaya girer ve orada kalırlar. İşte Brahmin, bu 'Aydınlanmış Kişi'nin ayak izi' olarak adlandırılır aynı zamanda 'Aydınlanmış Kişi'nin izi' ve 'Aydınlanmış Kişi'nin işareti' olarak da bilinir. Fakat soylu bir izdeş henüz şu sonuca varmaz: 'Kutlu Kişi Tam ve Mutlak Aydınlamış bir Budha'dır. Öğreti en mükemmel şekilde açıklanmıştır. Sangha en doğru şekilde çalışıyor.'

Ardından zihnin yönlenmesi ve bağlı kalması sonlandığında münzevi, zihni yönlendirmeden ve bağlı tutmadan ikinci jhānaya girer, kıpırtısızlıktan doğan neşe ve mutluluğa eşlik eden tek noktaya odaklılığı ve içsel berraklığı deneyimleyerek burada kalır. İşte bu da 'Aydınlanmış Kişi'nin ayak izi' olarak adlandırılır.

Ardından neşenin sönüp gitmesiyle tarafsızlık, tam farkındalık ve uyanıklıkla üçüncü jhānaya girer ve Soylu Kişilerin 'tarafsız ve farkında olarak mutluluk içerisinde meditasyonda olma' olarak tanımladıkları halde kalır. İşte bu da 'Aydınlanmış Kişi'nin ayak izi' olarak adlandırılır.

Ardından tıpkı daha önceden neşe ve acının sönüp gittiği gibi mutluluk arayışı ve ızdıraptan kaçışın da sonlanmasıyla dördüncü jhānaya girer, saf bir tarafsızlıkla ve farkındalıkla haz ve acıdan özgür bir şekilde burada kalır. İşte bu da 'Aydınlanmış Kişi'nin ayak izi' olarak adlandırılır.

Zihinleri bu şekilde samādhiye daldığında —arınmış ve berrak, lekesiz, kusurlardan özgürleşmiş, uyumlu, şekil alabilen, düz bir hatta durabilen ve sarsılmaz— onu geçmiş yaşamların bilgisini hatırlamaya doğru yönlendirirler. Geçmiş yaşamların pek çok türünü özellikleri ve ayrıntılarıyla birlikte hatırlarlar. Bir başka ifadeyle bir, iki üç, dört, beş, on, yirmi, otuz, kırk, elli, yüz, bin, yüz bin yeniden doğumu; pek çok evren hayatı boyunca süren kozmik büzülmeyi, pek çok evren hayatı boyunca süren kozmik genleşmeyi ve pek çok evren hayatı boyunca süren kozmik büzülme ve genleşmeyi anımsarlar. Birçok geçmiş yaşamlarını özellikleri ve detaylarıyla hatırlarlar. İşte bu da 'Aydınlanmış Kişi'nin ayak izi' olarak adlandırılır.

Zihinleri bu şekilde samādhiye daldığında —arınmış ve berrak, lekesiz, kusurlardan özgürleşmiş, uyumlu, şekil alabilen, düz bir hatta durabilen ve sarsılmaz— onu bilinçli varlıkların ölümünün ve yeniden doğumunun bilgisine yönlendirirler. Saf ve insanüstü görme yetisini kullanarak bilinçli varlıkların kammalarına uygun şekilde nasıl yeniden doğduklarını anlarlar. İşte bu da 'Aydınlanmış Kişi'nin ayak izi' olarak adlandırılır.

Zihinleri bu şekilde samādhiye daldığında —arınmış ve berrak, lekesiz, kusurlardan özgürleşmiş, uyumlu, şekil alabilen, düz bir hatta durabilen ve sarsılmaz— onu zihinsel kusurların sona ermesinin bilgisine yönlendirirler. Tam olarak anlarlar: 'Bu ızdırap… Bu, ızdırabın kaynağı… Bu, ızdırabın sonlanması… Bu, ızdırabın sonlanmasına götüren yol.' Tam olarak anlarlar: 'Bunlar zihnin kusurları… Bu, zihnin kusurlarının kaynağı… Bu, zihnin kusurlarının sonlanması… Bu, zihnin kusurlarının sonlanmasına götüren yol.' İşte brahmin, bu 'Aydınlanmış Kişi'nin ayak izi' olarak adlandırılır aynı zamanda 'Aydınlanmış Kişi'nin izi' ve 'Aydınlanmış Kişi'nin işareti' olarak da bilinir. Bu noktada soylu bir izdeş henüz nihai hedefe varmasa da şu sonuca ulaşmıştır: 'Kutlu Kişi Tam ve Mutlak Aydınlamış bir Budha'dır. Öğreti en mükemmel şekilde açıklanmıştır. Sangha en doğru şekilde çalışıyor.'

Kalpleri böylece bilerek ve böylece görerek duyusal arzuların yarattığı kusurlardan, yeniden var olma arzusunun yarattığı kusurlardan ve cehaletin yarattığı kusurlardan özgürleşir. Özgürleştiklerinde özgür olduklarını bilirler.

Anlarlar ki 'Doğum tükendi, kutsal bir hayat yaşandı, yapılması gereken her şey yapıldı, bu hayatta herhangi bir varoluş boyutunda yaşanacak başka bir doğum kalmadı.' Brahmin! İşte bu 'Aydınlanmış Kişi'nin ayak izi' olarak adlandırılır aynı zamanda 'Aydınlanmış Kişi'nin izi' ve 'Aydınlanmış Kişi'nin işareti' olarak da bilinir. Bu noktada soylu bir izdeş şu sonuca varır: 'Kutlu Kişi Tam ve Mutlak Aydınlamış bir Budha'dır. Öğreti en mükemmel şekilde açıklanmıştır. Sangha en doğru şekilde çalışıyor.' İşte bu noktada filin ayak izi benzetmesi detaylı bir şekilde tamamlanır."

O konuştuktan sonra brahmin Jāṇussoṇi Budha'ya şöyle dedi: "Mükemmel Saygıdeğer Gotama! Mükemmel! Adeta altüst olmuş bir şeyi yerli yerine oturttunuz. Kayıp olan şeyin bulunmasını sağladınız. Kaybolmuş olanlara yolu işaret ettiniz. Görebilecek olanların görebilmesi için sanki bir lamba ile yolu aydınlattınız. Böylelikle Dhamma'yı birçok yönden berrak ve anlaşılır hale getirdiniz. Saygıdeğer Gotama'ya, Dhamma'ya ve Sangha'ya sığınıyorum. Bugünden itibaren Saygıdeğer Gotama'nın beni hayat boyu kendisine sığınan sıradan bir izdeş olarak hatırlamasını diliyorum."

The Middle Discourses

|_A. The First Fifty

|__III. The Chapter of Similes

MN27. Filin Ayak İzi Benzetmesi (Kısa)

Translations [29]

English

繁體字

日本語

한국어

Français

Deutsch

Italiano

Español

Català

Português

Русский

Norsk

Srpski

Čeština

Slovenščina

Türkçe

हिंदी

বাংলা

Việt Ngữ

Bahasa Indonesia

සිංහල

ပြန်သွားရန်

ภาษาไทย

पाळिभासा (Pāli)

Reference