Duydum ki Kutlu Kişi bir seferinde Sāvatthī yakınlarında Jeta Korusu'ndaki Anāthapiṇḍika'nın manastırında konaklıyordu.

Burada Sāriputta izdeşlere seslendi: "Saygıdeğer izdeşler!"

"Saygıdeğer efendim." diye yanıtladı izdeşler ve Sāriputta şöyle devam etti:

"İzdeşler 'doğru anlayış' diye bir şeyden bahsediyorlar. Doğru anlayışa sahip, doğru bakış açısı olan, deneyimsel olarak öğretiye güven sağlamış ve gerçek öğretiye ulaşan soylu bir öğrenciyi nasıl tanımlarsınız?"

"Efendim, Saygıdeğer Sāriputta'dan bu ifadenin anlamını öğrenmek için uzun bir yol kat etmeyi göze alırdık. Saygıdeğer Sāriputta lütfen bize bunun anlamını açıklasın. Bizler bunu dinleyecek ve sizin anlattığınız gibi hatırlayacağız."

"O zaman izdeşler iyi dinleyin ve dikkatinizi yönlendirin, anlatacağım."

"Peki efendim."

Ardından Sāriputta şunları söyledi:

"Soylu bir öğrenci ehil olmayanı ve bunun kaynağını, ehil olanı ve bunun kaynağını anlar. Bunu yaptıklarında doğru anlayışa sahip, anlayışı doğru olan, deneyimsel olarak öğretiye güven sağlamış ve gerçek öğretiye ulaşan soylu bir öğrenci olarak bilinirler.

Peki ehil olmayan nedir ve bunun kaynağı nedir? Ehil olan nedir ve bunun kaynağı nedir? Canlıları öldürmek, verilmeyeni almak ve yanlış cinsel eylem; yalan, bölücü, sert veya boş konuşma; açgözlülük, art niyet ve yanlış anlayış. İşte bunlar ehil olmayandır.

Peki ehil olmayanın kaynağı nedir? Açgözlülük, nefret ve sanrı. İşte bunlar ehil olmayanın kaynağıdır.

Peki ehil olan nedir ve bunun kaynağı nedir? Canlıları öldürmekten, hırsızlıktan ve yanlış cinsel eylemlerden uzak durmak; yalan, bölücü, sert veya boş konuşmadan kaçınmak; halinden memnuniyet, iyi niyet ve doğru anlayış. İşte bunlar ehil olandır.

Peki ehil olanın kaynağı nedir? Halinden memnuniyet, iyi niyet ve doğru anlayış. İşte bunlar ehil olanın kaynağıdır.

"Soylu bir öğrenci ehil olmayanı ve bunun kaynağını, ehil olanı ve bunun kaynağını işte bu şekilde anlar. Zihne kök salmış açgözlülük eğilimini tamamen bırakır, zihne kök salmış hoşnutsuzluk eğiliminden kurtulur ve zihne kök salmış benlik fikri ve kibirden özgürleşir. Bilmemeyi ve görmemeyi bırakıp bilgiye ulaşır, bu yaşamda acı ve ızdırabı sonlandırır. Buna ulaştığında doğru anlayışa sahip, doğru bakış açısı olan, deneyimsel olarak öğretiye güven sağlamış ve gerçek öğretiye ulaşan soylu bir öğrenci olarak bilinir.

İzdeşler 'Mükemmel, efendim.' diyerek Sāriputta'nın sözlerini onayladılar. Ardından bir soru daha sordular: "Peki efendim doğru anlayışa sahip, doğru bakış açısı olan, deneyimsel olarak öğretiye güven sağlamış ve gerçek öğretiye ulaşmış soylu bir öğrenciyi tanımlamanın başka bir yolu olabilir mi?"

"Olabilir saygıdeğer izdeşler. Soylu bir öğrenci yakıtı, yakıtın kaynağını, sona ermesini ve sona ermesine götüren yolu anlar. Buna ulaştığında doğru anlayışa sahip, doğru bakış açısı olan, deneyimsel olarak öğretiye güven sağlamış ve gerçek öğretiye ulaşan soylu bir öğrenci olarak bilinir.

Peki ama yakıt nedir? Yakıtın kaynağı, sona ermesi ve sona ermesine götüren yol nedir? Dört tür yakıt vardır. Bunlar doğmuş olan bilinçli varlıkların devam etmelerini sağlar ve doğacak olanlara destek olur. Hangi dört? Birincisi kaba ya da ince haldeki katı gıdadır, ikincisi temastır, üçüncüsü zihindeki niyettir, dördüncüsü ise bilinçtir. Yakıt arzulardan doğar. Arzular sonlandığında yakıt sonlanır. Yakıtın sonlanmasına götüren yol ise Sekiz Basamaklı Soylu Yol'dur: Doğru anlayış, doğru düşünce, doğru söz, doğru eylem, doğru yaşam, doğru çaba, doğru farkındalık ve doğru kıpırtısız konsantrasyon. İşte bu, yakıtın sonlanmasına giden yoldur.

"Soylu bir öğrenci yakıtı, yakıtın kaynağını, sonlanmasını ve sonlanmasına götüren yolu işte bu şekilde anlar. Zihne kök salmış açgözlülük eğilimini tamamen bırakır, zihne kök salmış hoşnutsuzluk eğiliminden kurtulur ve zihne kök salmış benlik fikri ve kibirden özgürleşir. Bilmemeyi ve görmemeyi bırakıp bilgiye ulaşır ve bu yaşamda acı ve ızdırabı sonlandırır. Buna ulaştığında doğru anlayışa sahip, doğru bakış açısı olan, deneyimsel olarak öğretiye güven sağlamış ve gerçek öğretiye ulaşan soylu bir öğrenci olarak bilinir.

İzdeşler 'Mükemmel, efendim.' diyerek Sāriputta'nın sözlerini onayladılar. Ardından bir soru daha sordular: "Peki efendim doğru anlayışa sahip, doğru bakış açısı olan, deneyimsel olarak öğretiye güven sağlamış ve gerçek öğretiye ulaşmış soylu bir öğrenciyi tanımlamanın başka bir yolu olabilir mi?"

"Olabilir saygıdeğer izdeşler. Soylu bir öğrenci ızdırabı, ızdırabın kaynağını, ızdırabın sonlanmasını ve ızdırabın sonlanmasına götüren yolu anlar. Buna ulaştığında doğru anlayışa sahip, doğru bakış açısı olan, deneyimsel olarak öğretiye güven sağlamış ve gerçek öğretiye ulaşan soylu bir öğrenci olarak bilinir.

Peki ama ızdırap nedir? Izdırabın kaynağı, sonlanması ve sonlanmasına götüren yol nedir? Yeniden doğum ızdıraptır, yaşlılık ızdıraptır, ölüm ızdıraptır; üzüntü, keder, acı, sıkıntı ve çaresizlik ızdıraptır; sevilmeyenle muhatap olmak ızdıraptır, sevilenden ayrı olmak ızdıraptır, isteneni elde edememek ızdıraptır. Kısacası beş kandhaya tutunmak ızdıraptır. İşte bu ızdıraptır. Peki ızdırabın kaynağı nedir? Gelecek yaşamlara sebep olan, haz alma ve açgözlülüğün eşlik ettiği ve her yerde zevk alma peşinde koşan arzulardır yani duyusal haz arzusu, var olma arzusu ve yok olma arzusu. İşte bu ızdırabın kaynağıdır. Peki ızdırabın sonlanması nedir? Bu arzunun geride hiçbir şey kalmayacak şekilde ortadan kaybolması, sona ermesi, bırakılması, gitmesine izin verilmesi, salıverilmesi ve tutunmaktan özgürleşmektir. İşte bu ızdırabın sonlanmasıdır. Peki ızdırabın sonlanmasına götüren yol nedir? Bu Sekiz Basamaklı Soylu Yol'dur: doğru anlayış, …doğru kıpırtısız konsantrasyon. İşte bu ızdırabın sonlanmasına giden yoldur.

"Soylu bir öğrenci ızdırabı, ızdırabın kaynağını, ızdırabın sonlanmasını ve ızdırabın sonlanmasına götüren yolu işte bu şekilde anlar. Zihne kök salmış açgözlülük eğilimini tamamen bırakır, zihne kök salmış hoşnutsuzluk eğiliminden kurtulur ve zihne kök salmış benlik fikri ve kibirden özgürleşir. Bilmemeyi ve görmemeyi bırakıp bilgiye ulaşır ve bu yaşamda acı ve ızdırabı sonlandırır. Buna ulaştığında doğru anlayışa sahip, doğru bakış açısı olan, deneyimsel olarak öğretiye güven sağlamış ve gerçek öğretiye ulaşan soylu bir öğrenci olarak bilinir.