“Tương Ưng Uẩn” chứa 159 bài kinh về chủ đề giáo lý cốt lõi của Phật giáo liên quan đến ngũ uẩn. Thuật ngữ này được giới thiệu trong bài pháp đầu tiên như sự tóm tắt về Khổ Đế, và trở thành một giáo lý nền tảng trong tất cả các hình thức Phật giáo. Ý tưởng cơ bản của "uẩn" là một tập hợp hoặc nhóm hiện tượng. Năm uẩn bao gồm sắc (rūpa, tức là “hiện tượng vật chất,” hoặc đôi khi đơn giản là “thân thể”; lưu ý rằng trong Phật giáo, rūpa bao gồm tất cả các thứ có tính chất vật lý như hình dáng và màu sắc, bao gồm cả những hình ảnh chỉ nhận thức được trong tâm trí), thọ (vedanā, tức là cảm giác dễ chịu, đau đớn, hoặc trung tính của kinh nghiệm), tưởng (saññā, tức là sự nhận biết hoặc diễn giải kinh nghiệm, không phải là sự nhận thức giác quan), hành (saṅkhārā, tức là ý định, sự lựa chọn, hoặc sự chủ ý; quyết định thực hiện một hành động, đặc biệt là xét về khía cạnh đạo đức), và thức (viññāṇa, tức là quá trình nhận thức chủ quan). Các "uẩn" là những hiện tượng khác nhau được phân loại như vậy. Hầu như luôn luôn, chúng được gọi là “thủ uẩn” (upādānakkhandha). Mối quan hệ giữa “chấp thủ” và “uẩn” bao gồm nhiều khía cạnh. Ngũ uẩn là đối tượng của sự chấp thủ, vì chúng là những thứ thường được xem là cái “ngã” thường hằng. Nhưng chúng không chỉ là những khán giả thụ động: chúng cũng là nền tảng chức năng của sự chấp thủ, những yếu tố làm cho chấp thủ hoạt động. Tham gia tích cực trong quá trình chấp thủ, chúng kích thích sự chấp thủ đối với chính mình (upādāniya). Cuối cùng, chúng là kết quả của sự chấp thủ theo nghĩa rằng sự dính mắc trong những kiếp trước đã làm phát sinh ngũ uẩn trong kiếp này (upādinna). Một trong những chức năng chính của ngũ uẩn là phân loại các lý thuyết về cái ngã. Từ các bài kinh, có vẻ như người không theo Phật giáo (thời bấy giờ) đã quen thuộc với điều này, nhưng chúng ta không thể xác định ngũ uẩn trong bất kỳ văn bản tiền Phật giáo nào. Bất kể bộ phân loại này có phải là tiền Phật giáo hay không, Đức Phật đã xử lý chúng theo cách riêng của mình, nhấn mạnh rằng không có gì trong ngũ uẩn là cái ngã hay linh hồn thường hằng. Trong tập này, chúng ta tìm thấy một số lượng lớn các câu chuyện sống động và ấn tượng, cho thấy ngũ uẩn có thể là niềm an ủi vào lúc chết, là kim chỉ nam cho những cuộc tranh luận lý thuyết phức tạp về bản ngã, hoặc là khuôn khổ cho thiền tuệ quán. Nhiều đoạn văn ngắn gọn được xây dựng dựa trên các mẫu giống như trong “Tương Ưng Sáu Xứ”.

– SuttaCentral –